شىڭعىس حان ۇلىتاۋدا جاتىر ما: ارىستانبەك مۇحامەدي ۇلى الەمدىك قاۋىمداستىققا ۇندەۋ جاسادى
«الاشا حاننىڭ شىن مانىندە كىم ەكەنىن انىقتاۋ ءۇشىن بۇگىن مەن حالىقارالىق قوعامداستىققا ۇندەۋ جاريالاۋعا بەل شەشتىم. ارينە، مەنىڭ پايىمىم پىكىرتالاس، بالكىم حالىقارالىق رەزونانس تۋدىرۋى مۇمكىن. الايدا بۇل سىرتتاعى ەلدىڭ ءبىزدىڭ تاريحىمىزعا، اتا- تەگىمىزگە قىزىعۋشىلىق تۋدىرارى ءسوزسىز»، - دەيدى ارىستانبەك مۇحامەدي ۇلى.
ۇلتتىق مۋزەي ديرەكتورى حالىقارالىق زەرتتەۋلەر ارقىلى ءتۇرلى اڭىزدارعا ارقاۋ بولعان، ميفتىك وبراز دەڭگەيىندە قالىپ قويعان الاشا حان تۋرالى قيسىنسىز دايەكتەردى جوققا شىعارىپ، شىن مانىندە ونىڭ كىم بولعانىن انىقتاۋدى ماقسات تۇتىپ وتىر.
«الاشا حان مەن شىڭعىس حاندى ءبىر ادام دەپ سانايتىن پىكىردى قولدايتىندار كوپ. سول سەبەپتى الەم دەڭگەيىندەگى تاريحشى- عالىمداردى تارتا وتىرىپ، تالاي عاسىردان جۇمباق بولىپ كەلە جاتقان سۇراقتىڭ جاۋابىن بەرەتىن ۋاقىت جەتتى»، - دەگەن ا. مۇحامەدي ۇلى ۆيدەوماتەريالدا بۇل پىكىردى قۋاتتايتىن بىرنەشە دەرەك كەلتىرگەن.
«بىرىنشىدەن، جوشى حاننان مارتەبەسى بيىك، ەڭسەلى كەسەنەدە جاتقان كىم بولۋى مۇمكىن؟ نەمەسە ايگىلى جوشى حاننىڭ قاسىنا جاي ادامعا ارناپ ۇلكەن كەسەنە سالىنۋى مۇمكىن بە؟ راس، تاريحي ۋاقىت تۇرعىسىنان العاندا ەڭ الدىمەن جوشى حانعا، كەيىن «الاشا حانعا» ارناپ كەسەنە تۇرعىزىلعان. مۇنىڭ سەبەبىن 1227 -جىلى جوشى حاننىڭ اكەسىنەن بۇرىن قازا تابۋىمەن بايلانىستىرۋعا بولادى.
شىڭعىس حان تۇڭعىش ۇلىنا ارناپ ۇلكەن كەسەنە سالۋعا ءامىر بەرگەن. ەكىنشىدەن، جوشى حان كەسەنەسىنىڭ كولەمى 9,55×7,25 مەتر، بيىكتىگى 7 مەتر قۇراسا، ال الاشا حاننىڭ كەسەنەسىنىڭ كولەمى 9,73×11,9مەتردى، كۇمبەزىن قوسا العانداعى بيىكتىگى 10 مەتر! ۇشىنشىدەن، الاشا حاننىڭ كەسەنەسىنە كىرگەن كەزدە ماڭدايشاعا ارنايى سالىنعان ءبورىنىڭ ىزدەرىن انىق بايقايمىز. «الاشا» دەگەن ءسوزدىڭ ءوزى «ءبورى» دەگەن ماعىنانى بەرەدى. ويتكەنى ەجەلگى تۇركىلەر وزدەرىن كوك ءبورىنىڭ ۇرپاعىمىز دەپ ساناپ، سوعان تابىندى. تورتىنشىدەن، الاشا حاننىڭ مازارىندا قازاق جەرىندەگى ارىستان باب، قوجا احمەت ياسساۋي جانە تاعى دا باسقا كەسەنەلەردە عانا ەمەس، سونىمەن قاتار تۇتاستاي ورتا ازيادا كەزدەسپەيتىن، ارنايى اسكەري قورعانىس ماقساتىن داەرەكشە باسپالداقتار سالىنعان»، - دەيدى دەرەكتى ۆيدەودا ا. مۇحامەدي ۇلى.