نامبارىن ەنحبايار: قازاق حالقىنا قاتىستى ەكى وقيعا ماڭگى جادىمدا - شەتەلدەگى قازاقءتىلدى ب ا ق- قا شولۋ

None
None
نۇر- سۇلتان. قازاقپارات- «قازاقپارات» ح ا ا ادەتتەگىدەي شەتەلدە قازاق تىلىندە تارايتىن اقپارات كوزدەرىنە اپتالىق شولۋىن ۇسىنادى.

وزبەكستاندا «دانالىق الىپپەسى» كىتابىنىڭ تۇساۋكەسەرى ءوتتى - «ءو ز ا» اقپارات اگەنتتىگى

تاشكەنت وبلىسىنىڭ جوعارى شىرشىق اۋدانىنداعى №2 قازاق مەكتەبىندە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى تاراپىنان وزبەكستانداعى قازاق تىلىندە ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتەرگە بەرىلگەن «دانالىق الىپپەسى» كىتابىنىڭ تۇساۋكەسەرى ءوتتى، دەپ حابارلايدى «ءو ز ا» اقپاراتتىق پورتالى.

اگەنتتىكتىڭ كەلتىرگەن دەرەگىنە سۇيەنسەك، 1-جەلتوقسان قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى كۇنى قارساڭىندا شەت ەلدەگى قانداستاردى قولداۋ جانە قازاق جاستارىنىڭ انا تىلىندە ءبىلىم الۋىنا جاعداي جاساۋ ماقساتىندا وسىنداي يگى شارا وتكەن. وعان وزبەكستانداعى قازاقستان ەلشىلىگىنىڭ كەڭەسشىسى ر. دۇيسەنوۆ، وزبەكستانداعى قازاق ۇلتتىق مادەني ورتالىعىنىڭ جانە اۋداندىق حالىققا ءبىلىم بەرۋ باسقارماسىنىڭ وكىلدەرى، زيالى قاۋىم قاتىسقان.

«شەت ەلدەگى قازاق جاستارىن انا تىلىندە ءبىلىم الۋىنا باعىتتالعان باستاما ارقاسىندا تاشكەنت وبلىسىنىڭ جوعارى شىرشىق اۋدانىنداعى №2 قازاق مەكتەبىنىڭ كىتاپحاناسى «دانالىق الىپپەسى» توپتاماسىمەن تولىقتى. توپتاما قۇرامىندا «بيلەر ءسوزى»، «اتالار ءسوزى»، «بابالار باتاسى»، «دومبىرا كۇيى»، «قوبىز ءۇنى»، «بەسىك جىرى»، «ناقىل ءسوز»، «حالىق جىرى»، «حالىق تاعىلىمى»، «حالىق ەرتەگىسى»، «حالىق ءانى»، «حالىق اڭىزى» اتتى قازاق حالقىنىڭ سالت- داستۇرىنەن سىر شەرتەتىن كىتاپتار بار»، - دەپ جازادى وزبەكستاندىق ب ا ق.

يران مەن قازاقستان كەمە قاتىناسى سالاسىندا ارىپتەستىكتى ارتتىرۋ قاجەتتىگىن قۋاتتادى - «فارس» اقپارات اگەنتتىگى

يران مەن قازاقستان اراسىنداعى تەڭىز جانە تاسجول قاتىناسى تۋرالى ۆەبيناردا ەكى ەلدىڭ كەمە قاتىناسى سالاسىنداعى ارىپتەستىگىن ارتتىرۋ قاجەتتىگى قۋاتتالدى، دەپ حابارلايدى parstoday.com.

اتالعان ب ا ق- تىڭ حابارلاۋىنشا، يران مەن قازاقستاننىڭ ايلاقتار، تەڭىز جانە تاسجول تاسىمالىنا قاتىستى باسشىلارى قاتىسقان ۆەبيناردا تاراپتار ەكى ەلدىڭ ايلاقتارى اراسىندا كەمە قاتىناسىن جالعاستىرۋ قاجەتتىگىن باسا ايتتى. سونداي- اق، ايلاقتاعى قىزمەتتەرگە قاتىستى ءوزارا جەڭىلدىكتەر بەرۋ جانە تاۋار كولەمىن ارتتىرۋ، ۆيزا بەرۋدى جەڭىلدەتۋ، كەمەنى بوساتۋ جانە جۇك تيەۋ ۋاقىتىن ازايتۋ تۋرالى كەلىستى. يراننىڭ قازاقستانداعى ەلشىسى مادجيد سابەر ەكى ەل اراسىنداعى كەمە قاتىناسىنىڭ سوڭعى ءساتتى ۇلگىلەرىن تىلگە تيەك ەتتى. ونى جالعاستىرۋدىڭ ماڭىزدىلىعىنا توقتالىپ، مۇنى ەكى ەل قاتىناسىنداعى بەتبۇرىس نۇكتەسى ەكەنىن ايتتى.

نامبارىن ەنحبايار: كورەگەن جانە باتىل بولۋدىڭ سەبەبى - Kaznews

وسى اپتادا Kaznews اقپاراتتىق پورتالى موڭعوليانىڭ ءۇشىنشى پرەزيدەنتى نامبارىن ەنحباياردىڭ قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنت كۇنىنە وراي جازعان «كورەگەن جانە باتىل بولۋدىڭ سەبەبى» اتتى ماقالاسىن جاريالادى. نامبارىن ەنحبايار العاشقى ءسوزىن «قازاق حالقىنىڭ مەيىرىمدىلىگى، كەڭ كوزقاراسى جونىندە» دەگەن تاقىرىپپەن باستاعان.

«2012 -جىلى قازاقستان جىل سايىنعى 1-جەلتوقسان كۇنىن - «تۇڭعىش پرەزيدەنت كۇنى» مەملەكەتتىك مەرەكەسى رەتىندە بەلگىلەپ، اتاپ ءوتىپ كەلە جاتقانىنا بىرنەشە جىلدىڭ كولەمىندەي بولىپ وتىر. بۇل كۇنى قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى - نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆتىڭ ەڭبەگى مەن جەتىستىكتەرىن باعالاۋعا ارنالعان كوپتەگەن ءىس- شارالار ۇيىمداستىرىلسا دا، مەرەكەنىڭ باستى ءمانىسى - كوپ ۇلتتى قازاقستاندا بىتىمگەرشىلىك پەن بەيبىتشىلىكتى نىعايتۋ بولىپ تابىلادى. وسىعان بايلانىستى مەن قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى- نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆپەن كەزدەسۋىمدى ەسكە الىپ، جەكە ەستەلىگىممەن ءبولىسۋدى ءجون كوردىم» ، - دەپ جازادى موڭعوليانىڭ ءۇشىنشى پرەزيدەنتى.

ول: «جاس كەزىمدە بولعان قازاقستان مەن قازاق حالقىنا قاتىستى باسىمنان كەشكەن ەكى وقيعا مەنىڭ جادىمدا ماڭگى ساقتالادى»، - دەپ اتاپ وتەدى.

نامبارىن ەنحبايار 1975 -جىلى ماسكەۋدىڭ ادەبيەت ينستيتۋتىندا وقۋدا جۇرگەندە سولتۇستىك كاۆكازدىڭ قاباردا- بالقاريادان كەلگەن ماحتي ەسىمدى جىگىتپەن تانىسىپ، ەكەۋى ينستيتۋتتىڭ جاتاقحاناسىندا 5 جىل بىرگە تۇرعان ەكەن. سول ماحتيدىڭ موينىندا ۇلكەن تىرتىق بولعان. ن. ەنحبايار ودان موينىنداعى تىرتىق جونىندە سۇراعاندا، ونىڭ «تاريحىن» بايانداپ بەرگەن ەكەن.

«مەن قازاقستاندا دۇنيەگە كەلگەنمىن. ستالين بالقارلاردى قىلمىسكەرلەر دەپ جاريالاپ، ولاردىڭ بارلىعىن تۋعان جەرىنەن كۇشتەپ شىعاردى، قازاقستاننىڭ ءشول دالاسىنا قۋىپ جىبەردى. كوپتەگەن ادام جولدا قازا تاپتى. سول كەزدە ءبىز الدىمەن شۇڭقىر قازىپ، جەر استىنداعى باسپانادا تۇردىق. كىشكەنتاي كەزىمدە مەنى شايان شاعىپ، ءولىم اۋزىندا بولعاندا، انامنىڭ ەمدەۋىنىڭ ارقاسىندا امان قالدىم. سودان كەيىن موينىمدا تىرتىق قالىپ قويدى. بالقارلار ءشول دالادا قالعاندا كوپ ازاپ شەكتى. ءبىز 1956 -جىلعا دەيىن قازاقستاندا تۇرىپ، حرۋشيەۆتىڭ باسقارۋى كەزىندە عانا وتانىمىزعا ورالدىق. سول قيىن قىستاۋ كەزەڭدە قازاقتار بىزگە كوپ قول ۇشىن بەردى. ەگەر قازاقتاردىڭ كومەگى بولماعاندا، كوپتەگەن بالقارلار جويىلار ما ەدى… ءبىز، بالقارلار قازاق حالقىنا سول ءۇشىن ريزاشىلىعىمىزدى بىلدىرەمىز»، - دەپ جاۋاپ بەرەدى ماحتي ەسىمدى دوسى.

اۆتور قازاقتار تۋرالى ەكىنشى اسەر ەتكەن وقيعاسى رەتىندە ايگىلى اقىن ولجاس سۇلەيمەنوۆ جازعان «ازيا» تۋىندىسىنىڭ سوڭى داۋ- دامايعا اكەپ سوقتىرعان كەزدەن باستاۋ العانىن تىلگە تيەك ەتەدى.

«بىزگە ورىس ادەبيەتىنەن ساباق بەرگەن تانىمال اۋدارماشى، پروفەسسور يۋريي سەلەزنەۆ ساباق كەزىندە ولجاس سۇلەيمەنوۆتىڭ شىعارماسىن سىنعا العاننان كەيىن بارلىعىمىزدىڭ قىزىعۋشىلىعىمىز ارتىپ، و. سۇلەيمەنوۆتىڭ شىعارماسىن وقىعىمىز كەلدى.. . ەۋروپا كوزقاراستىق تۇرعىدا ەمەس، ازيالىق كوزقاراستىق تۇرعىدا انىقتاپ كورسە، كوشپەلى تۇرىكتەر تۇرعىسىنان رەسەيدىڭ ايگىلى «يگور جاساعى تۋرالى جىر» شىعارماسىن وقىپ قاراساق، كوشپەندىلەردىڭ قونىستانعان وركەنيەتكە ايتارلىقتاي اسەر ەتكەندىگىن اڭعارۋعا بولادى. وسىلايشا، قازاق جازۋشى- زەرتتەۋشىسى تۋىندىسىنىڭ ارقاسىندا بىزدەر - ستۋدەنتتەر، كەز كەلگەن دۇنيەنى كەڭ كوزقاراستا، تولىق بەينەدە كورۋدىڭ ماڭىزدى ەكەندىگىن تۇسىنگەن ەدىك. وسىلايشا، مەنىڭ جادىمدا قازاق حالقى مەيىرىمدى، جاناشىر ادامدار دەگەن تۇسىنىك قالىپتاسىپ، قازاق جازۋشىسىنىڭ ورىس تاريحى مەن مادەنيەتىنىڭ ەڭ ىرگەلى شىعارمالارىنىڭ ءبىرى «يگور جاساعى تۋرالى جىردى» ازيالىقتار، اسىرەسە كوشپەندىلەر تۇرعىسىندا وقىپ، كوپتەگەن قىزىقتى تۇجىرىمدامالار جاساپ، ورىستىڭ جازۋشى، زەرتتەۋشىلەرىمەن ورىس تىلىندە پىكىر تالاستىرىپ، باتىلدىق تانىتقاندىعى ەسىمدە ساقتالدى»، - دەپ جازادى موڭعوليانىڭ ءۇشىنشى پرەزيدەنتى نامبارىن ەنحبايار.

موڭعولدىڭ ەكس- پرەزيدەنتى بۇل كولەمدى ماقالاسىنىڭ ەكىنشى ءبولىمىن «تاۋەلسىزدىكتى جاريالاۋدىڭ ۇلى تاعدىرى» اتاعان. اتالعان بولىمدە كەڭەس وداعىنىڭ ىدىراۋ تاريحىن ءسوز ەتە كەلگەن اۆتور، وداق ىدىراعاننان كەيىن، قازاقستان دا ءوز تاۋەلسىزدىگىن جاريالاپ، تۇڭعىش پرەزيدەنتى بولىپ نۇرسۇلتان نازاربايەۆ سايلانعانىن جازدى.

«تاۋەلسىزدىك الۋ - ەلدىڭ بۇكىل ساياسي، الەۋمەتتىك جانە ەكونوميكالىق جۇيەسىن قايتا قۇرۋ دەگەن ءسوز. بۇل دەگەنىمىز اسا ۇلكەن ەڭبەكتى تالاپ ەتەتىن پروتسەسس. نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ءدال وسى جاۋاپكەرشىلىكتى ءوز موينىنا جۇكتەدى.. .» ، - دەيدى نامبارىن ەنحبايار.

ول قازاقستان رەسپۋبليكاسى تاۋەلسىزدىگىن تولىققاندى نىعايتۋ ءىس- قيمىل شەڭبەرىندە ن. نازاربايەۆتىڭ جۇرگىزگەن كەشەندى ساياساتىنىڭ ءبىرى الەمنىڭ تۇكپىر- تۇكپىرىندەگى قازاقتاردى تاۋەلسىز قازاقستاندا تۇرۋعا شاقىرعانىنا كەڭىنەن توقتالادى. ەلباسى وسىنداي ساياسات جۇرگىزىپ، ونى قارقىندى ىسكە اسىرۋى قالاي بولعاندا دا، قازاقستاننىڭ بولاشاعىنا وڭ اسەرىن تيگىزگەنىن، وسىعان بايلانىستى ول ەلباسىنىڭ بويىنداعى 3 قاسيەتتى ەرەكشە اتاپ وتكەندى ءجون كورىپتى.

«ءبىرىنشى، قيىن جاعدايلار مەن داعدارىستان شىعۋ ءۇشىن تەك قازىرگى احۋالعا عانا توقتالماي، بولاشاققا كەڭىنەن قاراپ، الدىنا ۇلكەن ماقساتتار قويدى. ەكىنشى، ساياساتتى انىقتاۋ جانە ونى ۇسىناردا سوڭعى ناتيجەسى قانداي بولۋ كەرەك ەكەندىگىن جاقسى ءبىلدى. ۇشىنشىدەن، بىردەن ازىرلەنگەن ساياساتتى دايەكتى تۇردە ىسكە اسىرا الاتىن باتىل تۇلعا»، - دەپ جازادى ەكس- پرەزيدەنت ن. ەنحبايار.

قازبادان ميفولوگيالىق تاس ماسكالار تابىلعان - TRT

تۇركيادا يۋنەسكو- نىڭ دۇنيەجۇزىلىك مۇرالارىنىڭ ۋاقىتشا تىزىمىنە ەنگەن ستراتونيكەيا قالاسىندا ارحەولوگيالىق قازبالار جۇرگىزىلۋدە. ناتيجەسىندە ەكى مىڭ جىلدان اسقان ەرەكشە جادىگەرلەر تابىلدى. بۇل تۋرالى وسى اپتادا تۇركيا راديو تەليەۆيزيا پورتالى حابارلادى.

تۇركيالىق ب ا ق- تىڭ دەرەگىنشە، قازىرگى زامانعى تۇرىك مۋگلا پروۆينتسياسىنىڭ باتىس بولىگىندەگى جۇمىس ءبىر جىلدان بەرى جالعاسىپ كەلەدى. ارحەولوگتار توبىن پامۋككالە ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى بيلال شوگۋت باسقارادى. جاقىندا شامامەن 3 مىڭ جىل بولعان ستراتونيكەيا قالاسىنىڭ ەجەلگى تەاترىندا ساحنانىڭ تاس بلوكتارىن بەزەندىرەتىن ون ماسكا تابىلدى. ساراپشىلار ولاردى 2200 جىل بۇرىن جاسالعان دەپ سانايدى. سوڭعى ەكى جىلدا كوماندا قالپىنا كەلتىرۋ پروتسەسى اياقتالعاننان كەيىن مۇراجايدا قويىلعان 33 ماسكانى تاپتى. قازىر ولاردىڭ سانى 43 كە جەتتى.

ولاردىڭ ءارقايسىسى بۇرىن وسى اۋماقتا ءومىر سۇرگەن ءتۇرلى وركەنيەتتەردىڭ بار ەكەندىگىنىڭ دالەلى. شوگۋت قالانىڭ وزىندە بارلىق تاريحي كەزەڭدەردىڭ، سونىڭ ىشىندە ريم، ۆيزانتيا، وسمانلى كەزەڭدەرىنىڭ ىزدەرى بار ەكەنىن باسا ايتتى، دەپ مالىمدەيدى TRT.

قازبا جەتەكشىسى سونىمەن قاتار ميفولوگيالىق ماسكالار تەاترلاندىرىلعان قويىلىمداردا قولدانىلعانىن جانە ولاردىڭ وزدەرى قۇدايلاردىڭ، بوگينيالاردىڭ جانە جانۋارلاردىڭ مۇسىندەرىمەن بەزەندىرىلگەنىن ايتادى.

قۇلجا اۋدانىنا قىستاۋعا كەلگەن سىبىرلاق اققۋلار تيانشاننەت

مۇنداعى قورشاعان ورتا جاقسارىپ كەلەدى. سوندىقتان كوپتەگەن سىبىرلاق اققۋلار وسىندا قىستاپ شىعۋدى تاڭدايدى، دەيدى اققۋلارعا تاماق بەرىپ جۇرگەن ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىستىق قۇلجا اۋدانى «اققۋلار كوكتەمى» سۋلى ساياباعىنىڭ اكىمشىسى حان سينلين. بۇل تۋرالى وسى اپتادا kazakh.ts.cn پورتالى جازعان بولاتىن.

«اققۋ كوكتەمى» دەپ اتالاتىن سۋلى ساياباق قۇلجا اۋدانى، جاڭاتام قالاشىعىنا قاراستى ىلە وزەنىنىڭ جاعالاۋىندا ورنالاسقان. مۇندا جىل بويى اعىپ جاتاتىن بۇلاق سۋى جەر استى اراسانىنان كەلەدى، سوندىقتان قىستا مۇز قاتپايدى، ءار جىلى بۇل اراعا كەلىپ قىستايتىن جابايى قۇستاردىڭ ءتۇرى وننان اسادى. سونىڭ ىشىندە تۇراقتى «تۇرعىنعا» اينالعان سىبىرلاق اققۋلارعا وسىندا كەلگەن تۋريستەر ەرەكشە قىزىعۋشىلىق تانىتادى. سىبىرلاق اققۋلار قىتايدا مەملەكەت جاعىنان ەكىنشى دارەجەلى قورعالاتىن جانۋارلار تىزىمىنە ەنگىزىلگەن. سوڭعى جىلدارى قۇلجا اۋدانى اققۋلاردىڭ سۋلى ساياباعىنىڭ ماڭىنداعى سۋ بەتىن قورعاۋعا ارنالعان ءبىرقاتار شارالاردى ەنگىزدى.

سىبىرلاق اققۋلار مۇندا العاش 1997 -جىلى كەلە باستاعان بولاتىن. سول كەزدەن اققۋلار سياقتى سۋدا جۇزەتىن قۇستاردىڭ تىرشىلىك ەتۋ ورتاسىن جانە كوبەيۋىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن قامقورلىق ۇيىمى قۇرىلعان. اققۋ سياقتى سۋ قۇستارىنىڭ تىرشىلىك ەتۋىنە ىڭعايلى جاعداي جاسالعاندىقتان، وسى اراعا كەلىپ مەكەندەيتىن جىل قۇستارىنىڭ سانى جىل سايىن ارتىپ كەلەدى ەكەن.

«سوڭعى جىلدارى بۇل اققۋلار ساياباعىنا كۇزەت ۇيلەرىن، قورعانىس قورشاۋلارىن جانە باسقا قۇرال- جابدىقتاردى بىرىنەن سوڭ ءبىرىن سالىپ، ونى ارنايى قىزمەتكەرلەر باسقارادى. قازىرگى كەزدە «اققۋ كوكتەمى» اتالاتىن بۇل ساياباق ىلە وزەنى القابىنىڭ «ەكولوگيالىق ۆيزيت كارتاسى» بولدى» دەپ تۇيىندەيدى تيانشاننەت.

اۆتور: بەيسەن سۇلتان

سوڭعى جاڭالىقتار