مەملەكەت باسشىسى «اتامەكەن» ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسىنىڭ سەزىنە قاتىستى
قاسىم- جومارت توقايەۆ ءوز سوزىندە كاسىپكەرلەر پالاتاسى ۇكىمەتتىڭ سەنىمدى سەرىكتەسىنە اينالعانىن جانە ەلىمىزدىڭ ورنىقتى دامۋىنا زور ۇلەس قوسىپ كەلە جاتقانىن ايتتى.
ونىڭ پىكىرىنشە، «اتامەكەن» ۇلتتىق بيزنەستىڭ مۇددەسىن تەك قازاقستاندا عانا ەمەس، سونداي- اق حالىقارالىق دەڭگەيدە دە ۇنەمى قورعايدى. بەس جىل بۇرىن شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ ىشكى جالپى ونىمدەگى ۇلەسى 24 پايىز بولدى. قازىر بۇل كورسەتكىش 32 پايىزعا جەتتى جانە سالادا 3,5 ميلليون وتانداسىمىز جۇمىسپەن قامتىلعان.
- بۇكىل الەمگە تاراعان ەپيدەميا بىلتىردان بەرى ەلىمىزدەگى كاسىپكەرلىكتىڭ دامۋىنا كەدەرگى كەلتىردى. قيىن ساتتە مەملەكەت بيزنەس سالاسىنا جان- جاقتى قولداۋ كورسەتتى. ءارتۇرلى مەملەكەتتىك باعدارلامالار اياسىندا جالپى قۇنى 6,3 تريلليون تەڭگە بولاتىن داعدارىسقا قارسى شارالاردىڭ 3 توپتاماسى جۇزەگە اسىرىلدى. بۇل احۋالدى تۇزەۋگە جانە ەكونوميكالىق بەلسەندىلىك پەن كاسىپكەرلىك باستامالاردى قايتا قالىپقا كەلتىرۋگە مۇمكىندىك بەردى. جۇمىسسىزدىقتىڭ بىردەن بەلەڭ الۋىنا جانە كاسىپورىنداردىڭ جاپپاي بانكروتقا ۇشىراۋىنا جول بەرمەدىك. بيىلعى 8 ايدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ەل ەكونوميكاسى 3 پايىزعا ءوستى. مەملەكەت بيزنەسكە كومەك كورسەتۋ ءىسىن جالعاستىرا بەرەدى، - دەدى پرەزيدەنت.
مەملەكەت باسشىسى 2022 -جىلى «قاراپايىم زاتتار ەكونوميكاسى» جانە بيزنەستىڭ جول كارتاسى باعدارلامالارىنىڭ اياسىندا 1 تريلليوننان كەم ەمەس قارجى بولىنگەنىن جەتكىزدى. وسى كۇردەلى كەزەڭدەگى باستى مىندەت - ادامداردىڭ دەنساۋلىعىن ساقتاۋ جانە تولىققاندى كاسىپكەرلىك بەلسەندىلىكتى قالپىنا كەلتىرۋ شارالارىن تەڭ ۇستاي ءبىلۋ. پرەزيدەنت بۇل جاپپاي ۆاكسينالاۋ ەسەبىنەن عانا مۇمكىن بولاتىنىن ەسكە سالدى.
- بۇگىن، مۇمكىندىكتى پايدالانا وتىرىپ، ءوز ءسوزىمدى كاسىپكەرلىك قوعامداستىعىنا، ونىڭ ىشىندە بيزنەس يەلەرىنە، باسشىلىق پەن قىزمەتكەرلەرگە ارناماقپىن. بۇل رەتتە، ەلىمىزدىڭ ۇلتتىق قاۋىپسىزدىگى، ەكونوميكانىڭ تولىق ىسكە قوسىلۋى، تۇرعىندار تابىسىنىڭ قالپىنا كەلتىرىلۋى، سونداي- اق، ەڭ باستىسى، جاقىندارىمىزدىڭ دەنساۋلىعى تۋرالى ءسوز بولىپ وتىر. قازاقستاندا ءتيىمدى، قاۋىپسىز جانە تەگىن ۆاكسينالار بار. سىزدەردىڭ تۇسىنىستىك تانىتىپ، بەلسەندى جۇمىس ىستەگەندەرىڭىز ماڭىزدى، - دەدى قاسىم- جومارت توقايەۆ.
پرەزيدەنت ۇكىمەت پەن بيزنەستىڭ جۋىردا اتقارۋعا ءتيىستى مىندەتتەرىنە ارنايى توقتالدى. ونىڭ ايتۋىنشا، ەلىمىزگە جاڭا رەتتەۋشى ساياسات قاجەت. قاتاڭ رەتتەۋدەن بيزنەستىڭ ىسكەرلىك بەلسەندىلىگىن ىنتىلاندىرۋعا، «smart regulation» دەپ اتالاتىن ءوزىن- ءوزى رەتتەۋگە كوشۋ كەرەك.
- مەنىڭ تاپسىرمام بويىنشا پارلامەنت ءماجىلىسى «باسىنان باستاپ» رەتتەۋ جۇيەسىنە نەگىزدەلگەن زاڭ جوباسىن ەنگىزدى. ونىڭ باستى قاعيداتتارى: «Оne in two out» قاعيداسى، ياعني قازىرگى ەكى تالاپتىڭ ورنىنا ءبىر جاڭاسىن ەنگىزۋ، شەكتەن تىس رەتتەۋگە جول بەرمەۋ ءۇشىن تۇپكىلىكتى مىندەتتى تالاپتار رەەسترىن جاساۋ، رەتتەۋشى اپەللياتسيا ينستيتۋتىن ەنگىزۋ، ياعني كاسىپكەرلەردىڭ شاعىمدارى بويىنشا ءتيىمسىز تالاپتاردى سوتسىز قايتا قاراۋ مەحانيزمدەرى بولۋى كەرەك، جاڭا رەتتەۋشى مەحانيزمدى تاجىريبەدەن وتكىزۋ ءۇشىن ەكسپەريمەنتالدى قۇقىقتىق رەجيم تەتىكتەرىن ەنگىزۋ. زاڭ جىل سوڭىنا دەيىن قابىلدانۋعا ءتيىس. قۇجاتقا قاتىستى بارلىق بازانى 2023 -جىلى وسى قاعيداتتىڭ ەنگىزىلۋىنە دەيىن دايىنداۋ قاجەت. ۇكىمەتكە ونى ۇلتتىق پالاتامەن تىعىز ىنتىماقتاسا وتىرىپ، دايىنداۋدى تاپسىرامىن، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.
قاسىم- جومارت توقايەۆ زاماناۋي كاسىپكەرلىك ەكوجۇيەنىڭ قالىپتاسۋىن ۇكىمەت پەن «اتامەكەن» ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسىنىڭ پاندەميادان كەيىنگى كەزەڭدەگى نەگىزگى ورتاق باسىمدىعى رەتىندە اتاپ ءوتتى. ونىڭ پىكىرىنشە، بيزنەستى تىكەلەي قولداۋدان باسەكەگە قابىلەتتىلىك باعىتىنداعى ساپالى وزگەرىستەردى ىنتالاندىرۋعا، تيىمدىلىككە جانە كاسىپورىنداردىڭ ونىمدىلىگىنە كوشۋ كەرەك.
- ۇكىمەت پەن «اتامەكەن» بىرلەسىپ، شاعىن جانە ورتا بيزنەستى دامىتۋدىڭ جاڭا ستراتەگياسىن ازىرلەۋى قاجەت. قۇجاتتا بيزنەستى تىكەلەي، ادرەسسىز قولداۋ مەن سۋبسيديالاۋدان مەيلىنشە نارىقتىق قۇرالدار مەن ادىستەرگە كوشۋ ماسەلەسى قاراستىرىلادى. جالپى شاعىن جانە ورتا بيزنەس سانىنىڭ وسۋىنە قاراماستان، ورتاشا كومپانيالار ۇلەسىنىڭ تومەن بولۋى - بۇرىنعى جانە ءالى كۇنگە دەيىن شەشىلمەگەن پروبلەما. ءدال وسى كومپانيالار مەيلىنشە ورنىقتى ءارى باسەكەگە قابىلەتتى. وسىعان بايلانىستى شاعىن بيزنەستەن ورتا ساناتقا كوشۋ ءۇشىن رەتتەۋشى جانە ىنتالاندىرۋشى جاڭا شارالار قاجەت. ۇكىمەتكە «اتامەكەنمەن» بىرلەسىپ، جىل اياعىنا دەيىن شاعىن جانە ورتا بيزنەستى دامىتۋدىڭ 2030 -جىلعا دەيىنگى تۇجىرىمداماسىن قابىلداۋدى تاپسىرامىن، - دەدى پرەزيدەنت.
مەملەكەت باسشىسى قازاقستاندىق ءونىمدى دامىتۋ ەلىمىزدىڭ ەكونوميكالىق ساياساتتاعى باسىمدىقتارىنىڭ ءبىرى ەكەنىن ايتتى. ەلىمىزدى ودان ءارى يندۋستريالاندىرۋدىڭ ماڭىزدى مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى - وتاندىق وڭدەۋ كاسىپورىندارىن قولجەتىمدى شيكىزاتپەن قامتاماسىز ەتۋ. وسىعان بايلانىستى جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن پرەزيدەنتتىڭ تاپسىرماسىنا سايكەس قوردالانعان ماسەلەنى شەشۋگە باعىتتالعان «ونەركاسىپ ساياساتى تۋرالى» زاڭ قابىلدانادى.
- وزدەرىڭىزگە ءمالىم، بيزنەستىڭ ماعان جاساعان وتىنىشتەرى نەگىزىندە 2023 -جىلدان باستاپ ەڭبەكاقى تولەۋ قورىنان ءبىرىڭعاي تولەم جاساۋ جۇيەسىن ەنگىزۋ تۋرالى شەشىم قابىلدادىم. شاعىن جانە ورتا بيزنەسكە تۇسەتىن جۇكتەمە 34 پايىزدان 25 پايىزعا دەيىن ازايادى. مۇنداي ءتاسىلدى ءوزىن- ءوزى جۇمىسپەن قامتيتىن جانە جەكە كاسىپكەرلەرگە قاتىستى دا قولدانۋ مۇمكىندىگىن پىسىقتاۋ قاجەت. ءبىز سالىق پروتسەسىن باسقارۋدى جەڭىلدەتىپ، كاسىپكەرلىك قىزمەتتەن بارلىق سالىقتار مەن بيۋدجەتتەن تىس تولەمدەردى قامتيتىن ءبىرىڭعاي تولەم جاساۋ مۇمكىندىگىن قاراستىرعانىمىز ءجون. بۇل بيزنەستى «كولەڭكەلى ايماقتان» شىعۋعا ىنتالاندىرادى. ۇكىمەت پەن «اتامەكەن» ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسى بىرلەسە وتىرىپ، قولدانىستاعى ارنايى سالىق تارتىپتەرىن جەتىلدىرۋ جۇمىستارىن پىسىقتاۋى قاجەت، - دەدى قاسىم- جومارت توقايەۆ.
پرەزيدەنت مەملەكەت پەن بيزنەس اراسىنداعى بايلانىستى سيفرلاندىرۋدى بەلسەندى جالعاستىرۋدىڭ ماڭىزدى ەكەنىن اتاپ ءوتتى. 1- شىلدەدەن باستاپ سالىق تولەۋشىنىڭ كونتراگەنتتەردى دەربەس تەكسەرۋى ءۇشىن ينتەگراتسيالانعان اشىق دەرەكتەر بازاسى - Atameken Business Information Services ىسكە قوسىلدى.
- سيفرلىق دامۋدىڭ ماڭىزدى باعىتتارىنىڭ ءبىرى - جەر ۋچاسكەلەرى، قۇرىلىستىڭ نەگىزگى جوسپارلارى، قولجەتىمدى قۋاتتار، كوممۋنيكاتسيالار جانە باسقا دا اقپاراتتى تسيفرلاندىرۋ. بۇل - ءوندىرىستىڭ نەگىزگى فاكتورلارى. ونسىز بيزنەستى جۇرگىزۋ مۇمكىن ەمەس. سونىمەن قاتار بۇل اقپارات - اسا قۇپيا. ايماقتىق دەڭگەيدەگى جۇمىس بەلگىلى سەبەپتەرگە بايلانىستى شەگەرىلۋدە. باستى سەبەپ - تانىمال كومپانيالارعا بولىسۋ، ولارعا جەر مەن باسىمدىق بەرۋ، ال شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ جۇمىس ىستەۋىنە مۇمكىندىك بەرىلمەيدى. ۇكىمەتكە بۇل ماسەلەنى سيفرلاندىرۋ كوميسسياسىنىڭ الداعى وتىرىسىندا قاراستىرۋدى تاپسىرامىن. ءاربىر اكىم ەسەپ بەرۋى ءتيىس. ۇكىمەت قاتاڭ باقىلاپ، جۇمىستى ۇيلەستىرۋگە مىندەتتى، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.
پرەزيدەنتتىڭ پىكىرىنشە، بيزنەستى تسيفرلاندىرۋدى بەلسەندى جۇرگىزۋ قاجەت. قازاقستاندا قازىردىڭ وزىندە اۆتوماتتاندىرۋ سەبەبىنەن جۇمىس ورىندارىنىڭ 52 پايىزىنا قاۋىپ ءتونىپ تۇر.
- 2030 -جىلعا قاراي جۇمىس كۇشىنىڭ ۇشتەن ءبىر بولىگىنە جۋىعى سيفرلىق داعدىلاردى مەڭگەرگەن جانە ەرەكشە قابىلەتتەرى بار جاستار بولادى. ولاردى ءتيىمدى پايدالانعان ءجون. ۇكىمەت «اتامەكەن» ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسىمەن بىرلەسە وتىرىپ، كادرلاردى ازىرلەۋ ءۇشىن ۇزاقمەرزىمدى باعىتتاردى ايقىنداۋعا ءتيىس. ياعني الداعى 10-12 جىلعا ارنالعان قۇزىرەتتەر بولجامىن جاساۋ قاجەت، - دەدى پرەزيدەنت.
مەملەكەت باسشىسى ءوز سوزىندە ەۋروپا وداعىنداعى كوپتەگەن مەملەكەت ۇمتىلىپ وتىرعان كومىرتەگىنە بەيتاراپ ەل بولۋ باعىتىنا باسا ءمان بەردى.
- قازاقستان - الەمدەگى ەنەرگيانى كوپ تۇتىناتىن ەلدەردىڭ ءبىرى. ەنەرگيا تەڭگەرىمىنىڭ 70 پايىزىن كومىر گەنەراتسياسى قۇرايدى. مۇناي- گاز سەكتورىنىڭ ماڭىزىن ءتۇسىندىرۋدىڭ ءوزى ارتىق. دەگەنمەن، الەمدىك قاۋىمداستىقتىڭ جاۋاپتى مۇشەسى رەتىندە قازاقستان 2060 -جىلعا قاراي كومىرتەگىنەن تازا ەل بولۋعا نيەتتى ەكەنىن مالىمدەدى. وسى ماسەلە بىزدەن تەحنولوگيالىق جانە ەكونوميكالىق تۇبەگەيلى قۇرىلىمدىق وزگەرىستەردى تالاپ ەتەدى. بۇل ءاربىر ازاماتقا قاتىستى. وسىعان بايلانىستى ۇكىمەت حالىقارالىق ساراپشىلارمەن بىرلەسە وتىرىپ، 2060 -جىلعا قاراي كومىرتەگىن از پايدالانۋشى ەل بولۋ تۇجىرىمداماسىن پىسىقتاۋدا. اتالعان جۇمىس بارىسىندا وتاندىق بيزنەستىڭ كوزقاراسى مەن پىكىرى اسا ماڭىزدى. سوندىقتان پالاتا مەن بارشا بيزنەس قاۋىمداستىقتى وسى تۇجىرىمدامانىڭ جوباسىن ازىرلەۋگە بەلسەندى ارالاسۋعا شاقىرامىن، - دەدى قاسىم- جومارت توقايەۆ.
پرەزيدەنت ءسوزىن قورىتىندىلاي كەلە سەز بارىسىندا قابىلدانعان ناقتى شەشىمدەردى ۇكىمەت ءىس جۇزىندە پايدالانۋى ءتيىس ەكەنىنە نازار اۋداردى. قاسىم- جومارت توقايەۆ شاعىن بيزنەستى دامىتۋ جانە نىعايتۋ مەملەكەت ءۇشىن باستى باسىمدىق ەكەنىن اتاپ ءوتتى.