قاسىم-جومارت توقايەۆ كومىرتەگىنە بەيتاراپتىققا قول جەتكىزۋ جونىندەگى حالىقارالىق جيىنعا قاتىستى

نۇر-سۇلتان. قازاقپارات - قاسىم-جومارت توقايەۆ نۇر-سۇلتان قالاسىندا وتكەن «پاريج كەلىسىمىنىڭ ماقساتتارىنا جانە قازاقستاننىڭ كومىرتەگىنە بەيتاراپتىعىنا قول جەتكىزۋ جولدارى» اتتى حالىقارالىق كونفەرەنسياعا قاتىستى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات اقوردانىڭ رەسمي سايتىنا سىلتەمە جاساپ.

مەملەكەت باسشىسى كومىرتەگىنەن تازا ەل بولۋ تاقىرىبىنا ارنالعان كورمەنى ارالاپ، شاراعا قاتىسۋشىلاردىڭ الدىندا ءسوز سويلەدى.

پرەزيدەنت قازىرگى ۋاقىتتا كليماتتىڭ وزگەرۋى ەڭ وزەكتى ماسەلەگە اينالعانىن اتاپ ءوتىپ، ب ۇ ۇ باس حاتشىسى انتونيو گۋتەرريشتىڭ كومىرتەگىنەن تازا ەل بولۋعا قاتىستى ۇندەۋىن قولدايتىنىن ايتتى.

قاسىم-جومارت توقايەۆ ۇكىمەتارالىق ساراپشىلار توبى دايىنداعان التىنشى باعالاۋ بايانداماسىنداعى كليماتتىڭ وزگەرۋىنە قاتىستى تۇيتكىلدى ماسەلەلەردى اتاپ ءوتتى.

اتالعان قۇجاتتا كومىرقىشقىل گازىنىڭ شامادان تىس اۋاعا تارالۋى سالدارىنان جاھاندىق جىلىنۋدىڭ وسى ءجۇز جىلدىقتا 1,5 - 2 گرادۋسقا جوعارىلايتىنى ايتىلعان.

مەملەكەت باسشىسىنىڭ پىكىرىنشە، ورتالىق ازياداعى جىلىنۋ پروتسەسىنىڭ جىلدام قارقىن الۋى الاڭداۋشىلىق تۋدىرىپ، شۇعىل ارەكەتتى تالاپ ەتەدى.

- بۇل سۋ مەن ازىق-تۇلىكتى جانە ولاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ تۇرعىسىنان وتە ماڭىزدى. قازاقستان ءبيداي مەن ۇن ءوندىرۋشى ءىرى ەلدەردىڭ وندىعىنا كىرەدى جانە جىلىنا 7 ميلليون تونناعا دەيىن ءبيداي ەكسپورتتايدى. الايدا جاعداي ناشارلاسا 2030-جىلعا قاراي ءبيداي ءونىمى شامامەن 40 پايىزعا تومەندەۋى مۇمكىن. قازاقستاننىڭ ورتالىق ازياداعى جالعىز ەكسپورتتاۋشى ەل ەكەنىن ەسكەرسەك، بۇكىل ايماقتىڭ ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگىنە قاتەر تونەتىنى ءسوزسىز. بۇل قاراپايىم عانا مىسال. كليماتتىڭ وزگەرۋىنە قارسى كۇرەس - مۇنىڭ ورتاق ءىس ەكەنىنىڭ دالەلى. بۇل اسا ماڭىزدى ماسەلە، - دەدى پرەزيدەنت.

مەملەكەت باسشىسى ەلىمىزدىڭ تابيعي قازبالارعا ايتارلىقتاي تاۋەلدى ەكەنىنە قاراماستان، قازاقستان وسى عاسىردىڭ ورتاسىنا قاراي كومىرتەگىنە بەيتاراپتىققا قول جەتكىزەتىن العاشقى ءجۇز ەلدىڭ قاتارىندا بولاتىنىن جاريالاعانىن اتاپ ءوتتى.

قاسىم-جومارت توقايەۆ ەكونوميكا مەن ونەركاسىپتە كومىرتەگىن از پايدالانۋدىڭ بازالىق تاسىلدەرىن قاراستىراتىن قازاقستاننىڭ 2060-جىلعا دەيىن كومىرتەگىنەن تازا ەل بولۋ دوكتريناسىن ازىرلەپ جاتقانى تۋرالى ايتتى.

پرەزيدەنت دوكترينا، تۇپتەپ كەلگەندە، پراگماتيكالىق ءارى راتسيونالدى بولۋعا، ەل ەكونوميكاسىنىڭ قاجەتتىلىكتەرىن، ونىڭ ەرەكشەلىگى مەن قۇرىلىمىن ەسكەرۋگە ءتيىس دەپ ەسەپتەيدى.

- قازىردىڭ وزىندە دوكتريناداعى ۇلكەن ماقساتقا قول جەتكىزۋ ءۇشىن جۇيەلى كۇش-جىگەر قاجەت ەكەنى ايقىن. بۇل رەتتە، وتىن-ەنەرگەتيكا كەشەنىن جاڭعىرتۋدا، يندۋستريالدى جانە اگروونەركاسىپ ساياساتىن قايتا قاراۋدا، تۇرعىن ءۇي-كوممۋنالدىق شارۋاشىلىعىندا، قۇرىلىستا جانە جالپى ادامداردىڭ ءومىر ءسۇرۋ داعدىسىندا جاڭا تاسىلدەر قاجەت. 2060-جىلعا قاراي جاڭارتىلاتىن جانە بالامالى ەنەرگيا كوزدەرى ەلىمىزدىڭ جالپى ەنەرگيا بالانسىنىڭ 80 پايىزىنان استامىن قۇرايتىن بولادى.

كومىرتەگى بەيتاراپتىعىنا قول جەتكىزۋ ءۇشىن مەملەكەت، بيزنەس جانە تۇتاس قوعامنىڭ بىرلەسكەن كۇش-جىگەرى قاجەت. ونىڭ ءساتتى جۇزەگە اسىرىلۋى 1990-جىلعى دەڭگەيدەن 15 پايىزعا تومەندەتۋ تۋرالى 2030-جىلعا دەيىنگى مەجەگە قول جەتكىزىپ قانا قويماي، 2060-جىلعا قاراي پارنيكتىك گازدىڭ نولدىك دەڭگەيىنە جەتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. ناتيجەسىندە اتموسفەراعا شىعارىلاتىن كومىرتەگى قالدىقتارى 9 ميلليارد تونناعا دەيىن ازايادى، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.

پرەزيدەنتتىڭ ايتۋىنشا، مۇنداي ۇلكەن ماقساتتارعا قول جەتكىزۋ ءۇشىن ەلەكتر قۋاتى مەن جىلۋ ءوندىرۋ سەكتورىن جاڭارتۋعا قوماقتى قاراجات پەن ينۆەستيتسيا تارتۋ، پارنيكتىك گازداردىڭ قالدىقتارىنا بولىنەتىن كۆوتالاردى ساۋدالاۋدىڭ ۇلتتىق جۇيەسىن قايتا قاراۋ، ونى ءتيىستى حالىقارالىق جۇيەلەرگە سايكەستەندىرۋ قاجەت. قاسىم- جومارت توقايەۆ ەلىمىزدە جۇرگىزىلىپ جاتقان گازبەن قامتۋدىڭ اۋقىمدى جۇمىسى، جاڭارتىلاتىن جانە بالامالى ەنەرگەتيكانى دامىتۋدىڭ الەۋەتى مەن جاسىل ەكونوميكانى قارجىلاندىرۋ، سونداي-اق ترانسشەكارالىق وزەندەردىڭ گيدرولوگيالىق جانە ەكولوگيالىق ماسەلەلەرىن شەشۋ شارالارى تۋرالى ايتتى.

پرەزيدەنت ەلىمىزدى كوگالداندىرۋ باعدارلاماسىنا ەرەكشە توقتالدى.

مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسىنا سايكەس 2025-جىلعا دەيىن 2 ميلليارد اعاش وتىرعىزىلادى.

- بۇل باستاما - حالىقارالىق رەزونانس تۋدىرعان، شىن مانىندە، اۋقىمدى ۇلتتىق جوباعا اينالادى. جۇكتەلىپ وتىرعان مىندەت وتە وزەكتى. سوندىقتان ونىڭ سانىن كوبەيتۋمەن اينالىسپاي جانە كوزبوياۋشىلىققا سالماي دۇرىس ورىنداۋ كەرەك، - دەدى پرەزيدەنت.

قاسىم-جومارت توقايەۆ كليماتتىڭ وزگەرۋى ماسەلەلەرىن شەشۋگە قاتىستى ايماقتىق كۇش-جىگەر تۋرالى ايتا كەلىپ، كونفەرەنسياعا قاتىسۋشىلارعا ەنەرگيالىق ءتيىمدى تاسىلدەر مەن تەحنولوگيالاردى پايدالانۋ، جاڭارتىلاتىن جانە بالامالى ەنەرگيا كوزدەرىن ەنگىزۋ، كومىرتەگىن از شىعاراتىن كولىكتەردى پايدالانۋ جونىندەگى ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداققا مۇشە مەملەكەتتەردىڭ ناقتى بىرلەسكەن جوسپارى تۋرالى اقپارات بەردى.

- وداق اياسىنداعى ونەركاسىپ، تەحنولوگيا جانە ەكونوميكا سالالارىنداعى تىعىز بايلانىستاردى ەسكەرسەك، بىرلەسىپ ارەكەت ەتۋ تابىستىڭ كەپىلى ەكەنى ءسوزسىز. جاھاندىق ءىس-قيمىل تۋرالى دا وسىنى ايتۋعا بولادى. كليماتتىڭ جاعدايى مەن پلانەتامىزدىڭ تاعدىرى - حالىقارالىق قاۋىمداستىقتىڭ بىرلەسىپ اتقارعان جۇمىسىنا تاۋەلدى. قازاقستان جاھاندىق تەمپەراتۋرالىق ماقساتقا قول جەتكىزۋ جونىندەگى ورتاق ىسكە ءوز ۇلەسىن قوسۋعا ءازىر، - دەدى پرەزيدەنت.

قاسىم-جومارت توقايەۆ ءىس-شارانى قورىتىندىلاي كەلە، قازاقستان ەكونوميكاسىنىڭ كومىرتەگىنە تاۋەلدىلىگىن تومەندەتۋ تاسىلىنە كوشۋ ماسەلەسى باتىل شەشىمدەردى، قوماقتى قاراجات پەن تۇتاس قوعامنىڭ كۇش-جىگەرىن بىرىكتىرۋدى قاجەت ەتەتىنىن اتاپ ءوتتى.

بۇل رەتتە، مەملەكەت باسشىسى كليمات تاقىرىبىنداعى كۇن ءتارتىبىنىڭ رەتتەۋشى تەتىكتەرى ساۋدا-ساتتىق پەن ينۆەستيتسياعا كەدەرگى كەلتىرمەۋى كەرەك ەكەنىنە باسا ءمان بەردى. مەملەكەت باسشىسى كومىرتەگىن از پايدالاناتىن ەلگە اينالۋ ءۇشىن وتپەلى ەكونوميكاسى بار مەملەكەتتەرگە تەحنولوگيالىق جانە رەسۋرستىق قولداۋ كورسەتۋگە دامىعان ەلدەر مەن حالىقارالىق ۇيىمدار جاۋاپتى ەكەنىن ايتتى. وسىعان بايلانىستى پرەزيدەنت ۇكىمەتكە كۇن تارتىبىندەگى كليمات ماسەلەلەرى بويىنشا ب ۇ ۇ قۇرىلىمدارىمەن، دۇنيەجۇزىلىك بانكپەن، حالىقارالىق قارجى ۇيىمدارىمەن جانە دامىعان مەملەكەتتەردىڭ ۇكىمەتتەرىمەن ىنتىماقتاستىق ورناتۋدى تاپسىردى.

كونفەرەنسيانىڭ جۇمىسىنا ب ۇ ۇ- نىڭ جوعارى لاۋازىمدى تۇلعالارى، حالىقارالىق ساراپشىلار، ىسكەرلىك ورتا مەن ازاماتتىق قوعام، قارجى ينستيتۋتتارىنىڭ وكىلدەرى، ب ا ق جانە دامۋ جونىندەگى ارىپتەستەر اتسالىستى.

پانەلدى سەسسيادا سپيكەر رەتىندە ب ۇ ۇ باس حاتشىسىنىڭ كومەكشىسى ميريانا سپولياريچ ەگگەر، «سامۇرىق-قازىنا» ۇ ءا ق» ا ق باسقارما ءتوراعاسى الماسادام ساتقاليەۆ، ەكولوگيا، گەولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار ءمينيسترى سەرىكقالي برەكەشيەۆ، پۋليتتسەر سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى دەنيەلا ەرگينا، ە ق د ب «جاسىل» ەكونوميكا مەن كليماتتىق قىزمەتتىڭ باسقارۋشى ديرەكتورى گارري بويد- كارپەنتەر، ەىدۇ قورشاعان ورتا باسقارماسىنىڭ ديرەكتورى رۋدولفو لەسي ءسوز سويلەدى.

ا ق ش پرەزيدەنتىنىڭ كليمات ماسەلەلەرى جونىندەگى ارناۋلى وكىلى دجون كەرري جيىنعا قاتىسۋشىلارعا بەينەۇندەۋ جاسادى.

ال كونفەرەنسياعا Overseas Development Institute تالداۋ ورتالىعىنىڭ كليمات جانە تۇراقتىلىق باعدارلاماسىنىڭ ديرەكتورى سارا كولەنبراندەر مودەراتورلىق ەتتى.