جەم- ءشوپتىڭ قىمباتتاۋىنان شارۋالار جاپپاي مال ساتىپ جاتىر - ءماجىلىس دەپۋتاتى
دەپۋتات «اق جول» دەموكراتيالىق پارتياسى اتىنان ق ر پرەمەر- ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى رومان سكليارعا ساۋال جولدادى.
«بيىلعى جىل مال شارۋاشىلىعى سالاسىنا وڭاي بولمادى: قارى از قىس، جاز ايلارىنداعى اپتاپ ىستىقپەن قاتار جاۋىن- شاشىننىڭ از بولۋى جايىلىم جەرلەردىڭ جاعدايىنا تەرىس اسەر ەتتى. وتكەن جىلدارمەن سالىستىرعاندا بيىل ءشوپ شىعىمى از بولىپ، ۋاقىتىنان بۇرىن قۋراپ كەتتى. جايىلىم جەرلەردەگى جەم- ءشوپتىڭ جەتكىلىكسىزدىگى مەن جەم- ءشوپ دايىنداۋ كولەمىنىڭ قىسقارۋى مالدىڭ جاي- كۇيىنە كەرى ىقپال ەتتى، جەم- ءشوپ باعاسىنىڭ قىمباتتاۋىنا اكەلىپ سوقتى، سونىڭ سالدارىنان مال باسىنىڭ كەمۋى باستالدى»، - دەدى ا. ابىلدايەۆ ءماجىلىستىڭ پلەنارلىق وتىرىسىندا.
ونىڭ ايتۋىنشا، مالدى تىرىلەي ساتىپ الۋ باعاسىنىڭ تومەندەگەنى بايقالادى. بورداقىلاۋ ورىندارى مەن ەت وڭدەۋ كەشەندەرىنە ءتىرى مالدى ساتىپ الۋ قۇنى 1 كەلىسىنە 670-800 تەڭگە بولدى، ورتا ەسەپپەن باعا % 10-15- عا تومەندەگەن. سەبەبى، انالىق مال ۇستايتىن جانە بۇقالاردى بورداقىلاۋعا وتكىزەتىن فەرمەر جەم- ءشوپتىڭ قىمباتتاۋىنان مالدى قىستا ۇستاۋ ءتيىمسىز ەكەنىن تۇسىنەدى. سوندىقتان، شارۋاشىلىقتار شىعىنعا باتپاۋ ءۇشىن مالىن بورداقىلاۋعا جانە ەت وڭدەۋ كەشەندەرىنە وتكىزىپ جاتىر.
«بۇل رەتتە، مال بورداقىلاۋ ورىندارىندا مالدىڭ كۇندىك ازىعى قىمباتتاپ بارادى. وندا مالدى جەم- ءشوپتىڭ قاتتى تۇرلەرىمەن قوسا، ۇنتاقتالعان ءداندى داقىلدارمەن قورەكتەندىرەدى، ولاردىڭ باعاسى وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا شامامەن % 60-90- عا كوتەرىلگەن. ديزەل وتىنىنىڭ قىمباتتاۋى دا ەتتىڭ وزىندىك قۇنىنىڭ قىمباتتاۋىنا ەلەۋلى اسەر ەتتى. مىسالى، قىركۇيەكتىڭ سوڭىندا 1 ليترىنە 289 تەڭگە، كوپتەگەن وڭىردە 240-245 تەڭگەنى قۇراعان، ال ارزانداتىلعان ديزەل وتىنى 2020 -جىلى 1 ليترىنە 165 تەڭگە بولاتىن. ەگەر جاعداي وسىلاي جالعاسا بەرسە، وندا مال باسىنىڭ ءوسۋى باياۋلايدى، كۇردەلى احۋال قازاقستاندى ەت ءوندىرۋ قارقىنى بويىنشا بىرنەشە جىلعا ارتقا تاستايدى»، - دەدى دەپۋتات.
سپيكەر انالىق مالدىڭ جالپى كەمىپ كەتۋىنە جانە فەرمەرلەر مالىن ساتىپ الۋ باعاسىنىڭ ودان ءارى قۇلدىراۋىنا جول بەرمەۋ كەرەكتىگىن ايتتى. ويتكەنى باعا تومەندەپ كەتسە، سالادان قاتىسۋشىلاردىڭ باسىم بولىگى شىعىپ كەتۋى ىقتيمال.
«قازىرگى كەزدە ق ر اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگى نەگىزدى، ناتيجەلى جۇمىستارمەن جانە حالىققا الەۋمەتتىك كومەك كورسەتۋمەن اينالىسىپ جاتىر دەپ سانايمىز. ولار ازاماتتاردى حالىققا كومەكتەسۋگە شاقىرادى، ەرىكتىلەرگە ءۇمىت ارتادى، قىزمەتكەرلەر ەڭبەكاقىسىن قورعا اۋدارادى. وسىلايشا قر اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگى ازاماتتارعا كومەك كورسەتۋدە ۇكىمەتتىڭ دارمەنسىز ەكەنىن كورسەتەدى. ءبىزدىڭ ويىمىزشا، بۇعان جول بەرىلمەۋى كەرەك. اۋىل شارۋاشىلىعى تاۋارىن وندىرۋشىلەردىڭ نەسيەلەرى بويىنشا مەرزىمىن ۇزارتۋ جانە قايتا قۇرىلىمداۋ تۋرالى شەشىم قابىلدانعانى جانە وتىنىمدەردى قابىلداۋ باستالعانى حابارلاندى. باق كوزدەرىندە «اگرارلىق نەسيە كورپوراتسياسى» ا ق تامىزدىڭ ورتاسىنا قاراي 10 ءوتىنىم قابىلداعانى تۋرالى ەسەپ بەردى. نەبارى 10 ءوتىنىم عانا. ءوتىنىم ۋاكىلەتتى مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ فورس- ماجورلىق جاعدايلاردىڭ تۋىنداۋىن راستايتىن جازباشا اكتىلەرى نەمەسە وزگە دە قۇجاتتار بولعان جاعدايدا ماقۇلدانۋى مۇمكىن. بۇل قانداي قۇجات، ونى قالاي الۋعا بولاتىنىنا قاتىستى سۇراق جاۋاپسىز قالدى. ءبىزدىڭ پىكىرىمىزشە، بۇل سيتۋاتسيا سىيبايلاس جەمقورلىق تاۋەكەلدەرىن تۋدىرادى، قولداۋ زارداپ شەككەن قارىز الۋشىلاردىڭ كوپشىلىگىنە قولجەتىمسىز. الايدا ب ا ق كوزدەرىنە قولداۋ شاراسى ىسكە اسىپ جاتىر دەپ دۇركىرەتىپ ايتىلۋدا»، - دەدى ا. ابىلدايەۆ.
جوعارىدا ايتىلعانداردى تۇيىندەي كەلە دەپۋتات پارتيا اتىنان بىرنەشە ۇسىنىس ايتتى:
- فەرمەرلەرگە ەشبىر قوسىمشا انىقتاما قۇجاتتارىن تالاپ ەتپەي وڭايلاتىلعان ءارى تۇسىنىكتى سحەما بويىنشا نەسيەلەر مەرزىمىن ۇزارتۋ نەمەسە قايتا قۇرىلىمداۋ كەرەك. فەرمەر قانداي جاعدايدا نەسيە بويىنشا تولەمدەردى كەيىنگە قالدىرۋعا، جەدەل ءوتىنىم بەرۋگە، سونداي- اق نەسيەگە ماقۇلداۋ الۋعا بولاتىنىن ءتۇسىنۋى ءتيىس. بۇل مەملەكەتكە ەشبىر قوسىمشا شىعىنىن كەلتىرمەيدى. اگرارلىق نەسيە بەرۋ كورپوراتسياسى ءاربىر ارىز بەرگەن شارۋانىڭ نەيەسىن تاڭداۋلى تۇردە ەمەس، جاپپاي سوزۋ كەرەك.
- اۋىل شارۋاشىلىعى مالدارىن سايكەستەندىرۋدە تۇرعان ءاربىر مالعا مەملەكەت كوكتەمدە جەم- شوپكە دەپ بەرەتىن سۋبسيديانى قۋاڭشىلىققا بايلانىستى ەكى ەسەگە كوتەرۋى كەرەك.
- شارۋالاردىڭ انالىق مالدى ساتىپ العاندا بەرىلەتىن سۋبسيديانى قاراشا ايىنا دەيىن جەتكىزبەي تولەپ بەرگەن ءجون. بۇل بيۋدجەتتە نەگىزدەلگەن مەملەكەتتىڭ شارۋالار الدىنداعى قارىزى.
- انالىق مالدى ساتىپ الۋعا جەڭىلدىكپەن نەسيە بەرگەن دۇرىس. بۇل شارا جەم- ءشوپتى دايىنداۋ نەمەسە ساتىپ الۋعا جاعدايى جوق شارۋالاردان انالىق باستى ساتىپ الۋعا مۇمكىندىك. وسى رەتتە نەسيەلەر بويىنشا ءتيىمدى قارجىلىق شارتتارمەن تۋىنداعان جوعارى سۇرانىس انالىق مال باسى مەن جالپى مالعا باعانى ۇستاپ تۇرادى.
«قۇرمەتتى رومان ۆاسيليەۆيچ، دەر كەزىندە مال باسىن ساقتاپ قالۋ ءۇشىن فەرمەرلەرگە قول ۇشىن بەرمەسەك، مال باسىنىڭ ءوسۋى باياۋلاپ، قازاقستاننىڭ ەت ءوندىرۋ قارقىنى بىرنەشە جىلعا ارتتا قالىپ، ونى قالپىنا كەلتىرۋ وڭايعا سوقپايدى. سوندىقتان دا ءبىزدىڭ كوتەرگەن ماسەلەلەرىمىزگە قۇلاق اسىپ، شەشۋگە كومەك بەرۋىڭىزدى سۇرايمىز»، - دەدى ازامات ابىلدايەۆ.
اۆتور: ايجان سەرىكجان قىزى