نۇرسۇلتان نازاربايەۆ: جارىلۋ قاۋپى بار تاعى ءبىر سيۋجەت قيىنداپ بارادى

نۇر- سۇلتان. قازاقپارات - ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ حالىقارالىق قاۋىپسىزدىك جانە جاھاندىق يادرولىق ديالوگتى قايتا باستاۋ ماسەلەلەرى بويىنشا حالىقارالىق ونلاين كونفەرەنتسياسىنا قاتىسۋشىلارىنا العىسىن ءبىلدىردى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.

ايتا كەتسەك، بۇگىن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى كۇنىنە وراي نۇرسۇلتان نازاربايەۆ قورى جانە الەمدىك ەكونوميكا جانە ساياسات ينستيتۋتى بىرلەسە وتىرىپ حالىقارالىق قاۋىپسىزدىك جانە جاھاندىق يادرولىق ديالوگتى قايتا باستاۋ ماسەلەلەرى بويىنشا حالىقارالىق ونلاين كونفەرەنتسيا وتكىزگەن بولاتىن. يادرولىق قاۋىپسىزدىكتى قولدايتىن جانە يادرولىق قارۋدان ازات الەمنىڭ جاھاندىق كوشباسشىلار اليانسىن (ج ك ا) قۇرۋ يدەياسىن - نۇرسۇلتان نازاربايەۆ 2019 -جىلعى قاراشادا استانا كلۋبىنىڭ 5- وتىرىسى بارىسىندا جاريا ەتكەن بولاتىن. بۇگىنگى شارانىڭ باستى ماقساتى دا وسى باستامانى ىلگەرىلەتۋ بولدى. ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ وتىرىسقا قاتىسۋشىلارعا العىسىن ءبىلدىردى.

«COVID-19 پاندەمياسى داعدارىسقا ۇشىراتتى. ءبىراق ادامزات ءوز تاريحىندا مۇنداي دەڭگەيدەگى تەگەۋرىندەرمەن بۇرىن دا كەزدەسىپ، جەڭىپ كەلدى. حالىقارالىق بىرلەستىكتەر بۇل سترەس- تەستتەن دە امان ءوتىپ، بۇل جولدى جەڭىمپاز رەتىندە باسىپ وتەتىنىنە سەنىمدىمىن. قۇرمەتتى دوستار! بيىل الەم تراگەديالىق داتانى اتاپ ءوتتى. وسىدان 75 جىل بۇرىن يادرولىق قارۋ ءبىرىنشى رەت جارىلعان بولاتىن. سودان بەرى ادامداردىڭ بىرنەشە بۋىنى ءوسىپ جەتىلىپ، حيروسيما مەن ناگاساكي اپاتىن ەستەن شىعارا باستادى. الايدا جاھاندىق يادرولىق ارحيتەكتۋراعا جۇرگىزىلگەن تالداۋ جاعدايى بۇل بۇرىس ءارى قاۋىپتى جول ەكەنىن كورسەتىپ وتىر»، - دەدى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ.

ەلباسىنىڭ ايتۋىنشا، «يادرولىق بەستىككە» دە- فاكتو يادرولىق قارۋلارعا يە مەملەكەتتەر دە قوسىلعان. ولارعا بۇل قارۋعا يە بولۋعا جاقىن ەلدەردى تاعى قوسۋعا بولادى.

«ەكىنشىدەن، يادرولىق ارسەنالدىڭ 90 پايىزى تيەسىلى رەسەي مەن ا ق ش- تىڭ قارىم- قاتىناسى وتە تومەنگى نۇكتەدە تۇر. ۇشىنشىدەن، جارىلۋ قاۋپى بار تاعى ءبىر سيۋجەت قيىنداپ بارادى. ول - ۆاشينگتون مەن بەيجىڭنىڭ تەكەتىرەسى. تورتىنشىدەن، ا ق ش- تىڭ ءبارىن تەگىس قامتيتىن ارەكەتتەر جوسپارىنان شىعۋى يران جانە سولتۇستىك كورەيانىڭ يادرولىق ءتۇيىنىن شەشۋ جولىندا قوسىمشا كەدەرگىلەردى تۋىنداتتى. بەسىنشىدەن، الەمنىڭ جەتەكشى ەلدەرى جوعارى تەحنولوگيالى، ونىڭ ىشىندە عارىشتىق قارۋلانۋ كورسەتكىشىنىڭ جاڭا باسەكەسىن قىزدىرا باستادى»، - دەدى ول.

نۇرسۇلتان نازاربايەۆ «كەيبىر ماسەلەلەر كوپتىڭ نازارىن وزىنە بۇرعانىمەن، جۇرەگىڭىزدەن ورىن العان جايتقا كوبىرەك نازار اۋدارۋ كەرەك» دەگەن ناقىل ءسوزدى قاتىسۋشىلاردىڭ ەسىنە سالدى.

«قازاقستان پرەزيدەنتى بولعان شاعىمدا مەن سىرتقى ساياساتتاعى جۇمىسىمنىڭ ءبىرشاما بولىگىن - يادرولىق قارۋدان ەركىن يدەياسى مەن جەتىستىگىنە ارنادىم. ولاي ەتۋىمنىڭ سەبەپتەرى دە بار ەدى. بىرىنشىدەن، قازاقستان يادرولىق قارۋ سىناعىنىڭ بۇكىل قايعى- قاسىرەتىن سەزىنە بىلگەن مەملەكەت. سەمەيدەگى پوليگوننان مەنىڭ 1,5 ميلليونعا جۋىق وتانداسىم زارداپ شەكتى. مەنىڭ جارلىعىم بويىنشا الەمدەگى ەڭ ءىرى پوليگونداردىڭ ءبىرى 1991 -جىلعى 29 - تامىزدا جابىلدى. بۇل شەشىم - يادرولىق سىناقتارعا زاڭدى تۇردە تىيىم سالاتىن ادامزات تاريحىنداعى ەڭ العاشقى شەشىم بولاتىن. كەيىن باسقا مەملەكەتتەر دە ءوز پوليگوندارىن جاپتى. وسىلايشا مەنىڭ ەلىمنىڭ ۇلگىسىن باسقا ەلدەردە دە قولداپ، بۇل باستاما جاھاندىق سيپاتقا يە بولدى. سونىمەن قاتار بۇل شەشىم 1996 -جىلى بارىنە يادرولىق سىناقتارعا جاپپاي تىيىم سالعان كەلىسىمگە نەگىز بولدى»، - دەدى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ.

ەلباسى قازاقستاننىڭ باستاماسى بويىنشا 2010 -جىلى 29 - تامىزدى - بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى يادرولىق سىناقتارعا قارسى حالىقارالىق كۇنى دەپ جاريالاعانىن ەسكە سالدى. سودان بەرى وسى كۇن بۇكىل الەمدە جىل سايىن اتالىپ وتەدى.

«ەكىنشىدەن قازاقستان تاۋەلسىزدىك العاننان كەيىن قۋاتى ءتورتىنشى ورىندا تۇرعان يادرولىق قارۋ ارسەنالىنان باس تارتتى. تاريح بۇل قادامنىڭ دۇرىستىعىن راستاپ بەردى. ءبىز ءوزىمىزدىڭ وسى باتىل ۇلگىمىزبەن پروگرەس مەن گۇلدەنۋ جولىنا بەيبىت جولمەن جەتۋگە بولاتىنىن كورسەتتىك. ۇشىنشىدەن، قازاقستان يادرولىق قارۋسىزداندىرۋ بويىنشا بارلىق كەلىسىمدەرگە قاتىستى. وسىناۋ ماڭىزدى باستامادا بىزگە قوسىلعاندارعا العىس رەتىندە مەن «يادرولىق قارۋسىز الەم مەن جاھاندىق قاۋىپسىزدىك ءۇشىن» سىيلىعىن بەكىتتىم. قازاقستاندا ودان بولەك كەز كەلگەن مەملەكەتكە بەيبىت اتوم سالاسىن دامىتۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن ماگاتە بانكى قۇرىلدى»، - دەدى ول.

ءسوز سوڭىندا ەلباسى كەڭەسكە قاتىسۋشىلارعا جاپپاي قىرىپ- جويۋعا باعىتتالعان قارۋلارعا قارسى كۇرەس - وڭاي ەمەس ەكەنىن ەسىنە سالدى.

«الايدا رۋزۆەلت ايتقانداي، «ىستەگەن ىسىڭە سەنسەڭ، ونىڭ ءوزى شارۋانىڭ جارتىسىن ەڭسەرگەنىڭ» دەپ كەتكەن. وسىعان بايلانىستى يادرولىق قاۋىپسىزدىك پەن يادرولىق قارۋلار ەركىن الەم كوشباسشىلارنىىڭ جاھاندىق اليانسىن قۇرۋ جولىنداعى مەنىڭ باستامامدى قولداعان بارشاڭىزعا العىسىمدى بىلدىرەمىن. اليانستى قۇرۋ جانە ماقساتىن ايقىنداۋ جولىندا قابىلداعان اشىق مالىمدەمەمىز - بۇل باعىتتاعى ناقتى پراكتيكالىق قادام. مەن جەر شارى ەرتە مە، كەش پە يادرولىق قارۋدان بوسايتىنىنا، مەنىڭ «الەم. ХХІ عاسىر» مانيفەستىمنىڭ باستى مىندەتى ورىندالاتىنىنا سەنىمدىمىن»، - دەپ ءتۇيدى ەلباسى.