ايمان وماروۆا «حالىق ءۇنى» جوباسى باستاۋ العان شىعىستاعى اباي اۋدانى حالقىنىڭ پروبلەمالارىن اتادى
جالپى بۇل قانداي جوبا؟ ول جوبانى كىمدەر جۇرگىزەدى؟ بۇل باستامانىڭ ماقساتى قانداي؟ جوبا اۋىلداعى قاراپايىم جۇرتشىلىقتىڭ پروبلەمالارىن شەشە الا ما؟ مىنە وسى سۇراقتاردى جوبانى باستاعان ۇلتتىق قوعامدىق سەنىم كەڭەسىنىڭ مۇشەسى، قۇقىق قورعاۋشى ايمان وماروۆاعا قويىپ كورگەن ەدىك.
جالپى اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ ۆيتسە-ءمينيسترى بولات تىلەپوۆ «حالىق ءۇنى» الەۋمەتتىك جوباسى تۋرالى وتكەن ايداعى باسپا ءسوز ءماسليحاتتارىنىڭ بىرىندە كەڭىرەك ايتىپ بەرگەن ەدى.
ۆيتسە-ءمينيستردىڭ ايتۋىنشا ەلىمىزدە ءتۇرلى الەۋمەتتىك ماسەلەلەرمەن اينالىساتىن 22 مىڭنان استام ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىم تىركەلگەن. ءبىراق ناقتى ىستەردىڭ باسىندا بەلسەندىلىك كورسەتىپ جۇرگەندەردىڭ سانى 5 مىڭنان اسپايدى. بۇل دەگەنىمىز قانشاما باستاما مەن الەۋمەتتىك ماسەلە ءوز بەلسەندىسىن تاپپاي جۇرگەنىن بىلدىرەدى. مىنە وسى ولقىلىقتاردى رەتكە كەلتىرۋ ءۇشىن اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ مينيسترلىگىنىڭ تىكەلەي قولداۋىمەن ق ر پرەزيدەنتىنىڭ جانىنداعى ۇلتتىق قوعامدىق سەنىم كەڭەسىنىڭ مۇشەسى، قۇقىق قورعاۋشى ايمان وماروۆانىڭ باستاماسىمەن جانە «Altyn Qyran»، «Human Rights Lawyers» قورلارىمەن ارىپتەستىكتە «حالىق ءۇنى» الەۋمەتتىك جوباسى قولعا الىنعان.
«بۇل جوبا ءۇشجاقتى ارىپتەستىكتىڭ بىرەگەي كورىنىسى، اۋىلدارداعى قاراپايىم ادامداردىڭ ماسەلەلەرىن شەشۋدىڭ، وسى ارقىلى مەملەكەت باسشىسى جاريالاعان «حالىق ۇنىنە قۇلاق اساتىن مەملەكەت» قاعيداسىنىڭ ءىس بارىسىندا ورىندالۋىنىڭ بىردەن ءبىر ۇلگىسى بولادى دەگەن ۇمىتتەمىز»، - دەگەن ەدى بولات تىلەپوۆ.
جوبانىڭ تۇساۋكەسەرى وتكەن اپتادا شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ اباي اۋدانىندا وتكەن. قۇقىق قورعاۋشى ايمان وماروۆانى سوزگە تارتقانىمىزدا، ول بۇل جوبانى باستاۋعا قانداي ماسەلەلەر مۇرىندىق بولعانىن ايتىپ بەردى.
«حالىقتىڭ اراسىندا ءجۇرىپ، تىنىس-تىرشىلىگىن تارازىلاۋ بارىسىندا ءاربىر قازاقستاندىقتىڭ قۇقىقتىق ساۋاتى تومەن ەكەنىن بايقادىم. اسىرەسە ءجوندى-ءجونسىز بيۋروكراتيالىق كەدەرگىلەردىڭ سالدارىنان مەملەكەتتىك باعدارلامالارعا قاتىسا الماي، قينالىپ جۇرگەندەر كوپ. ەكىنشى پروبلەما - ءتىل ماسەلەسى. ءوزىڭىز بىلەتىندەي، اۋىلدا تۇرىپ جاتقانداردىڭ دەنى قازاق ءتىلدى ازاماتتار. بىزدە سول ازاماتتارعا قازاقشا تۇسىندىرىلەتىن باعدارلامالار از ەكەن»، - دەيدى قوعامنىڭ وزەكتى ماسەلەلەرى جايلى ايمان وماروۆا.
قۇقىق قورعاۋشى وسى «حالىق ءۇنى» جوباسى بارىسىندا العا نەگىزگى التى مىندەتتى قويىپ وتىر.
ولار:
1. بيلىك پەن بۇقارانىڭ اراسىنداعى بايلانىستى نىعايتۋ؛
2. مەملەكەتتىك قىزمەتتەردى، الەۋمەتتىك تولەمدەردى الۋ شارتتارىن تۇرعىندارعا كەڭىنەن ءتۇسىندىرۋ؛
3. الەۋمەتتىڭ ءال-اۋقاتىن ارتتىرۋ ماقساتىندا جۇزەگە اسىپ جاتقان مەملەكەتتىك ساياساتتى جان-جاقتى ءتۇسىندىرۋ، مەملەكەتتىك باعدارلامالارعا قاتىسۋ بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋ؛
4. شالعاي ايماقتارداعى تۇرعىنداردى اقپاراتتاندىرۋ سالاسىن جەتىلدىرۋ؛
5. حالىق اراسىندا ءتۇرلى الەۋمەتتىك ماسەلەلەردى تالداپ-تارازىلاپ، مونيتورينگ جاساۋ؛
6. مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ جۇمىسىنىڭ دۇرىستىعىن قامتاماسىز ەتۋ ارقىلى حالىقپەن ۇدايى كەرى بايلانىس ورناتۋ.
«قازىرگى زامان اقپاراتتىق تەحنولوگيالاردىڭ ارپالىسقان كەزەڭى. ال اقپاراتتى ينتەرنەت، سيفرلاندىرۋ تەتىكتەرى ارقىلى ءتيىمدى قۇرال رەتىندە پايدالانۋىمىز كەرەك. مىسالى وسى جوبا اياسىندا جاقىندا سەمەي قالاسى مەن اباي اۋدانىنا بارىپ كەلدىك. قانداي كەمشىلىكتەردى بايقادىق؟ اباي اۋدانىندا حالىقتىڭ قانداي پروبلەمالارى بار؟ ولاردى قالاي شەشۋگە بولادى؟ الدىمەن سەمەيگە بارىپ «ادال كومەك» جوباسى اياسىندا جيىن وتكىزدىك. سودان سوڭ اباي اۋدانىنداعى كىتاپحاناعا باردىق. بىزبەن بىرگە اباي اۋدانىنا اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ مينيسترلىگىنىڭ قىزمەتكەرلەرى، «Human Rights Lawyers» قۇقىق قورعاۋشىلار قورىنىڭ، «Altyn Qyran» قورىنىڭ وكىلدەرى بولدى. سونداي-اق بىزبەن اباي اۋدانىنا بارعان سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل اگەنتتىگىنىڭ دە قىزمەتكەرلەرى كوپ كومەكتەستى»، - دەيدى ايمان وماروۆا.
اباي اۋدانىندا 9 اۋىلدىق وكرۋگ بار ەكەن. ونداعى حالىقتىڭ نەگىزگى تابىسى - مال شارۋاشىلىعى. اۋدانداعى مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جانداردىڭ جاعدايىن تالداعان جوباداعى توپ جەتەكشىسى اۋىلدا ءبىر ەمحانا مەن ءبىر امبۋلاتوريالىق پۋنكت بارىن ايتادى.
«بۇل اۋدانداعى ازاماتتاردىڭ ەڭ ۇلكەن پروبلەماسى - مۇگەدەكتىكتىڭ ماسەلەسى. سونىمەن قاتار اباي اۋدانىنىڭ حالقى زەينەتكە شىعۋ جاسىن تومەندەتۋدى سۇرايدى. سەبەبى جەرگىلىكتى حالىقتىڭ ايتۋىنشا كەزىندەگى پوليگوننىڭ سالدارىنان ەرتە قايتىس بولىپ جاتقان ازاماتتار كوپ. اۋداندا پسيحياتر، نيەۆروپوتولوگ، بالالاردىڭ ءتىس دارىگەرى جوق. ال گينەكولوگ بىرەۋ-اق. ءوزىڭىز ويلاڭىزشى، پوليگوننىڭ سالدارىن كەشكەن اۋدان وسىنداي دارىگەر-ماماندارعا مۇقتاج بولىپ وتىر. سونداي پروبلەمانى كوردىك. وسى ماسەلەگە بايلانىستى «حالىق ءۇنى» جوباسىنىڭ قاتىسۋشىلارى دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنە ءتيىستى حات جولداپ، قولدان كەلسە اۋدان حالقى ءزارۋ مەديتسينا ماماندارى جەتىسپەۋشىلىگىن شەشكەلى وتىر»، - دەگەن ايمان وماروۆا اباي اۋدانىنداعى كەيبىر اۋىلداردا ينتەرنەتتىڭ مۇلدە جوقتىعى دا وزەكتى پروبلەما ەكەنىن ايتادى.
ءوزى قۇقىق قورعاۋشى بولعاندىقتان ايمان وماروۆا اۋدانداعى زاڭ ۇستەمدىگىنە باسا ءمان بەرىپتى. سۇراستىرىپ بىلسە، اباي وڭىرىندە زورلىق- زومبىلىقتىڭ 42 جاعدايى تىركەلگەن ەكەن. اۋدان جۇرتشىلىعى مۇنداي ماسەلەلەردى «اق ورامال - اق جاۋلىق» جوباسى ارقىلى شەشۋگە بەيىمدەلگەن.
ياعني مۇنداي قيىن جاعدايلار مەن داۋ- شارعا جەرگىلىكتى اقساقالدار ارالاسادى. دەسە دە تۇرمىستىق زورلىق- زومبىلىق كورگەن ايەلدەرگە ارنالعان داعدارىس ورتالىعى وڭىردە تاعى جوق. ءبىراق البەتتە اۋدانداعى اقساقالداردىڭ وتباسىلىق جانجالداردى بۇرىنعى داستۇرمەن شەشۋگە تىرىسۋىن جوباداعى توپ مۇشەلەرى وتە ۇلگىلى ءىس دەپ وتىر. زاڭگەر اۋداندا بار-جوعى ءبىر عانا ادۆوكاتتىڭ بارىن دا ءبىلىپ كەلىپتى. سونداي-اق اۋدانداعى اباي اتىنداعى كىتاپحانا دا جوندەۋ جۇمىستارىن قاجەت ەتەتىنى انىقتالعان.
ودان بولەك اۋداندا اعىلشىن ءتىلى ءپانىنىڭ مۇعالىمىنىڭ دە جوقتىعى بەلگىلى بولعان.
«حالىق ءۇنى» جوباسىنىڭ مۇشەلەرى سونىمەن قاتار سەمەيدە بولعان كەزدە كوندۋكتورلاردىڭ قانشاما ايدان بەرى ايلىق الا الماي جۇرگەنىن انىقتاپتى. كوندۋكتورلار ءتىپتى وزدەرىنىڭ زەينەتاقى اۋدارىمدارى دا وسىعان دەيىن اۋدارىلماعانىن ايتىپ، شاعىمدانعان كورىنەدى.
«جالپى شىعىسقا بارعان ۋاقىتتا كوپ ادام جەر ماسەلەسىن كوتەرىپ جاتىر. قازاقتىڭ نەگىزىنەن ەكى پروبلەماسى بار: جەر مەن مال. شاعىمدانۋشىلاردىڭ ايتۋىنشا كەزىندە بىرەۋلەر الىپ العان جەرلەر پايدالانىلماي جاتادى. ال مالى ارتقان كەيبىر مالشىلار سول جەرگە قول جەتكىزە الماي الەك. وسى ماسەلەلەردىڭ ءبارىن ءتىزىپ، حاتتاپ ەندىگى كەزەكتە پرەزيدەنت اكىمشىلىگى مەن جاۋاپتى مينيسترلىكتەرگە جىبەرگەلى وتىرمىز»، - دەپ ءتۇيدى ايمان وماروۆا.
«حالىق ءۇنى» جوباسىنىڭ قاتىساتىن ازاماتتار مەن مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ وكىلدەرى الداعى ۋاقىتتا تاعى بىرنەشە اۋداندى ارالاپ شىعۋدى كوزدەپ وتىر. وڭىرلەردەگى حالىقتىڭ پروبلەماسىن كوتەرىپ قانا قويماي، ايمان وماروۆا باستاعان توپ ول ماسەلەلەردىڭ ۋاقتىلى شەشىلۋىن دە نازاردا ۇستاماق.