دالا اكادەميگىنىڭ وشپەس ونەگەسى

None
None
نۇر-سۇلتان. قازاقپارات - مەملەكەتتىك حاتشى قىرىمبەك كوشەربايەۆ جازىلبەك قۋانىشبايەۆتىڭ 125 جىلدىعىنا ارنالعان «قازاقستاننىڭ قوي شارۋاشىلىعى: وتكەنى، بۇگىنى جانە كەلەشەگى» تاقىرىبىندا وتكەن حالىقارالىق عىلىمي- تاجىريبەلىك ونلاين- كونفەرەنتسياعا قاتىستى.

«ەڭبەك دەگەن كەزدە ءبىزدىڭ ەسىمىزگە ەسىمى قالىڭ جۇرتقا بەلگىلى ازاماتتار ورالادى. سولاردىڭ اراسىندا بيىل تۋعانىنا 125 -جىل تولىپ وتىرعان شوپان، مالشى، سەلەكتسيونەر، ەكى مارتە سوتسياليستىك ەڭبەك ەرى جازىلبەك قۋانىشبايەۆتىڭ اتىن ايتپاي كەتە المايمىز»، دەدى مەملەكەتتىك حاتشى.

«دالا اكادەميگى» اتانعان جازىلبەك قۋانىشبايەۆ ءومىربايانى اۋىل شارۋاشىلىعىمەن تىعىز بايلانىستى. ول 1896 -جىلى 29-ناۋرىزدا جامبىل وبلىسىنىڭ مويىنقۇم اۋدانىنا قاراستى كوكتەرەك اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. 1930 -جىلى كەڭەس مال سەرىكتەستىگى قۇرىلعاندا وعان العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ كىرىپ، قوي باعادى.

1936-1957 -جىلدارى كوكتەرەك، ايدارلى كەڭشارلارىندا اعا شوپان بولىپ قاجىرلى ەڭبەك ەتەدى. 1936 -جىلى تاڭداۋلى مالشىلار قاتارىندا الماتىدا اشىلعان قازاقستان اۋىل شارۋاشىلىعى كورمەسىنە قاتىسادى. وسى ساپاردان ورالىسىمەن مال تۇقىمىن اسىلداندىرۋ جۇمىسىنا كىرىسەدى. جەرگىلىكتى قىلشىق ءجۇندى قويدى قاراكول قويمەن بۋدانداستىرۋ ءىسىن جۇرگىزەدى.

ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستان كەيىن توقتاپ قالعان سەلەكتسيا جۇمىسىن قايتا جالعاستىرىپ، جاڭا قوي توبى - قۇندى ەلتىرى بەرەتىن قاراكول قويىن وسىرەدى. ودان ءتول الۋ جانە ەلتىرى ساپاسىن جاقسارتۋ كورسەتكىشى جىلدان- جىلعا ورلەيدى.

1947 -جىلى ءار ءجۇز ساۋلىقتان 130 قوزى الادى. وسى ەڭبەگى ءۇشىن 1948 -جىلى سوتسياليستىك ەڭبەك ەرى اتاعى بەرىلەدى.

وندىرىلگەن قاراكول ەلتىرىلەرى حالىقارالىق جارمەڭكەلەردە، دەلي، بۋحارەست، نيۋ-يورك قالالارىندا جانە اۋكتسيونداردا وتە جوعارى باعالانادى. وسى ۇزدىك تابىسى ءۇشىن 1958 -جىلى ەكىنشى مارتە سوتسياليستىك ەڭبەك ەرى اتاعىن الدى. 1957-1965 -جىلدارى قاراكول قويىن ءوسىرۋدى دامىتۋ جولىنا باستاماشى بولدى. ەكى مارتە رەسپۋبليكا جوعارعى كەڭەسىنە دەپۋتات بولىپ سايلاندى.

«الەمدىك وركەنيەتتىڭ بارلىق قۇندىلىعى، ەكونوميكالىق جانە مادەني بايلىقتار ۆيرتۋالدى قارجى ينستيتۋتتارىمەن ەمەس، ادامنىڭ ەڭبەگىمەن جاسالادى. سوندىقتان الەۋمەتتىك جاڭعىرتۋ ساياساتىنىڭ نەگىزىنە شىنايى وندىرىستىك ەڭبەكتىڭ قويىلۋى وتە ورىندى. اتا- بابالارىمىز ەلدىڭ كوسەگەسى ەڭبەكپەن كوگەرەتىندىگىن، ەڭبەك ارقىلى عانا ۇشپاققا شىعۋعا بولاتىندىعىن ۇرپاعىنا امانات رەتىندە ايتىپ كەتكەنى بەلگىلى. حالىقتىڭ ءال- اۋقاتى جاقسارۋى ءۇشىن ەڭ اۋەلى سانالى، ەڭبەكقور، كاسىپ پەن باسەكەگە بەيىم ۇرپاق تاربيەلەۋىمىز قاجەت. بۇل ءۇشىن ادىلەتتىلىك قاعيداتتارىن العا شىعارۋ كەرەك. ەڭبەك سىڭىرۋدەن باستاپ، ماراپات بەرۋگە دەيىن مەملەكەت قانا ەمەس، قوعامنىڭ دا كوزقاراسى ءادىل بولعانى دۇرىس. ەڭ باستىسى، وتانداستارىمىزدىڭ ساناسىنا ەڭبەكتىڭ ءقادىرى مەن كاسىپقويلىق رۋحىن سىڭىرۋگە ءتيىسپىز. ادام وزىنە، ءوزىنىڭ كۇش- جىگەرىنە، بىلىمىنە سەنىپ، ەرىنبەي ەڭبەك ەتكەندە عانا شىنايى باقىتقا، مول داۋلەتكە جەتە الاتىندىعىن ۇعىندىرۋىمىز كەرەك. سونداي-اق ازاماتتاردىڭ بويىنا سونداي سەنىم ۇيالاتا الۋىمىز قاجەت» ، دەدى مەملەكەتتىك حاتشى.

ەڭبەك رەسۋرستارىن جاڭا تەحنولوگيالارمەن ۇشتاستىرا ءبىلۋ - زامان تالابى. سوندىقتان قازاقستاننىڭ اگروونەركاسىپ كەشەنىن يننوۆاتسيالىق باعىتقا تۇسىرە ءبىلۋ وتە ماڭىزدى.

«دۇنيەدە ازىق- تۇلىككە دەگەن قاجەتتىلىك ارتا بەرەدى. بۇل سەكتورعا ينۆەستيتسيا كوبىرەك سالىنادى. سوندىقتان بۇگىنگى فەرمەرلەر ۋاقىتشا ءارى اۋا رايىنا بايلانىستى كەزدەيسوق جەتىستىكتەرگە مالدانىپ قالماي، وندىرىستىك ءوسىم جونىندە ويلانۋعا ءتيىس.

جاھاندىق اۋىل شارۋاشىلىعى وندىرىسىندە باسەكە وسە بەرەدى، جەرمەن جۇمىس ىستەيتىندەر، ەڭ الدىمەن، جاڭا تەحنولوگيالاردى ەنگىزىپ، ونىمدىلىكتى ۇزدىكسىز ارتتىرىپ، جۇمىسىن الەمدىك ستاندارتتار نەگىزىندە جۇرگىزۋى كەرەك.

سوندىقتان مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆ اتاپ وتكەندەي، بولاشاق اگرارلىق سەكتوردا، اسىرەسە شاعىن جانە ورتا بيزنەس تۇرىندەگى جاڭا وڭدەۋ كاسىپورىندارى جەلىسىن قۇرۋدا. بۇل تۇستا ءبىز بيزنەستى نەسيە ارقىلى قولداۋعا ءتيىسپىز. فەرمەرلەر ۇزاقمەرزىمدى قارجىلاندىرۋ مەن وتكىزۋ نارىقتارىنا دەلدالسىز تىكەلەي شىعا الۋى ءتيىس. اۋىل وندىرۋشىلەرىنىڭ قارىزدارىن كەپىلدەندىرۋ جانە ساقتاندىرۋدىڭ ءتيىمدى جۇيەسىن قۇرۋ دا وزەكتى ماسەلە» ، دەدى قىرىمبەك كوشەربايەۆ.

قازاقستان ەت جانە ءسۇت ونىمدەرىن ەكسپورتتايتىن وڭىرلىك ءىرى ەلگە اينالۋى ءتيىستى. ەگىن شارۋاشىلىعىندا سۋدى كوپ قاجەت ەتەتىن، تيىمدىلىگى تومەن داقىلدار كولەمىن قىسقارتۋ، ولاردى كوكونىس پەن مايلى جانە ازىقتىق ونىمدەرمەن الماستىرۋ جولىنا بەت بۇرۋ قاجەت.

«اگروحيميكاتتاردى ءتيىمدى تۇتىنۋدىڭ، قۋاڭ جەرلەردە توپىراقتى نولدىك وڭدەۋدىڭ زاماناۋي تەحنولوگيالارى مەن وزگە دە يننوۆاتسيالاردى قولدانۋدى كەڭەيتۋدىڭ كەشەندى شارالارى قاجەت.

وسى رەتتە Sһopan Ata ۇلتتىق قوي وسىرۋشىلەر قاۋىمداستىعىنىڭ مال شارۋاشىلىعى سالاسىندا قوي وسىرۋشىلەرگە باعىتتالعان اقپاراتتىق پلاتفورماسى نازار اۋدارارلىق. بۇل پلاتفورما قويشى قاۋىمنىڭ مۇڭ- مۇقتاجىن ورتاعا سالا وتىرىپ، جان- جاقتى تاجىريبە الۋعا باعىتتالعان. شوپان قاۋىمىنىڭ مارتەبەسىن كوتەرۋ جولىندا شوپاندار كۇنىن وتكىزۋ تۋرالى ۇسىنىس - قۇپتارلىق باستاما. ۇلتتىق قوي وسىرۋشىلەر قاۋىمداستىعىندا بۇگىنگى تاڭدا 100-دەن استام شارۋا قوجالىعى تىركەلگەن. بۇل شارۋاشىلىقتاردىڭ ارتىندا كوپتەگەن شارۋا تۇر، قازاقتىڭ بولمىسى تۇر، قازاقتىڭ ءداستۇرى تۇر دەپ ايتۋىمىز كەرەك. ۇلى

ابايدىڭ:

«سەنبە جۇرتقا، تۇرسا دا قانشا ماقتاپ،

اۋرە ەتەدى ىشىنە قۋلىق ساقتاپ.

وزىڭە سەن، ءوزىڭدى الىپ شىعار،

ەڭبەگىڭ مەن اقىلىڭ ەكى جاقتاپ»، دەگەن ءسوزىن ءاربىر وتانداسىمىز جادىندا ۇستاسا ەكەن. سەبەبى ماسىلدىق ءبىر عانا ادامنىڭ عانا ماسەلەسى ەمەس. كەرىسىنشە، ءبىرتۇتاس مەملەكەت ءۇشىن ۇلكەن پروبلەما. سوندىقتان ءاربىر ازامات ءوزىنىڭ اقىلىنا سۇيەنىپ، ەڭبەگىنە سەنىپ ءومىر سۇرسە، سوندا تاۋەلسىزدىگىنە 30 -جىل تولعان قازاقستاننىڭ قارقىندى دامۋى مەن وركەندەۋىنە جول اشىلادى»، دەدى مەملەكەتتىك حاتشى.

ءسوز سوڭىندا قىرىمبەك ك ميلليون شەربايەۆ ەڭبەك مايدانىنىڭ قاھارمانى جازىلبەك قۋانىشبايەۆتىڭ ءومىرى مەن ونەگەسى ۇلتتىق يدەولوگيانىڭ ءبىر بولىگىنە اينالسا، قۇبا- قۇپ ەكەنىن جەتكىزدى. ويتكەنى ونىڭ ءجۇرىپ وتكەن جولى مەن ەڭبەگى - ەلگە قىزمەت ەتۋدىڭ ەرلىككە پارا- پار ۇلگىسى.

بۇدان كەيىن جيىندا اۋىل شارۋاشىلىعى ءمينيسترى ساپارحان وماروۆ ءسوز سويلەدى. ول ءوز بايانداماسىندا جازىلبەك قۋانىشبايەۆ كەڭەس وداعى تۇسىندا شالعايداعى مويىنقۇم اۋدانى عانا ەمەس، بۇكىل قازاقستاننىڭ مەرەيىن تاسىتقانىن جەتكىزدى. ءتىپتى ونىڭ داڭقى كەڭەس وداعى عانا ەمەس، شەتەلدەرگە دە جەتكەن.

«2020 -جىلدىڭ قورىتىندىلارى بويىنشا ۇيلەسىمدى جۇمىس پەن ۋاقتىلى قابىلدانعان شارالاردىڭ ارقاسىندا اگروونەركاسىپتىك كەشەن سالاسىندا ءىس جۇزىندە بارلىق ماكروكورسەتكىش بويىنشا وڭ ءوسۋ سەرپىنى بايقالادى. 2020 -جىلى قوي شارۋاشىلىعىن دامىتۋ ماقساتىندا مەملەكەتتىك بيۋدجەتتەن 16 ميلليارد تەڭگە قاراجات ءبولىندى. بۇل 2019 -جىلدىڭ دەڭگەيىمەن سالىستىرعاندا مەملەكەتتىك قولداۋ كولەمىنىڭ 35 پايىزعا ارتقانىن كورسەتەدى. ناتيجەسىندە، 2020 -جىلى قوي سانى 17,7 ميلليونعا جەتىپ، ونىڭ ىشىندە شارۋاشىلىقتار مەن فەرمەر قوجالىقتارىندا 8,4 ميلليون، اۋىل تۇرعىندارى يەلىگىندە 9,2 ميلليوندى قۇراپ وتىر. 2020 -جىل بويىنشا قويدىڭ جىلدىق ەڭ جوعارى ءوسىمى تىركەلدى. ياعني 1 جىلدا 837 مىڭعا ءوستى»، دەدى مينيستر.

ۆەدومستۆو باسشىسىنىڭ سوزىنە سۇيەنسەك، اسىل تۇقىمدى قويدىڭ ۇلەسى 16,1 پايىزعا نەمەسە 2,8 ميلليون باسقا جەتتى. 300 مىڭ باس اسىل تۇقىمدى قوي ساتىلدى. ال بۇل ءوز كەزەگىندە سەلەكتسيالىق جۇمىستىڭ دامۋىنا اسەرىن تيگىزىپ وتىر.

اۋىل شارۋاشىلىعى ءمينيسترى بيىل قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اگروونەركاسىپتىك كەشەنىن دامىتۋدىڭ مەملەكەتتىك باعدارلاماسى اياقتالاتىندىعىن اتاپ ءوتتى.

«مەملەكەت باسشىسى ۇكىمەتكە بيزنەسپەن بىرلەسىپ، اگروونەركاسىپتىك كەشەندى دامىتۋدىڭ الداعى 5 جىلعا ارنالعان ساپالى جاڭا ۇلتتىق جوباسىن ازىرلەۋدى تاپسىردى. وسى جىلدىڭ 21-ساۋىرىندە وتكەن رەفورمالار جونىندەگى جوعارى كەڭەستىڭ كەزەكتى وتىرىسىندا مەملەكەت باسشىسى ۇلتتىق جوبا بويىنشا جالپى تاسىلدەمەلەردى ماقۇلدادى.

اگروونەركاسىپتىك كەشەندى دامىتۋعا باعىتتالعان ۇلتتىق جوبادا قوي شارۋاشىلىعىمەن اينالىساتىن فەرمەرلەردى ۇزدىك دۇنيەجۇزىلىك تاجىريبەلەر مەن تەحنولوگيالاردى قولدانۋعا ىنتالاندىرۋ، جايىلىمداردى يگەرۋدە جاڭا تەحنيكا مەن تەحنولوگيالاردى الۋعا جەڭىلدەتىلگەن كرەديتتەر بەرۋ، فەرمەرلەردى جايىلىممەن قامتاماسىز ەتۋ، حالىقارالىق قارجى ينستيتۋتتارىنان قاراجات تارتۋ، شوپانداردىڭ زەينەتكە شىعۋ جاسىن تومەندەتۋ، بالالارىنا مەملەكەت- جەكەشەلىك ارىپتەستىك نەگىزىندە مەكتەپ- ينتەرناتتار قۇرۋ سياقتى ءىس- شارالار قاراستىرىلعان. الدا بىرلەسىپ اتقاراتىن جۇمىستار كوپ»، دەدى س. وماروۆ.

سونداي- اق ونلاين- كونفەرەنتسيا بارىسىندا ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى اسحات ايماعامبەتوۆ، الماتى قالاسىنىڭ اكىمى باقىتجان ساعىنتايەۆ، جامبىل وبلىسىنىڭ اكىمى بەردىبەك ساپاربايەۆ، پارلامەنت دەپۋتاتتارى ءسوز سويلەدى.

بۇدان بولەك، كونفەرەنتسيا جۇمىسىنا ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ اكادەميكتەرى، رەسپۋبليكالىق قوي شارۋاشىلىعى پالاتالارىنىڭ، سالالىق قاۋىمداستىقتاردىڭ، ءىرى اگروقۇرىلىمداردىڭ، قوعامدىق ۇيىمداردىڭ وكىلدەرى، قازاقستان، قىتاي، قىرعىزستان، وزبەكستان، تاجىكستان جانە باسقا ەلدەردىڭ عىلىمي- زەرتتەۋ ينستيتۋتتارى مەن جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ باسشىلارى مەن عالىمدارى قاتىستى.

egemen.kz

سوڭعى جاڭالىقتار