جاھانشا مىنگەن مەرسەدەس
1918 -جىلدىڭ شىلدە ايىندا ءا. بوكەيحانوۆ، ءا. ەرمەكوۆ، م. شوقاي، ۋ. تاناشيەۆ تورتەۋى «كوميچپەن» كەلىسسوز جۇرگىزدى. ناتيجەسىندە، «كومۋچ» كۇنشىعىس الاشوردا اسكەرىنە 2 ميلليون سوم اقشا، 3000 اسكەرگە كيىم- كەشەك، قارۋ- جاراق بەردى. ال كۇنباتىس الاشورداعا 2000 مىلتىق، 37 پۋلەمەت، 2 زەڭبىرەك، 2 اۆتوموبيل بەردى» دەيدى («ەگەمەن قازاقستان»، 20-ناۋرىز 2018).
جوعارىدا ايتىلعان 2 اۆتوموبيلدىڭ ءبىرىن - كۇنباتىس الاشورداشىلار كوسەمى جاھانشا دوسمۇحامەد ۇلى تاقىمداعان ەكەن. سوڭعى جىلدارى وڭىردە «جاھانشا مىڭگەن مەرسەدەس قايدا؟» دەگەن سۇراق تۋىنداۋدا.
بۇل ماسەلە جايلى 2013 -جىلى ورال قالاسىندا جارىق كورگەن «دانا» جۋرنالىنىڭ 7-سانىندا: «جاھانشا مىنگەن مەرسەدەس ماركالى جەڭىل كولىك جىمپيتى توپىراعىن باسقان تۇڭعىش ماشينا. ءبىر قىزىعى، 1919 -جىلى ويىل ءۋالايات ۇكىمەتى قىزىلقوعاعا كوشكەندە، كوشپەن بىرگە جالعىز ماشينا كەتكەن ەكەن. ال وزىنە تيەسەلى كولىكتى جاھانشا الاشوردانىڭ بارلىق قۇجاتتارىمەن بىرگە ءبىر تۇندە جاسىرىپ كومىپ تاستاعان»، دەگەن دەرەك جازىلىپتى.
جۋىقتا ورال قالاسىنا بارعان ساپارىمىزدا كۇنباتىس الاشوردا جايلى زەرتتەگەن عالىمنىڭ ءبىرى دامەتكەن سۇلەيمەنوۆادان سۇراعانىمىزدا: - بۇل وقيعا ءجۇز پايىز شىندىق. ءتىپتى مۇنى جاھانشا اتامىزعا بەلنەمەرە بولىپ كەلەتىن تۋىسقانى بيسەنعالي قۋانىشاليەۆتىڭ ءوزى راستاپ وتىر، - دەسە، بەلگىلى ولكەتانۋشى جايساڭ اقباي: «جىمپيتى وڭىرىندە ءالى كۇنگە دەيىن ايتىلاتىن، بالا كۇنىمىزدەن ەستىگەن ءبىر اڭگىمە بار. ول - جاھانشانىڭ ماشيناسى قۇپيا قۇجاتتارمەن بىرگە كومىلگەندىگى. ماشينانى كومگەن - مىلقاۋ كورىكشى- ۇستا ەكەن. ەل اۋزىنداعى اڭگىمەگە قاراعاندا، سەمىز جىلقىنى سويىپ، ۇلكەن- ۇلكەن كيىزدەردى جىلقى مايىنا توعىتىپ، ماشينانى سوعان وراپ كومگەن» دەپ جازىپتى («دانا» جۋرنالى، 2013 ج. № 7).
وتكەن جىلدارى باتىس قازاقستاندىق ىنتالى توپ جاھانشا جاسىرعان ماشينانى ىزدەۋ ءۇشىن ارنايى ەكسپەديتسيا قۇرۋدى دا جوسپارلاعانىمەن، وعان مىنا پاندەميا كەسىرىن تيگىزگەن سىڭايلى. دەسە دە بۇل تالپىنىس ءىزسىز قالماعان كورىنەدى. جۋىقتا عانا باتىس قازاقستان وبلىسى قاراتوبە اۋدانىندا اشىلعان «الاش جانە قايىرجان حاسانوۆتىڭ تاريحي- ولكەتانۋ مۋزەيى» تورىنە جاھانشا مىڭگەن مەرسەدەستىڭ ماكەتى قويىلىپتى.
- بۇل ماكەتتى جاساماس بۇرىن، - دەيدى مۋزەيدى سالعان اعايىندىلاردىڭ ءبىرى نۇرجان قايىرجان ۇلى: «جاھانشا اتامىز مىنگەن مەرسەدەستىڭ ماركاسى قانداي، ول قاي جىلى ءوندىرىلدى دەگەن سۇراقتارعا جاۋاپ ىزدەدىك. ءسويتىپ، ماماندارمەن اقىلداسىپ، قۇجات بويىنشا ىزدەۋ سالدىق. ناتيجەسىندە، جىمپيتى توپىراعىندا كومىلگەن مەرسەدەس 1912 -جىلى وندىرىلگەن مودەل ەكەنىن انىقتادىق. ءسويتىپ، وتكەن تاريحتى جاڭعىرتۋ ماقساتىندا ونىڭ ماكەتىن جاساپ مۋزەيگە قويدىق» دەيدى.