كوپشىلىككە «تۇركى الەمىنىڭ تاريحي- مادەني اتلاسى» تانىستىرىلدى
اتلاس ق ر تۇڭعىش پرەزيدەنتى - ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ العىسوزىمەن شىققان جانە ايگىلى ساياحاتشىلار مەن جيھانكەزدەر جاساعان كونە كارتالار مەن بايىرعى بابالارىمىزدىڭ مول مۇراسىن كورسەتەتىن ماڭىزدى مالىمەتتەردى قامتيدى.
«تۇركى الەمى بىرەگەي وركەنيەت بولىپ سانالادى، ونىڭ مىڭجىلدىق تاريحى تۇتاس ەۋرازيا قۇرلىعىن قامتىپ، ورتالىق ەۋرازيانىڭ وراسان زور كەڭىستىگىندە ءوتتى. ورتالىق ەۋرازيانىڭ دالالىق ايماعى جىلقىنى قولعا ۇيرەتۋ، مەتاللۋرگيانىڭ پايدا بولۋى سىندى كوپتەگەن جەتىستىكتەردىڭ وتانى بولدى، ولارسىز جالپىادامزاتتىق وركەنيەتتىڭ تاريحىن ەلەستەتۋ مۇمكىن ەمەس. ءدال وسى جەردەن تەكتونيكالىق اۋقىمداعى ساياسي وقيعالار باستالدى، ولار الەم تاريحىنىڭ وربۋىنە تىكەلەي ىقپال ەتتى. تۇركى حالىقتارى عاسىرلار بويى قۇرعان ۇلى مەملەكەتتەر ەۋرازيانىڭ ساياسي كارتاسىن بەلگىلەدى. ولار - عۇندار دەرجاۆاسى، تۇركى قاعاناتى، سەلجۇقتار جانە التىن وردا، قازىرگى تۇركى مەملەكەتتەرىنىڭ - رەسەي، قىتاي، ءۇندىستان، باتىس ەۋروپا ەلدەرىنىڭ تاريحى مەن مادەنيەتىندە وشپەس ءىز قالدىرعان موعولدار مەن ماملۇكتەر يمپەرياسى»، - دەلىنگەن ق ر ۇلتتىق كىتاپحاناسىندا جيناق تۇساۋكەسەرىندە كورسەتىلگەن بەينەروليكتە.
حالىقارالىق تۇركى اكادەمياسىنىڭ پرەزيدەنتى دارحان قىدىرالىنىڭ ايتۋىنشا، اتالعان جيناق تاۋەلسىزلىگىمىزدىڭ 30 جىلدىعىنا ارنالىپ وتىر. «تاياۋدا عانا مەملەكەت باسشىسى قاسىم- جومارت توقايەۆتىڭ «تاۋەلسىزدىك بارىنەن قىمبات» اتتى ماقالاسى شىققانى بەلگىلى، سونىمەن تۇستاس كەلۋىنىڭ دە ءمانى زور دەپ ەسەپتەيمىز. سەبەبى، ماقالادا پرەزيدەنت بىزگە بۇل جەردى ەشكىم سىيعا تارتقان جوق دەپ ايتتى. بۇگىنگى اتلاس - ونىڭ جارقىن ايعاعى. سەبەبى اتلاستا 200-دەن استام كارتا مەن تاريحي قۇجاتتار بار جانە وسى گەوگرافيالىق اۋماقتاعى تاريحي- مادەني جەتىستىكتەردى پاش ەتەدى. جالپى اتلاس ەلباسىنىڭ العىسوزىمەن شىقتى جانە ەلباسىنىڭ تۇركى كەڭەسى سامميتىندە بەرگەن تاپسىرماسى نەگىزىندە جارىق كوردى»، - دەدى دارحان قىدىرالى ق ر ۇلتتىق كىتاپحاناسىندا تىلشىلەرگە بەرگەن سۇحباتىندا.
ەڭبەكتى تۇركى اكادەمياسى ازىرلەپ شىقتى، ءبىراق وندا كوپتەگەن تاريحي دەرەكتەر پايدالانىلعان. «بۇعان دەيىن شىققان تارتاريا، تۇران سەكىلدى اتلاستار جانە تۇركى اكادەمياسىنىڭ سوڭعى جىلدارداعى ارحەولوگيالىق قازبا جۇمىستارىنداعى ارتەفاكتىلەر پايدالانىلدى. بۇل ءوز سالاسىندا شىعىپ وتىرعان بىرەگەي العاشقى ەڭبەك. مۇمكىندىگىنشە بۇل اتلاستىڭ ەلەكتروندى نۇسقاسىن دا شىعارۋعا تىرىسامىز جانە تۇركى اكادەمياسى سايتى ارقىلى تارالىپ، باسقا تىلدەرگە اۋدارۋ جوسپارلانعان. قازىر تيراجى مىڭ دانامەن شىقتى، ءبىراق سۇرانىس ودان دا كوپ بولادى دەپ ويلايمىز»، - دەدى دارحان قىدىرالى.
سونىمەن بىرگە، حالىقارالىق كونفەرەنسيادا تۇركپا ۇيىمىنىڭ باس حاتشىسى التىنبەك مامايۋسۋپوۆ وقىرمانعا جول تارتقان باسىلىمدى جوعارى باعالاپ، قازاقستان پرەزيدەنتى ق. توقايەۆتىڭ باعدارلامالىق ماقالاسىنداعى ورامدى ويلاردىڭ تاريحى ورتاق باۋىرلاس ەلدەر ءۇشىن ماڭىزدى ەكەنىن ايتتى. ال تۇركى كەڭەسىنىڭ باس حاتشىسى حاليل اكىنجى قازىرگى ءسىبىر، موڭعوليا جەرلەرىنەن قارا تەڭىز بەن جەرورتا تەڭىزىنە دەيىنگى الىپ اۋماقتى قونىستاعان تۇركى حالىقتارىنىڭ مىڭداعان جىلدار بويى ساقتالىپ كەلە جاتقان بىرەگەي مادەنيەتىنە توقتالدى.
«بۇگىندە جەتى تۇركى مەملەكەتىنىڭ بايراعى اسقاق رۋحپەن جەلبىرەپ تۇر. ەندى ولاردى ەشكىم قۇلاتا المايدى»، - دەدى بەينەبايلانىس ارقىلى بايانداما جاساعان ح. اكىنجى.
ءوز كەزەگىندە ازەربايجاننىڭ العاشقى پرەمەر- ءمينيسترى گاسان گاسانوۆ جيىن قاتىسۋشىلارىن العاشقى تاريحي- مادەني اتلاستىڭ جارىق كورۋىمەن قۇتتىقتاپ، حالىقارالىق تۇركى اكادەمياسىنا ريزاشىلىعىن ءبىلدىردى.
«تۇركى حالىقتارىنىڭ كۇش- قۋاتى - ىنتىماقتا. ءبىزدىڭ تەرەڭنەن تارتقان ورتاق تاريحي تامىرىمىز بۇگىنگى ىنتىماعىمىزدى بەرىك ساقتاۋ قاجەتتىگىن كورسەتەدى»، - دەدى گ. گاسانوۆ. ودان بولەك، القالى جيىنعا تۇركى كەڭەسى باس حاتشىسىنىڭ ورىنباسارى ومەر كودجامان، ازەربايجان رەسپۋبليكاسىنىڭ قازاقستانداعى توتەنشە جانە وكىلەتتى ەلشىسى راشاد ماممادوۆ، تۇركيا رەسپۋبليكاسىنىڭ قازاقستانداعى توتەنشە جانە وكىلەتتى ەلشىسى ۋفۋك ەكيدجي، قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ قازاقستانداعى توتەنشە جانە وكىلەتتى ەلشىسى جەەنبەك كۋلۋبايەۆ، فرانكفۋرت ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى، رەسەي عىلىم اكادەمياسى ءسىبىر بولىمشەسىنىڭ فيلولوگيا ينستيتۋتىنىڭ باس عىلىمي قىزمەتكەرى يرينا نيەۆسكايا جانە وزگە دە تۇركىتانۋشى عالىمدار مەن ساراپشىلار، قوعام جانە مەملەكەت قايراتكەرلەرى قاتىسۋدا.
اۆتور: ايجان سەرىكجان قىزى