ساۋداعا قاتىستى كونە سوزدەر
سول داۋىردەن قالعان، قازىر ءبىراق قولدانىستان شىعىپ، كونە سوزگە اينالعان تىركەستەر بار. ولاردىڭ كەيبىرى ءقازىر قايتا قولدانىسقا ەنىپ، جاڭاشا ماعىنادا قوسىلعان.
ساۋداعا قاتىستى كونە سوزدەر.
ساۋدا كۇسەت بولسىن. ساۋدا ءساتتى بولسىن دەگەندى بىلدىرەدى. مۇندا «كۇسەت» دەگەن ءسوز ءساتتى، تابىستى بولسىن دەگەن ماعىنانى بەرەدى. ادەتتە قازاق حالقى ساۋداعا شىققان، ساۋدا ساتاتىن ادامعا «ساۋداڭ ءساتتى بولسىن»، «ساۋداڭ ءوتسىن» دەپ تىلەك ءبىلدىرىپ جاتادى. وسى تىلەكتىڭ بۇرىنعى ⅩⅨعاسىرداعى فورماسى وسى بولسا كەرەك.
ساۋداڭ يمام اعزام بولسىن. ساۋداگەرگە بىلدىرگەن جىلى لەبىزدەردىڭ ءبىرى. «ساۋداڭ ادالىنان بولسىن» دەگەندى بىلدىرەدى. جالپى قازاق حالقىنىڭ تۇسىنىگىندە ساۋدا ادالدىقتى، شىنايى نيەت پەن پەيىلدى بىلدىرەدى. ساۋدانى ادال جاساعان ادامداردى عانا ساۋداگەر دەپ تانىعان.
نەسيەنى جيۋ. «قارىزعا بەرگەن اقشانى نەمەسە مۇلىكتى وسىمىمەن الۋ» دەگەندى بىلدىرەدى. بۇل تىركەس - ⅩⅨ جانە ⅩⅩ عاسىردا كەڭ قولدانىلعان، شارۋاشىلىق ەكونوميكالىق قاتىناستاردى بىلدىرەتىن ماڭىزدى تۇسىنىك بولعان. ابايدىڭ قارا سوزىندە دە ايتىلادى. «ساۋداگەر نەسيەسىن جيا كەلگەندە «تاپقانىم وسى، ءبىتتىم دەپ، الساڭ - ال، ايتپەسە ساعان بولا جەردەن مال قازام با؟ « دەيتۇعىنى بولۋشى ەدى عوي» دەيدى اباي ون التىنشى قارا سوزىندە. «ساۋداگەر قاشتى بۇل ەلدەن، نەسيەسىن جيا الماي» دەيدى تاعى ءبىر ولەڭىندە.
«نەسيە جيۋ» تىركەسىنەن شىعاتىن ءسوز - نەسيە. قازىرگى قارجى ينستيتۋتى مەن نەسيە ۇيىمدارىنىڭ قولدانىسىنداعى ءسوز. كادىمگى كرەديتتىڭ بالاماسى قازاق دالاسىندا ⅩⅨ عاسىردا دا بولعانىن بايقايمىز.
كوتەرەر جيناۋشىلار. نەسيەنى تاراتۋمەن، بەرۋمەن اينالىساتىن ادامدى «كوتەرەر جيناۋشىلار» دەپ اتاعان. بۇعان قازىرگى بانك پەن شاعىن نەسيە بەرۋشى ۇيىمداردى جاتقىزۋعا بولادى.
باقالشىق، ۇزىن قورجىن، ارباكەش. شاعىن ساۋدامەن اينالىسقان، ەل- ەلدى ارالاپ زات ساتقان ادامداردى ⅩⅨعاسىردا وسىلاي اتاعان. ۇساق ساۋداگەرلەردى بۇلاي اتاۋىنىڭ سەبەبى قاراپايىم. مۇنداي ساۋداگەرلەر تاۋاردى قورجىنعا سالىپ ارتىپ نەمەسە ارباسىنا سالىپ تاسىپ جۇرگەن. كوبىنە، ۇساق تاۋارلاردى ساتقان. ۇساق زاتتارىن مالعا نە اقشاعا ايىرباستاعان. سونىڭ ارقاسىندا اۋىل حالقى كۇندەلىكتى تۇرمىسىنا قاجەت زاتتاردى الىپ وتىرعان. بۇلاردى قازىرگى شاعىن كاسىپكەرلەرمەن سالىستىرۋعا بولادى.
كوپەس. جالپى قازاق دالاسىندا ساۋدانىڭ نەگىزگى ەكى ءتۇرى بولعان. ءبىرى - قالالىق ساۋدا، ەكىنشىسى - دالالىق ساۋدا. قالالىق ساۋدانى حالىقارالىق دەڭگەيدە ساۋدا- ساتتىق جاساعان اۋقاتتى ساۋداگەرلەر جۇرگىزگەن. ال دالالىق ساۋدا دەگەنىمىز - كادىمگى ىشكى نارىق. ونى كوپەس، ارباكەش سىندى ساۋداگەردىڭ تۇرلەرى قامتاماسىز ەتىپ وتىرعان.
كەرۋەن - ساۋدا نە باسقا ماقساتتاردا كولىككە جۇك ارتىپ ۇزاق جولعا ساپار شەككەن جولاۋشىلار تىزبەگى.
كەرۋەنباسى. كەرۋەندى باسقارىپ، ايشىلىق الىس جولعا شىعاتىن كاسىبي مامان. ونى ساۋداگەرلەر ارنايى جالدايدى. جاعراپيا مەن استرونوميانى جەتىك بىلگەن ادام. ويتكەنى ول تابيعات جاعدايىنا قاراي شەشىم قابىلداي الۋى ءتيىس.
كىرەشى - تۇيەگە جاۋاپ بەرەتىن، كەرۋەنگە جالدامالى بولىپ جۇمىسقا ورنالاسقان ادامدار. بۇلار دا قۇتقارۋ مەن توتەنشە جاعدايى كەزىندە تەز شەشىم قابىلداۋعا ۇيرەنگەن كادىمشى قۇتقارۋشىلار.
كەرۋەنساراي - كەرۋەن توقتاپ دەمالاتىن ارنايى ورىن. قازىرگى تىلمەن ايتقاندا قوناق ءۇي، موتەل. بۇل - كادىمگى لوگيستيكالىق ورتالىق. كەرۋەنگە قاجەت قىزمەتتىڭ ءبارى وسىندا جيناقتالعان. سونىڭ ارقاسىندا كەرۋەنساراي پۋنكتىلەرى كەيدە قالاعا اينالىپ، بولەك ءبىر ساۋدا ورنى ءوسىپ شىققان. بۇعان قازاق دالاسىنداعى تۇركىستان، سارايشىق سىندى قالالار دالەل.
massaget.kz