كوممۋنيستىك پارتيا نەسيە راقىمشىلىعىن جاريالاۋدى تالاپ ەتىپ مالىمدەمە جاسادى
قازاقپارات پارتيا مالىمدەمەسىنىڭ تولىق ءماتىنىن جاريالايدى.
قازاقستان كوممۋنيستىك حالىق پارتياسى ۇكىمەت پەن ۇلتتىق بانكتىڭ پارلامەنت ماجىلىسىندەگى «حالىق كوممۋنيستەرى» فراكسياسىنىڭ ازاماتتار مەن شاعىن جانە ورتا بيزنەس ءۇشىن كرەديتتىك راقىمشىلىق جۇرگىزۋ قاجەتتىگى تۋرالى دەپۋتاتتىق ساۋالىنا بەرگەن جاۋابىمەن مۇلدەم كەلىسپەيدى. مونەتارلىق بيلىك پەن ۇكىمەتتىڭ جاۋابى شەنەۋنىكتەردىڭ ءومىر شىندىعىنان تىسقارى قالعانىن كورسەتەدى. ءتىپتى وپتيميستەر دە بۇرمالانعان ستاتيستيكاعا سەنۋدى دوعاردى.
ءبىراق رەسمي مالىمەتتەر بويىنشا، قازاقستاندىقتاردىڭ ناقتى كىرىستەرىنىڭ جىلدىق تومەندەۋى 2,5 پايىزدى قۇرادى. ۇلتتىق بانكتىڭ ءوزى ۇكىمەتتىڭ شەكتەۋ شارالارى سالدارىنان ورىن العان ىسكەرلىك بەلسەندىلىكتىڭ تومەندەۋىنە بايلانىستى جىل سوڭىنا دەيىن قازاقستاندىقتاردىڭ كرەديتتەلۋى وسەدى دەپ بولجاپ وتىر. مۇنى كوممۋنيستەردىڭ قالالار مەن اۋىلداردا ازاماتتار مەن شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ جاعدايى كۇرت ناشارلاپ بارا جاتىر دەگەن بايلامى راستايدى جانە بۇل ازاماتتاردىڭ ناقتى قولداعى كىرىستەرىنىڭ، شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ نەسيەلەندىرۋ ەسەبىنەن ءتۇسىمىنىڭ تومەندەۋىن الماستىرۋعا ءماجبۇر ەتەدى.
جاڭا نەسيەلەر ەندى دامۋ ءۇشىن ەمەس، الدىڭعى قارىزداردى، جالداۋ تولەمدەرىن، جۇمىسشىلاردىڭ جالاقىسىن، سالىقتاردى جابۋ ءۇشىن الىنادى. بيلىك 2020 -جىلعى 16 - ناۋرىز بەن 15 - ماۋسىم ارالىعىندا جەكە تۇلعالار مەن شوب سۋبەكتىلەرى ءۇشىن كرەديتتەر بويىنشا تولەمدەردى كەيىنگە قالدىرۋ ۇسىنىلعانىنا، ونى 1890443 ادام نەمەسە جەكە تۇلعالاردىڭ بارلىق قارىز الۋشىلارىنىڭ 34 پايىزدى پايدالانعانىن كوپ كورىپ، بۇل الاڭداتارلىق كورسەتكىش دەپ دابىل قاعاۋدا! ءبىراق ەندىگى پروبلەما كرەديت بويىنشا كەزەكتى تولەمدەرگە قوسۋ ءۇشىن كەيىنگە قالدىرىلعان تولەمدەر سوماسىنىڭ (268 ميلليارد تەڭگە) قوسىلۋىندا.
بۇل رەتتە كىرىستەر، ىسكەرلىك بەلسەندىلىك جانە تۇتىنۋشىلىق سۇرانىس قالپىنا كەلگەن جوق، ال بۇل جاعداي كوبىن بانكروتتىقتىڭ شەگىنە جەتكىزەدى. سونىمەن قاتار قازاقستاندا جەكە تۇلعالاردىڭ بانكروتتىعى ينستيتۋتى قاراستىرىلماعان. بۇل بانكتەر مەن ميكروقارجى ۇيىمدارىنا ازاماتتاردىڭ قۇقىقتارىن قۋدالاۋعا جانە شەكتەۋگە، ءتىپتى كەپىلگە قويۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. كاسىپورىنداردىڭ قارجىلىق جاعدايىنىڭ ديناميكاسىنا جۇرگىزىلگەن تالداۋعا سايكەس، پاندەميانىڭ تارالۋىنا بايلانىستى شەكتەۋ شارالارىنىڭ سالدارىنان تۇراقتى كاسىپورىندار ۇلەسىنىڭ بىرتىندەپ تومەندەۋى جانە قارجىلىق جاعدايى قيىن كاسىپورىندار سانىنىڭ ءوسۋى بايقالادى.
قازاقستان ە ا ە و ەلدەرى اراسىندا تۇراقتى ۇستاپ وتىرعان ازىق- تۇلىك باعاسىنىڭ ءوسۋى اياسىندا تۇتىنۋشىلىق سۇرانىس اپاتتى تۇردە تومەندەپ كەلەدى. بۇگىنگى تاڭدا شوب جانە ازاماتتار ۇكىمەتتىڭ ەمەس، ارەكەت ەتۋىنىڭ ارقاسىندا العا باسىپ كەلەدى. ۇكىمەت الداعى ءۇش جىلعا كاسىپكەرلىكتى، جۇمىسپەن قامتۋدى، ا و ك- ءنى دامىتۋدى قولداۋعا كرەديتتەر بويىنشا سىياقى مولشەرلەمەسىن سۋبسيديالاۋ تۇرىندە ەلەۋلى قاراجات بولىنەتىنىن مالىمدەدى. قاراجات كوممەرتسيالىق بانكتەر ارقىلى وتەدى. دەمەك، پايدانىڭ كوپ بولىگى دە سول جەردە قالادى.
كوممۋنيستەر ەكونوميكانىڭ ناقتى سەكتورىن قولجەتىمدى جانە ۇزاق مەرزىمدى قارجى رەسۋرستارىمەن قامتاماسىز ەتۋگە مۇمكىندىك بەرمەيتىن كرەديت جۇيەسىندەگى جۇيەلى اۋىتقۋلاردى مەملەكەتتىڭ قارجىلاندىرۋ تاجىريبەسى ساقتالىپ وتىرعانىنا نازار اۋدارادى. ازاماتتارىمىزدىڭ ءومىر ءسۇرۋ ساپاسىن ارتتىرۋعا، ءبىلىم بەرۋدى، دەنساۋلىق ساقتاۋدى دامىتۋعا، كوپبالالى جانە حالىقتىڭ الەۋمەتتىك وسال توپتارىن قولداۋعا جۇمساۋعا بولاتىن، مەملەكەت بولەتىن قاراجات سۋبەكتىلەردىڭ شەكتەۋلى توبىن عانا قامتيدى، سونىڭ سالدارىنان ەكونوميكانىڭ دامۋىندا جۇيەلى ءرول اتقارمايدى.
ماسەلەن، وڭىرلەرگە اعىمداعى نىسانالى ترانسفەرتتەر شەڭبەرىندە سىياقى مولشەرلەمەسىن سۋبسيديالاۋعا 62 ميلليارد تەڭگە بولىنەدى، سۋبسيديالانعان جانە كەپىلدەندىرىلمەگەن جوبالاردىڭ سانى شامامەن 6,5 مىڭدى قۇرايدى، ياعني بەلسەندى كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرىن قامتۋ جارتى پايىزدان كەم بولادى. بيزنەستى قارجىلىق قولداۋ جۇيەسىنىڭ تيىمدىلىگى وتە تومەن، قارجىلىق دەلدالدارعا جانە الۋشىلاردىڭ شەكتەۋلى توبىنا ۇستەمە شىعىندار وتە تومەن، دەمەك، جاعداي تۇبەگەيلى وزگەرەدى دەپ ايتۋدىڭ قاجەتى شامالى.
ۇكىمەت شىعىستاردىڭ ۇيرەنشىكتى قۇرىلىمىن قايتا قاراۋعا جانە باسىمدىقتاردى وزگەرتۋگە ءتيىس. الايدا ونىڭ ورنىنا تيىمدىلىگى تومەن ەسكى قۇرالدار - ورىندالۋى كۇمان تۋدىراتىن باعىتتاردى قارجىلاندىرۋ قولدانىلادى. سونىمەن، كورمەلىك جانە پرەزەنتاتسيالىق شارالارعا قاراجات ءبولۋ جالعاسۋدا. دەگەنمەن الەم وسى سالادا قاشىقتىقتان جۇمىس ىستەۋگە كوشسە دە، ۇلكەن بيۋدجەتتەرى بار كورمەلەردى وتكىزۋ جانە كۇماندى تيىمدىلىك اناحرونيزمگە اينالۋدا.
بيلىكتىڭ شىندىقتان وقشاۋلانۋى ماكروەكونوميكالىق بولجامداردىڭ نەگىزسىزدىگىندە، ەكونوميكانىڭ شيكىزات قۇرىلىمىنا باعدارلانۋىندا دا كورىنىپ وتىر. 2021 -جىلى ج ءى ءو- ءنىڭ % 2,8- عا ءوسۋى ەكونوميكانىڭ 2019 -جىلعى دەڭگەيگە دەيىن قالپىنا كەلە المايتىندىعىن بىلدىرەدى. بۇل رەتتە 2025 -جىلى% 4,6- عا دەيىن ءوسۋدى جەدەلدەتۋ جونىندەگى بولجام شىن مانىندە جالعىز فاكتورمەن - مۇناي ءوندىرۋ ەكسپورىنىڭ وسۋىنە سايكەس كەلەدى. ياعني ونى % 17- عا ۇلعايتۋمەن نەگىزدەلگەن.
ۇكىمەت 100 ميلليون توننا مۇناي ءوندىرۋدىڭ پسيحولوگيالىق ماڭىزدى شەگىنە قول جەتكىزۋدى ۇسىنادى. ءبىز مۇناي وندىرەتىن ەلدەردىڭ الەمدىك تىزىمىنە كوتەرىلەمىز جانە جان باسىنا شاققانداعى ءوندىرۋ كولەمى بويىنشا كوشباسشى ەلدەردىڭ كلۋبىنا كىرەمىز. ش و ب- قا بۇل ءومىر مەرەكەسىندە ورىن جوق. ويتكەنى شەتەلدىك كومپانيالار باسىمدىققا يە. ۇكىمەت ءىس جۇزىندە رەسپۋبليكالىق مەنشىكتەگى اكسيالاردىڭ مەملەكەتتىك پاكەتتەرىنەن تۇسەتىن تۇسىمدەردىڭ تومەندەۋىمەن كەلىستى. ولار 2021 -جىلعى 167 ميلليارد تەڭگەدەن 2022 -جىلى 21,6 ميللياردقا دەيىن، ياعني 8 ەسە قۇلدىرايدى. ءبىراق ك ت س جانە ق ق س بويىنشا تۇسىمدەردىڭ % 21-22- عا ءوسۋى جوسپارلانۋدا، ياعني ج ءى ءو وسىمىنەن 7-8 ەسە جىلدام. بۇل رەتتە وسىنداي قارقىندى ءوسۋدىڭ نەگىزگى ۇلەسى اكىمشىلەندىرۋدى جاقسارتۋمەن جانە ەسەپتەۋلەردى ناقتىلاۋمەن بايلانىستى. ياعني بيزنەسكە قىسىم كۇشەيتىلەتىن بولادى.
قازاقستان كوممۋنيستىك حالىق پارتياسى بيلىكتى ويىنان اينۋعا نەمەسە ۇكىمەتتىڭ شەكتەۋ شارالارى ناتيجەسىندە قارجى ينستيتۋتتارىنىڭ قىسىمىمەن ءۇمىتسىز ومىرلىك جاعدايعا تاپ بولعان حالىق پەن ش و ب- ءتى قولداۋدىڭ دەرەۋ شارالارىن ەنگىزۋگە شاقىرادى. پاندەميانىڭ ەكىنشى تولقىنى جاقىنداپ كەلەدى. ازاماتتار مەن شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ تابىسىنا ءسوزسىز سوققى بەرەتىن جاڭا شەكتەۋ شارالارى ەنگىزىلۋى مۇمكىن. كوممۋنيستەر نەسيە راقىمشىلىعىن جاساۋدى تالاپ ەتەدى!
توتەنشە جاعداي رەجيمىن، كارانتيندى، لوكداۋندى ەنگىزۋ كەزەڭىندەگى نەگىزگى بورىش پەن ەسەپتەلگەن پايىزداردى ەسەپتەن شىعارۋ، ءبىزدىڭ ازاماتتارىمىزدى، شاعىن جانە ورتا بيزنەستى قارجى ينستيتۋتتارىنىڭ (ءوسىمقورلاردىڭ) قۇلدىعىنان بوساتۋ، ولاردى ەكونوميكاعا قايتارۋ، ولارعا مەملەكەتكە دەگەن سەنىمىن قايتارۋ قاجەت!