قان سۇيىلتاتىن دارىلەر نەگە رەسەيدەگىدەن قىمبات؟
قازاقپارات رەسمي ورگاننىڭ ءدارى- دارمەك باعاسىنا قاتىستى تالداۋىنا شولۋ جاسادى.
قازاقستانداعى پ ت ر- تەست جاساۋعا مۇمكىندىگى بار مەكەمەلەردىڭ الەۋەتى ءبىر تاۋلىكتە 43 مىڭ سىنامانى زەرتتەۋگە قاۋقارلى. باسەكەلەستىكتى قورعاۋ جانە رەتتەۋ اگەنتتىگى وسى الەۋەتتىڭ پاندەميا كەزەڭىندە تولىق پايدالانىلماعانىنا الاڭداۋلى. قۇزىرلى ورگان وكىلدەرىنە پ ت ر- تەست نارىعىندا ساناۋلى عانا ويىنشىنىڭ ۇستەمدىك ورناتىپ الۋى دا ۇناماي وتىر.
اگەنتتىك ءتوراعاسى سەرىك جۇمانعارين الەمدە پاندەميا قايتا ءورشي باستاعان كەزدە مۇنداي تۇسىنىكسىزدىكتەر بولماۋى كەرەك دەپ ەسەپتەيدى.
«پ ت ر- تەست نارىعىندا «وليمپ»، ۇلتتىق ساراپتاما ورتالىعى، іnvivo جانە بىرنەشە ۇساق كومپانيا جۇمىس ىستەيدى. ەلدەگى 34 زەرتحانانى قوسقاندا بۇلاردىڭ بارلىعىنىڭ قۋاتى تاۋلىگىنە 43 مىڭ زەرتتەۋ جۇرگىزۋگە جەتەدى. ءبىراق ءبىز قازىر 18 مىڭ زەرتتەۋ عانا جۇرگىزىپ وتىرمىز. ياعني، تەك 40 پايىزداي عانا قۋاتتى پايدالانامىز. بۇل اجەپتاۋىر الاڭداتاتىن ماسەلە.
«وليمپ» نارىقتاعى ۇستەم ورىندا تۇر. ءۇش بىردەي ءىرى ويىنشى بولعاندىقتان، ولگوپوليالىق نارىق قالىپتاسقان دەۋگە بولادى»، - دەيدى ول.
ارتىق پايدا كورگەندەر ايىپپۇل ارقالاۋى مۇمكىن
ەلىمىزدە ەپيدەميولوگيالىق جاعداي ۋشىققان كەزدە نارىقتاعى ءۇش نەگىزگى ويىنشىنىڭ بىرەۋى باعانى تۇراقتى ۇستاپ، قالعان ەكەۋىنىڭ بىرنەشە رەت قۇبىلتۋى اگەنتتىكتىڭ كۇدىگىن تۋعىزسا كەرەك. «ۇلتتىق ساراپتاما ورتالىعى ءساۋىر ايىنان بەرى باعانى 11500 تەڭگە مولشەرىندە تۇراقتى ۇستاپ كەلەدى. قازىر «وليمپتىڭ» باعاسى 12320 تەڭگە بولسا، іnvivo نى 15000 دەپ قويعان. ال جازدا ءبىر پ ت ر- تەستىڭ باعاسى 18500 تەڭگەدەن اسقانىن بىلەسىز. وسى باعالاردىڭ قالاي قالىپتاسقانىن سۇراعانىمىزدا ءۇش قاتىسۋشىنىڭ دەرەكتەرى ءبىر-بىرىنەن مۇلدە الشاق بولىپ شىقتى. بىرىندە شيكىزات پەن ماتەريال شىعىنى ەلەۋلى بولسا، ەكىنشىسىندە جۇمىسشىلاردىڭ ەبڭەكاقىسى، ۇشىنشىسىندە قىزمەتكەرلەرگە ارنالعان كيىم مەن قورعانىش زاتتارىنا كوپ شىعىن جۇمسالعان. ءبىز ازىرگە بۇل ۇيىمداردىڭ بۋحالتەرياسنا كىرگەن جوقپىز. رەسمي تۇردە تەرگەۋ باستاعانشا ولاي ىستەۋگە قۇقىمىز جوق. سىرتتاي باعالاۋدىڭ وزىندە بۇرمالاۋلار بار ەكەنى كورىنىپ تۇر»، - دەيدى اگەنتتىك ءتوراعاسى. زەرتتەۋ سىرتتاي جۇرگىزىلسە دە، باسەكەلەستىكتى قورعاۋشى ورگان نارىق ويىنشىلارىنىڭ بەرگەن ەسەپتەرىن سالىستىرا وتىرىپ، ەڭ ارزان پ ت ر- تەست باعاسى 8 مىڭ تەڭگەدەن اسپاۋى كەرەك دەگەن قورىتىندىعا كەلىپتى.
«ءبىز نارىق سۋبەكتىلەرىنە ءۇش جول ۇسىنامىز. ءبىرىنشىسى - پ ت ر- تەست باعاسىن 8 مىڭ تەڭگەگە دەيىن ارزانداتۋ. وعان كونبەسە، باعا ساياساتى بويىنشا كەشەندى جوسپاردى بىرگە وتىرىپ جاسايمىز. بۇل تاسىلمەن دە نارىق رەتتەلمەسە، تەرگەۋ باستايمىز. ەگەر تەرگەۋ ناتيجەسىندە باعانى قولدان جاساۋ ارەكەتتەرى دالەلدەنسە، كومپانيانىڭ جىل باسىنان بەرى تاپقان جالپى تابىسىنىڭ 5 پايىزىن ايپپىۇل رەتىندە ءوندىرىپ الامىز. ونىڭ سىرتىندا قولدان جاسالعان باعا مەن شىنايى باعانىڭ ايىرماشىلىعىنان تۇسكەن تابىستى مەملەكەتكە قايتارامىز»، - دەيدى سەرىك جۇمانعارين.
پ ت ر- تەست قىزمەتىن ۇسىنۋ جەكە كومپانيانىڭ وكىلى ەرلان سۇلەيمەنوۆ جازداعى باعا اۋىتقۋىن تەڭگە باعامىنىڭ قۇبىلۋىمەن بايلانىستىرىپ وتىر. ونىڭ ايتۋىنشا، تۇسكەن تابىستىڭ كوپ بولىگى قازىر زەرتحانا ينفراقۇرىلىمىن جەتىلدىرۋگە جۇمسالىپ جاتقان كورىنەدى.
«مىسالى، قىزىلوردا وبلىسىندا زەرتحانالار تاپشى. ال نۇر-سۇلتاندا 22 زەرتحانا بار. كەيبىر وڭىرلەردە زەرتحانالار اراسىندا باسەكە دامىماعان. پ ت ر- تەستىلەۋ سوندىقتان باياۋ ءجۇرىپ جاتىر. ۆاليۋتا تاۋەكەلدەرى باعانى رەتتەۋ كەزىندە ەسكەرىلسە ەكەن. تاپقان اقشانى زەرتحانا اشۋعا جۇمساپ جاتىرمىز. ءبىزدىڭ مەكەمە عانا پاندەميا كەزەڭىندە زەرتحانالار اشۋعا 1 ميلليارد تەڭگەدەي قاراجات ينۆەستيتسيالادى»، - دەيدى كاسىپكەر.
ماسكانىڭ دا ماركاسى بار
ال ماسكا نارىعىندا ەشقانداي مونوپوليا دا، ولگوپوليا دا جوق. پاندەميا كەزىندە رۇقساتقا قولى جەتپەي جۇرگەن بىرنەشە ءوندىرۋشى مۇمكىندىك الىپ، وندىرۋشىلەردىڭ سانى ارتقان. سوعان قاراماستان، ماسكا باعاسىنىڭ قالاي قۇبىلعانى ءالى ەلدىڭ ەسىندە. سەرىك جۇمانعارين مۇنى الەمدە ءبىر مەزەتتە پايدا بولعان تاپشىلىقپەن بايلانىستىرادى.
«كۇن سايىن ەلىمىزدە 1,2 ميلليون دانا ماسكا وندىرىلەدى. ال تۇتىنۋعا ەڭ كوپ دەگەندە 14 ميلليون ماسكا قاجەت. بىزدە 2-3 ەسە تاپشىلىق بار دەپ ايتىلىپ ءجۇر. نەگىزىندە تاپشىلىق 12 ميلليون داناعا دەيىن جەتۋى مۇمكىن. سىرتتان كەلىپ جاتقان رەتتەلمەيتىن يمپورت نارىعى بار. قازىردىڭ وزىندە OLX ارقىلى 25 تەڭگەگە ماسكا ساتىپ الۋعا بولاتىنىن انىقتادىق. ءبىراق ونىڭ ساپاسى قانداي ەكەنىن بىلمەيمىز. قازىرگى قىمباتشىلىق تاپشىلىقتىڭ وراسان بولۋىنان قالىپتاسۋدا. باسەكە تۇرعىسىنان الساق، مۇنداعى نارىق يدەالدى. ەڭ ءىرى دەگەن 9 ويىنشىنىڭ ءارقايسىنىڭ نارىقتاعى ۇلەسى 5 پايىزدان اسپايدى. الماتىدا ءبىر ماسكانى 13 تەڭگەدەن ۇسىنىپ وتىرعان ءوندىرۋشى بار. ال ەڭ قىمباتى 52 تەڭگەگە دەيىن بارادى. سوندا باعا اۋىتقۋى 400 پايىز»، - دەيدى اگەنتتىك باسشىسى.
ءبىزدىڭ ەلدە ماسكانىڭ بولشەك ساۋداداعى باعاسىن مەملەكەت بەكىتكەنىنە قاراماستان، كورشى ەلدەرگە قاراعاندا قىمبات بولىپ تۇر. كولەڭكەلى نارىقتا ينتەرنەت ارقىلى ارزان ماسكانىڭ ساتىلا باستاۋى وسىدان بولسا كەرەك. قىتايدا قازىر ءبىر ماسكا 22 تەڭگە، رەسەيدە 25، ارمەنيادا 29، رۋمىنيادا 39، ۋكراينادا 60 تەڭگە تۇرادى. بىزبەن ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق اياسىندا ءبىر ەرەجەمەن ءومىر ءسۇرىپ جاتقان رەسەيدەگى باعانىڭ دا بىزدەن تومەن بولۋى اگەنتتىكتىڭ نازارىنا ىلىگىپ وتىر.
«رەسەي بولشەك ساۋداداعى مەديتسينالىق ماسكا باعاسىن رەتتەۋگە كىرىسكەن جوق. اۋەل باستا شارىقتاپ كەتكەنىمەن، بىرتىندەپ تۇراقتاندى. ءبىز سوندىقتان ماسكانىڭ بولشەك باعاسىن رەتتەۋدەن باس تارتۋدى ۇسىنىپ وتىرمىز. بىزدەگى ءدارىحانالار جەلىسى جاقسى جولعا قويىلعان. سولار ارقىلى عانا باعاعا مونيتورينگ جاساي الار ەدىك. باعانى تىم اسىرعاندارعا بىردەن جاۋاپ قاتار ەدىك. ال قازىر مەملەكەت بولشەك باعانى رەتتەپ وتىرعاندىقتان، زاڭ بويىنشا ءبىز وعان كىرىسە المايمىز. سونداي- اق، كولەڭكەدەگى يمپورتتىق ونىمدەرگە سەرتيفيكات بەرۋ كەرەك. ءبارى ءبىر جۇرتتىڭ قانداي ماسكا تاعاتىنىن رەتتەۋ مۇمكىن ەمەس. جوقتىڭ قاسىندا قانداي بولسا دا ماسكا كيىپ جۇرگەنى قاۋىپسىز عوي»، - دەيدى اگەنتتىك ءتوراعاسى.
مەديتسينالىق بۇيىم وندىرۋشىلەر قاۋىمداستىعىنىڭ وكىلى گۇلنارا مۇحامەدجانوۆا ماسكانىڭ قىمباتتاۋىن شيكىزات تاپشىلىعىنان قالىپتاسقانىن ايتادى. ويتكەنى ۆيرۋستى ءسۇزىپ قالۋعا قابىلەتتى ماتەريالدىڭ نەگىزگى بولىگىن قىتاي وندىرەدى. ال پانەدميا ەڭ اۋەلى وسى ەلدە ورشىگەنى بەلگىلى. «بىزدە ءالى كۇنگە دەيىن ماسكالاردى ساناتقا ءبولۋ جولعا قويىلماعان. ماسكانىڭ ءتۇر-ءتۇرى بار. قازىر مەملەكەت بەكىتكەن باعامەن ساپاسى تومەن ماسكا دا، ساپالى ماسكا دا ساتىلىپ جاتىر. ماسكاعا تۇسكەن ۆيرۋستى ءسۇزىپ قالا الاتىن مەلتبلاۋن ماتەريالى قىتايدا عانا وندىرىلەدى. پاندەميا كەزىندە وسى شيكىزات 20 ەسە قىمباتتادى. شىلدەدە ارزانداعانىمەن، ەكىنشى تولقىن تۋرالى ايتىلا باستاپ ەدى، قايتا قىمباتتاتىپ جاتىر. ال مەديتسينالىق قولعاپ تىگۋگە قاجەت لاتەكس ماتەرالىن مالايزيا مەن تايلاند قانا شىعارادى. وسىنداي جايتتار باعانى رەتتەۋگە مۇمكىندىك بەرمەيدى»، - دەيدى وندىرۋشىلەر وكىلى.
وزىندىك قۇننىڭ قۇپيالارى
رەسەي نارىعىندا بىزدەگىدەن ارزان دۇنيە ماسكا عانا ەمەس ەكەن. ىندەت ورشىگەن كەزدە ەل مايشاممەن ىزدەگەن قان سۇيىلتاتىن پرەپاراتتار دا كورشىمىزدە بىزدەگىدەن الدەقايدا ارزانعا ساتىلۋدا. زەرتتەۋگە الىنعان 10 نان استام ءدارىنىڭ ىشىندە تەك ءبىر پرەپاراتتىڭ عانا بىزدەگى باعاسى رەسەيدەگىمەن شامالاس. قالعان دارىلەردىڭ ءبارى كورشى ەلدەگىدەن ايتارلىقتاي قىمبات. سەرىك جۇمانعارين مۇنى باعانى رەتتەۋ ساياساتىنداعى ەرەكشەلىكتەرمەن بايلانىستىرادى.
«قازاقستاندا دا، رەسەيدە دە تولايىم باعانىڭ شەگى بەكىتىلگەن. قازاقستاندا دا شەكتى بولشەك باعا بار، رەسەيدە دە سولاي. مىسالعا «ترومبو اسس» ءدارىسىن الايىق. بىزدە بولشەك باعا 630 تەڭگە، رەسەيدە 189,9 تەڭگە. نەمەسە «كسارەلتانى» الايىق. ەكى ەلدەگى بولشەك باعانىڭ ايىرماشىلىعى جەر مەن كوكتەي. بولشەك باعانىڭ شەگىن رەسەي 22 مىڭ تەڭگە دەپ كورسەتسە، بىزدە 46 مىڭ تەڭگە بەلگىلەنگەن»، - دەيدى اگەنتتىك ءتوراعاسى.
ونىڭ ايتۋىنشا، رەسەي دە، قازاقستان دا ءدارى باعاسىن سالىستىرا وتىرىپ بەلگىلەۋ ءۇشىن رەفەرەنت ەلدەردىڭ ءتىزىمى جاسالعان. قازاقستان سول ەلدەردەگى باعالاردان ورتاشا باعانى ەسەپتەپ، شەك ەتىپ الاتىن كورىنەدى. ال رەسەي تىزىمدەگى ەڭ تومەنگى باعانى شەك ەتىپ بەكىتكەن.
«ءبىراق بۇل جەردە رەسەيدىڭ نارىعى اۋقىمدى، كوممەرتسيا ءۇشىن تارتىمدى ەكەنىن ەسكەرۋىمىز كەرەك. ءبىزدىڭ نارىق شاعىن. سوندىقتان، ءوندىرۋشىنى قىزىقتىرۋ ءۇشىن پاندەميا كەزىندە وسىنداي باعا قويىلعان بولۋى مۇمكىن. ءبىراق سوندا دا بىرنەشە ەسە قىمبات بولماۋى كەرەك قوي. تاعى ءبىر قاتەلىك، بىزدە باعانى بەلگىلەۋ كەزىندە ماركەتينگتىك شىعىندار ەسكەرىلەدى. رەسەي ودان باس تارتقان. شەشەۋنىكتەردىڭ اراسىندا جازىلماعان «التىن زاڭ» بار. مەملەكەت وكىلى ەشقاشان تاۋاردىڭ وزىندىك قۇنىنا باس سۇقپاۋى كەرەك. ويتكەنى ءوندىرۋشى ءتيىمدى وزىندىك قۇندى بەكىتتىرۋ ءۇشىن بارىن سالادى. دەنساۋلىق مينيسترىمەن سويلەستىك. وسى ءتاسىلدى ءسال دە بولسىن تۇزەتۋ جۇمىستارى ءجۇرىپ جاتىر»، - دەيدى ول.
اگەنتتىك مەديسينالىق بۇيىم مەن ءدارى- دارمەك جەتكىزۋشىلەرگە باعا ساياساتىن بىرلەسىپ وتىرىپ دايىنداۋدى، سول ارقىلى ءادىل باسەكەلەستىكتى قالىپتاستىرۋدى ۇسىنىپ وتىر. ال پاندەميا قايتادان كۇرت ءورشىپ، باعا ىرىق بەرمەي كەتسە، قۇزىرلى ورگان ەڭ اقىرعى كوزىرىن شىعارۋى مۇمكىن. الايدا بۇل ءتاسىل اگەنتتىك تاريحىندا ءبىر- اق رەت قولدانىلعان ەكەن. «ءبىز قاجەت بولسا، كەز كەلگەن قىزمەت پەن تاۋاردىڭ باعاسىن 180 كۇنگە بەلگىلەي الامىز. بەلگىلى ءبىر وڭىرگە دە، تۇتاس رەسپۋبليكا بويىنشا دا وسىلاي ىستەۋگە قۇقىمىز بار. ءبىراق بۇل ءتاسىل ءبىر- اق رەت قولدانىلدى. ماڭعىستاۋ وبلىسىندا سىعىمدالعان گاز باعاسىنا قاتىستى قيىندىق تۋىنداعاندا وسى تاسىلگە جۇگىنگەنبىز»، - دەيدى سەرىك جۇمانعارين.
اۆتور: التاي ەرتىس