بەن جونسوننىڭ بىلىعى
ول ماقالادا 200 جانە 400 مەترگە جۇگىرۋدەن وليمپيادانىڭ 4 جانە الەمنىڭ 8 دۇركىن چەمپيونى، سان مارتە دۇنيەجۇزىلىك رەكوردتى جاڭارتقان اتاقتى ا ق ش سپورتشىنىڭ ءومىربايانى، ءجۇرىپ وتكەن جولى جانە قول جەتكىزگەن جەتىستىكتەرى جان-جاقتى باياندالدى. راسىندا دا وتكەن عاسىردىڭ توقسانىنشى جىلدارى مايكل جونسوننىڭ داڭقى دۇركىرەپ تۇردى.
ⅩⅩ عاسىردىڭ سەكسەنىنشى جىلدارى تەڭدەسسىز ونەرىمەن تورتكۇل دۇنيە جۇرتشىلىعىن تامساندىرعان تاعى ءبىر جونسون بار. ول - بەن جونسون. ەڭ قىسقا قاشىقتىققا جۇگىرگەن بۇل جىگىتتىڭ باعىندىرماعان بەلەسى جوق. بەن قانداي جارىسقا قاتىسسا دا ۇنەمى الدىڭعى لەكتەن كورىندى. ءتىپتى وليمپيادانىڭ 9 جانە الەمنىڭ 8 دۇركىن چەمپيونى دەگەن دارداي اتاعى بار اتى اڭىزعا اينالعان امەريكالىق كارل ليۋستىڭ ءوزى كوپ جاعدايدا باستى قارسىلاسىنىڭ كولەڭكەسىندە قالىپ قويىپ ءجۇردى. بۇل جايتتى سپورت دەسە ىشەر اسىن جەرگە قوياتىن شىنايى جانكۇيەرلەر ۇمىتا قويماعان بولار. بۇگىنگى اڭگىمەمىز سول ساڭلاق جايىندا.
بەن جونسون 1961 -جىلدىڭ 30-جەلتوقسانىندا يامايكانىڭ فالمۋت قالاسىندا دۇنيەگە كەلدى. جەلاياقتار جارىسىندا الدىنا جان سالماعان ول 15 جاسىندا كاناداعا قونىس اۋدارىپ، جاتتىعۋىن سول جاقتا جالعاستىردى. بىرتە- بىرتە بەن ۇيەڭكى جاپىراقتار ەلىندەگى ەڭ مىقتى جەڭىل اتلەتتەردىڭ بىرىنە اينالدى. 1984 -جىلى لوس- اندجەلەس وليمپياداسىندا 100 مەترگە جۇگىرۋدە جانە 4х 100 ەستافەتالىق سايىستا قولا مەدالدى موينىنا ءىلدى. ەڭ قىسقا قاشىقتىققا جۇگىرۋدە ول تەك ا ق ش- تىڭ قوس ساڭلاعى - كارل ليۋيس پەن سەم گرەدديدەن عانا قالىپ قويدى. ەسەسىنە 1985 -جىلى كارل ليۋيس، رەي ستيۋارت، لينفورد كريستي، سەم گرەددي، كەلۆين سميت سىندى جەلمەن جارىسقان جەلاياقتاردىڭ بارلىعىن ارتقا تاستاپ، الەمنىڭ ەڭ ۇزدىك سپرينتەرى اتاندى. 1987 -جىلى ريمدە وتكەن الەم چەمپيوناتىندا جونسون 100 مەتردى 9,83 سەكۋندتا جۇگىرىپ ءوتىپ، دۇنيەجۇزىلىك رەكوردتى جاڭارتتى. سول جارىستا ەكىنشى ورىندى يەلەنگەن ليۋيستىڭ كورسەتكىشى 9,93 سەكۋند ەدى.
1988 -جىلى وڭتۇستىك كورەيانىڭ استاناسى - سەۋلدە وليمپيا ويىندارىنىڭ الاۋى تۇتاندى. عالامدىق دودادا بەن جونسون تورتكۇل دۇنيە جۇرتشىلىعىن تامساندىرىپ، 100 مەترلىك قاشىقتىقتى 9,79 سەكۋندتا جۇگىرىپ ءوتتى. بۇل - الەمنىڭ جاڭا رەكوردى ەدى! جەر- جاھاننىڭ ماقتاۋلى سپورتشىلارىنىڭ ءبىرى دە ونىڭ شاڭىنا ىلەسە المادى. تىپتەن، «ۇلى كارل» اتانعان كارل ليۋيستىڭ شاراسىزدىقتان باسىن شايقاۋدان باسقا امالى قالمادى.
الايدا جەڭىستىڭ بۋىنا ماستانىپ، ابىروي مەن اتاققا كەنەلۋ باقىتى بەنگە بۇيىرمادى. وليمپيا ويىندارى اياقتالعانىنان نەبارى ءۇش كۇن وتكەن سوڭ جونسوننىڭ دوپينگ قولدانعانى انىقتالدى. العاشىندا اتاقتى سپورتشى ءوزىن «سۇتتەن-اق، سۋدان - تازا» ەتىپ كورسەتكىسى كەلدى.
«مەن ەشۋاقىتتا رۇقسات ەتىلمەگەن ءدارى-دارمەك ىشكەن ەمەسپىن. بارىنە كىنالى - امەريكالىق كارل ليۋيس. باستى باسەكەلەسىن قۇرتۋ ءۇشىن ءوزىنىڭ دوسى ارقىلى مەنىڭ ىشەتىن تاماعىما ءبىر نارسە قوسىپ جىبەرگەن»، دەپ اقتالدى. ءبىراق ليۋيستىڭ بۇل ىسكە ەش قاتىسى جوق ەدى.
كوپ ۇزاماي جونسون ءوز ايىبىن تولىقتاي مويىندادى. ءدۇيىم جۇرتتىڭ الدىندا ءسوز سويلەگەن بەننىڭ «مەن ۇزاق جىلدار بويى سەنىم ارتىپ، تىلەۋىمدى تىلەپ، مەنى ءپىر تۇتقان ميلليونداعان ادامدى الداپ كەلدىم. كارىنى دە، جاستى دا، بارلىعىن دا الدادىم. قازىر سونى ويلاسام، وكىنىشتەن وزەگىم ورتەنەدى. سول ءۇشىن قاتتى وكىنەمىن. ءبىراق ەندى ءبارى كەش. ەندى قالاي اقتالسام دا مەنى ەشكىم كەشىرمەيدى»، دەپ ەڭىرەپ تۇرىپ جىلاعانى كۇنى بۇگىنگىدەي كوز الدىمىزدا. وسىلايشا، جونسون قاتاڭ جازاعا ۇشىراپ، بىرنەشە جىلعا سپورتتان شەتتەتىلدى. سونىمەن قاتار بايراقتى باسەكەلەردە جەڭىپ العان جۇلدەلەرىنىڭ كوبىنەن ايىرىلدى.
جازالاۋ مەرزىمى اياقتالعان سوڭ 1991 -جىلى بەن جونسون ۇلكەن سپورتقا قايتا ورالدى. قىسقا قاشىقتىقتا جۇگىرىپ، قايتا ابىرويعا كەنەلگىسى كەلدى. ءبىراق ول ەسكى ادەتىنەن ارىلا المادى. كوپ ۇزاماي جونسونعا قايتا «دوپينگ قولداندى» دەگەن ايىپ تاعىلدى. بۇل جولى قازىلار ونى كەشىرمەدى. تىم قاتاڭ ۇكىم شىعارىپ، ۇيەڭكى جاپىراقتار ەلىنىڭ وكىلىن ۇلكەن سپورتتان مۇلدەم شەتتەتتى.
ءيا، كەزىندە كانادانىڭ نامىسىن قورعاعان جىگىتتىڭ ونەرىنە تورتكۇل دۇنيە جانكۇيەرلەرى تامسانعانى راس. الايدا ول الاياقتىققا بارىپ، ارامزا جولمەن ابىرويعا كەنەلۋدى ءجون كوردى. ءبىراق WADA- نىڭ (دۇنيەجۇزىلىك دوپينگكە قارسى اگەنتتىك) كوزى قىراعى، قۇرىعى ۇزىن ەكەنى ءمالىم. ولار الاياقتى تۇساۋلاپ، بارلىق بىلىقتىڭ بەتىن اشتى. ءسويتىپ جونسون چەمپيوندىق اتاقتارىنىڭ بارلىعىنان ايىرىلدى. رەكوردتىق كورسەتكىشتەرى دە ەسەپكە الىنبادى. ونىڭ ەنشىسىندە تەك 1984 -جىلى لوس- اندجەلەستە وتكەن وليمپيا ويىندارىندا جەڭىپ العان قوس قولا مەدالى عانا بار.
عالىم سۇلەيمەن