بۇگىنگى تۋعان كۇن يەلەرى. اقىن، حالىق جازۋشىسى حاميت ەرعاليەۆ دۇنيەگە كەلدى
ەسىمدەر
104 جىل بۇرىن (1916-1997) اقىن، قازاقستاننىڭ حالىق جازۋشىسى، قازاقستان مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى حاميت ەرعاليەۆ دۇنيەگە كەلدى. اتىراۋ وبلىسىنىڭ ماحامبەت اۋدانىندا تۋعان. قازاق مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىن بىتىرگەن. ۇلى وتان سوعىسىنا قاتىسقان.
1945-1950 -جىلدارى - «سوتسياليستىك قازاقستان» (قازىرگى «ەگەمەن قازاقستان») گازەتىنىڭ ادەبي قىزمەتكەرى. 1950-1957 -جىلدارى - قازاقستان جازۋشىلار وداعى پوەزيا سەكتسياسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى. 1958-1959 -جىلدارى قازاقستان مەملەكەتتىك ادەبيەت باسپاسى پوەزيا سەكتسياسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى بولعان. اقىننىڭ 30 عا تارتا جىر جيناعى، «اكە سىرى»، «ۇلكەن جولدىڭ ۇستىندە»، «ءبىزدىڭ اۋىلدىڭ قىزى»، «قۇرمانعازى»، «كۇي داستان»، «جىلدار، جىلدار» اتتى پوەمالارى بار. اقىن پوەزياسىندا ازامات سوعىسىنىڭ وتتى جىلدارى، ۋكراين حالقىنىڭ ۇلى اقىنى ت. شيەۆچەنكو تاعدىرى، اكادەميك، كومپوزيتور ا. جۇبانوۆ بەينەسى، ءداۋىرىمىزدىڭ باسقا دا وزەكتى ماسەلەلەرى كوركەم بەينەلەنگەن.
سونىمەن قاتار ونىڭ قالامىنان تۋعان اڭگىمەلەر مەن ەستەلىكتەر، ادەبي ماقالالار مەن ەسسەلەر دە بار. ول د. بايروننىڭ، پ. نەرۋدانىڭ، ن. حيكمەتتىڭ، ا. پۋشكيننىڭ، م. لەرمونتوۆتىڭ، ا. نەكراسوۆتىڭ، ۆ. ماياكوۆسكيدىڭ، ر. عامزاتوۆتىڭ، ا. سۋركوۆتىڭ كەيبىر پوەزيالىق تۋىندىلارىن، شەكسپير سونەتتەرىن قازاق تىلىنە اۋدارعان.
قىرعىز حالقىنىڭ «ماناس»، قاراقالپاق حالقىنىڭ «قىرىق قىز» ەپوستارىن قازاق تىلىنە ءتارجىمالاۋعا ات سالىسقان. اقىننىڭ ءوز شىعارمالارى دا ءبىرقاتار شەت ەل تىلدەرىنە اۋدارىلعان. ەكى مارتە ەڭبەك قىزىل تۋ، «قۇرمەت بەلگىسى»، I ،Ⅱ دارەجەلى وتان سوعىسى وردەندەرىمەن، مەدالدارمەن ماراپاتتالعان.
73 جىل بۇرىن (1947) قازاقستاننىڭ بەلگىلى مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى، قازاقستاننىڭ ەڭبەك ەرى ۇزاقباي سۇلەيمەن ۇلى قارابالين دۇنيەگە كەلدى. اتىراۋ وبلىسى ەمبى اۋدانى قوسشاعىل كەنتىندە تۋعان. 1970 -جىلى ي. م. گۋبكين اتىنداعى ماسكەۋ مۇناي- حيميا جانە گاز ونەركاسىبى ينستيتۋتىن «مۇناي مەن گاز كەنىشتەرىن يگەرۋدىڭ كەشەندى مەحانيزاتسياسى جانە تەحنولوگياسى» ماماندىعى بويىنشا ءبىتىردى. ەڭبەك جولى: 1973 -جىلدان - «قازمۇنايگازبارلاۋ» باسقارماسى وڭتۇستىك ەمبى مۇناي- گاز بارلاۋ ەكسپەديتسياسىنىڭ ينجەنەر- تەحنولوگى، 1974 -جىلدان - قازاق عىلىمي- زەرتتەۋ گەولوگيالىق بارلاۋ مۇناي ينستيتۋتىنىڭ شايىلمالى ەرىتىندىلەر، بۇرعىلاۋ تەحنولوگياسى زەرتحاناسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، 1981 -جىلدان - قازاق عىلىمي- زەرتتەۋ گەولوگيالىق بارلاۋ مۇناي ينستيتۋتى ديرەكتورىنىڭ عىلىمي جۇمىس جونىندەگى ورىنباسارى، 1988 -جىلدان - «كاسپيي ماڭى گەولوگيا» باس اۋماقتىق باسقارماسى تەرەڭدەي بۇرعىلاۋ باسقارماسىنىڭ باسشىسى، 1990 -جىلدان - ۆ. ي. لەنين اتىنداعى قازاق پوليتەحنيكالىق ينستيتۋتىنىڭ گۋريەۆ فيليالىنىڭ كافەدرا مەڭگەرۋشىسى، 1991 -جىلدان - ق ر پرەزيدەنتى اپپاراتىنىڭ جانە ق ر مينيسترلەر كابينەتىنىڭ ونەركاسىپ ءبولىمىنىڭ اعا رەفەرەنتى، 1992 -جىلدان - ق ر ەنەرگەتيكا جانە وتىن رەسۋرستارى مينيسترلىگىنىڭ مۇناي جانە گاز باس باسقارماسىنىڭ باسشىسى، 1994 -جىلدان - ق ر ەنەرگەتيكا جانە وتىن رەسۋرستارى ءمينيسترىنىڭ، ق ر مۇناي جانە گاز ونەركاسىبى ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى، 1997 -جىلدان - «قازاق ويل» ۇم ك ءبىرىنشى ۆيتسە-پرەزيدەنتى، 2000 -جىلدان - «قازترانسگاز» ج ا ق پرەزيدەنتى، 2001 -جىلدان - ق ر ەنەرگەتيكا جانە مينەرالدى رەسۋرستار ۆيتسە-ءمينيسترى، 2003 -جىلدان - «قازمۇنايگاز» ۇلتتىق كومپانياسى» ا ق پرەزيدەنتى، 2008 -جىلدان - «ماڭعىستاۋمۇنايگاز» ا ق باس ديرەكتورى، 2013 -جىلدان - ق ر مۇناي جانە گاز ءمينيسترى. 2014 -جىلعى تامىز ايىنان ق ر ەنەرگەتيكا ءمينيسترىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى. 2016 -جىلدىڭ ناۋرىزىنان «KAZENERGY» قاۋىمداستىعى ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى. Ⅲ دارەجەلى «بارىس» (2005)، «قۇرمەت» (2000)، «ليدەر روسسيسكوي ەكونوميكي» (2005) وردەندەرىمەن؛ «قازاقستان كونستيتۋتسياسىنا 10 جىل» (2005)، «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پارلامەنتىنە 10 جىل» (2006) مەرەيتوي مەدالدارىمەن؛ «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قۇرمەتتى سپورت قايراتكەرى» (2007) مەدالىمەن؛ «ك س ر و جەر قويناۋىن بارلاۋ ۇزدىگى» (1988) توسبەلگىسىمەن ماراپاتتالعان.
«قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قۇرمەتتى جەر قويناۋىن بارلاۋشىسى» (2003) اتاعىن؛ «Kazenergy» ەۋرازيا ەنەرگەتيكالىق فورۋمىندا «جىل ادامى» اتاعىن، «التىن پرومەتەي» سىيلىعىن (2009) العان؛ «قازاقستاننىڭ ەڭبەك ەرى» (2011).
56 جىل بۇرىن (1964) جازۋشى، دراماتۋرگ روزا مۇقانوۆا دۇنيەگە كەلدى. شىعىس قازاقستان وبلىسى ءۇرجار اۋدانىندا تۋعان. قازاق مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ (ءال- فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى) جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىن بىتىرگەن. ورتالىق مۇراجايدىڭ ادەبيەت جانە ونەر بولىمىندە، قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ اۋدارما القاسىنىڭ اعا رەداكتورى، ق ر اقپارات مينيسترلىگىنىڭ جاۋاپتى قىزمەتكەرى بولعان. «جارىق دۇنيە»، «قىز جىلاعان»، «دۇنيە كەزەك»، «قۇدىرەت- كيە»، «ماڭگىلىك بالا بەينە» اڭگىمەلەرى مەن درامالىق شىعارمالاردىڭ اۆتورى. 2001 -جىلى ءرابعۇزيدىڭ «قيسسا-ءسۇل-ءانبيي-يا» كىتابىن قازاق تىلىنە ءتارجىمالاعان. 1996 -جىلى م. اۋەزوۆ اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك اكادەميالىق دراما تەاترىندا «ماڭگىلىك بالا بەينە» پەساسى قويىلدى. 1997 -جىلى ع. مۇسىرەپوۆ اتىنداعى مەملەكەتتىك اكادەميالىق جاستار مەن بالالار تەاترىندا م. اۋەزوۆتىڭ «قارالى سۇلۋ» اڭگىمەسىنىڭ جەلىسىندە جازىلعان درامالىق قويىلىمى ساحنالاندى. 2001 -جىلى ش. ايمانوۆ اتىنداعى «قازاق فيلم» كينوستۋدياسى «قىز جىلاعان» اڭگىمەسىنىڭ جەلىسىمەن كينو ءتۇسىردى.
قازاقستان جاستار سىيلىعىنىڭ، «الاش» حالىقارالىق ادەبيەت سىيلىعىنىڭ يەگەرى.
48 جىل بۇرىن (1972) قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۋكرايناداعى توتەنشە جانە وكىلەتتى ەلشىسى، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مولدوۆا رەسپۋبليكاسىنداعى توتەنشە جانە وكىلەتتى ەلشىسى قىزمەتىن قوسا اتقارۋشى دارحان امان ۇلى كالەتايەۆ دۇنيەگە كەلدى.
شىعىس قازاقستان وبلىسى تارباعاتاي اۋدانى تۇعىل (پريوزەرنوە) كەنتىندە تۋعان. 1994 -جىلى شىعىس قازاقستان مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىن تاريحشى ماماندىعى بويىنشا ءبىتىردى. 1996-1997 -جىلى ق ر پرەزيدەنتى جانىنداعى مەملەكەتتىك باسقارۋ ۇلتتىق جوعارى مەكتەبىن بىتىرگەن. 1995 -جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسى مينيسترلەر كابينەتىنىڭ تىلدەر كوميتەتىنىڭ جەتەكشى مامانى، 1-ساناتتاعى مامان؛ 1995-1996 -جىلدارى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق ساياسات جونىندە مەملەكەتتىك كوميتەتتىڭ باس مامانى، جەتەكشى مامان؛
05.1997-11.1997 -جىلدارى قازاقستان رەسپۋبليكاسى ءبىلىم جانە مادەنيەت مينيسترلىگى ءتىل ساياساتىن ۇيلەستىرۋ دەپارتامەنتىنىڭ باسقارما باسشىسىنىڭ ورىنباسارى؛ 1997-2001 -جىلدارى قازاقستان رەسپۋبليكاسى اقپارات جانە قوعامدىق كەلىسىم مينيسترلىگى ىشكى ساياسات دەپارتامەنتى جاستار ساياساتى ءبولىمىنىڭ باسشىسى؛ 2001-2002 -جىلدارى قازاقستان رەسپۋبليكاسى مادەنيەت، اقپارات جانە قوعامدىق كەلىسىم مينيسترلىگى ىشكى ساياسات دەپارتامەنتى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى؛ 02.2002-11.2002 -جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسى مادەنيەت، اقپارات جانە قوعامدىق كەلىسىم مينيسترلىگى جاستار ءىسى جونىندەگى دەپارتامەنت باسشىسى؛
2002-2004 -جىلدارى قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنت اكىمشىلىگى ىشكى ساياسات سەكتورىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، ءبولىم باسشىسى؛ 2004-2004 -جىلدارى قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنت اكىمشىلىگى ىشكى ساياسات باسقارماسى الەۋمەتتىك- ساياسي ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى؛ 2005-2006 -جىلدارى قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنت اكىمشىلىگى الەۋمەتتىك- ساياسي ءبولىمنىڭ مەڭگەرۋشىسى؛
2006-2007 -جىلدارى قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنت اكىمشىلىگى مەملەكەتتىك باقىلاۋ جانە ۇيىمداستىرۋ ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى؛
2007-2008 -جىلدارى قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنت اكىمشىلىگى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى؛ 2008-2009 -جىلدارى «نۇر وتان» ح د پ ءتوراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى جانە ق ر پرەزيدەنتىنىڭ كەڭەسشىسى؛
2009 - 2013 -جىلدارى «سامۇرىق- قازىنا» ۇلتتىق ءال-اۋقات قورىنىڭ باسقارۋشى ديرەكتورى. «سامۇرىق- قازىنا» ۇ ءا ق قوعاممەن بايلانىس جونىندەگى باس ديرەكتور (2013-2016) . قازاقستان ۆەلوسپورت فەدەراتسياسىنىڭ پرەزيدەنتى (2015 -جىلدان بەرى).
2016-2018 -جىلدارى ق ر پارلامەنتى سەناتىنىڭ دەپۋتاتى، حالىقارالىق قاتىناستار، قورعانىس جانە قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ حاتشىسى. 2018 -جىلدىڭ ءساۋىر- ماۋسىمىندا ق ر ءدىن ىستەرى جانە ازاماتتىق قوعام ءمينيسترى. قازاقستان رەسپۋبليكاسى قوعامدىق دامۋ ءمينيسترى (2018-2019)؛ قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەمەر-ءمينيسترى كەڭسەسىنىڭ باسشىسى (02.2019-03.2019). 2019 -جىلى ق ر پرەزيدەنتى اكىمشىلىگى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى.
قازىرگى قىزمەتىندە 2020 -جىلدىڭ اقپان ايىنان بەرى. «قۇرمەت» وردەنىمەن جانە مەدالدارمەن ماراپاتتالعان.
48 جىل بۇرىن (1972) قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەكولوگيا، گەولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار ۆيتسە-ءمينيسترى سەرىكقالي امانعالي ۇلى برەكەشەۆ دۇنيەگە كەلدى. پاۆلودار قالاسىندا تۋعان. ش. ەسەنوۆ اتىنداعى اقتاۋ پوليتەحنيكالىق ينستيتۋتىن بىتىرگەن (مۇناي جانە گاز كەن ورىندارىن يگەرۋ جانە پايدالانۋ (1995) . ەڭبەك جولى: «قازاقستان- رەسەي ساۋدا ءۇيى» ب ك باس ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى، ەكونوميست (1995-1997)؛
اقتاۋ قالاسى بويىنشا سالىق ءبولىمىنىڭ ينسپەكتورى (1997)؛ «مۇنايگەرمەس» ءونىمدى ماتەريالدىق- تەحنيكالىق قامتاماسىز ەتۋ جانە وتكىزۋ باسقارماسى فيليالىنىڭ «ماڭعىستاۋمۇنايگاز» اق 8-رازريادتى ينجەنەرى (1997-1998)؛ «قاراقۇدىقمۇناي» جاق مۇناي ءوندىرۋ شەبەرى، پايدالانۋ ينجەنەرى، كاسىپشىلىك مەنەدجەرى (1998-2006)؛ قازاقستان رەسپۋبليكاسى ەنەرگەتيكا مينيسترلىگىنىڭ مۇناي ونەركاسىبىن دامىتۋ دەپارتامەنتى مۇناي ءوندىرۋ مونيتورينگى باسقارماسىنىڭ باسشىسى (1997 مينەرالدىق رەسۋرستار (2007-2008)؛ ەنەرگەتيكا جانە مينەرالدىق رەسۋرستار مينيسترلىگى گاز ونەركاسىبىن دامىتۋ دەپارتامەنتى ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى (2009-2010)؛ مۇناي جانە گاز مينيسترلىگى گاز ونەركاسىبىن دامىتۋ دەپارتامەنتىنىڭ ديرەكتورى (2010-2014)؛ «BNG Ltd» ج ش س باس ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى (2014-2015)؛ «قازترانسگاز» ا ق تەحنيكالىق ساياسات دەپارتامەنتىنىڭ ديرەكتورى (2015)؛ «قازترانسگاز» ا ق م ت ق باسقارۋ جونىندەگى باسقارۋشى ديرەكتورى (2015)؛ «قازترانسگاز» ا ق تەحنيكالىق ساياسات جونىندەگى باسقارۋشى ديرەكتورى (2015-2016)؛ «قازترانسگاز» ا ق دەپارتامەنتى (2016-2018)؛ «قازترانسگاز» ا ق باس ديرەكتورىنىڭ تەحنيكالىق ساياسات جونىندەگى ورىنباسارى (2018-2020). اتقاراتىن لاۋازىمىندا - 2020 -جىلعى ناۋرىزدان باستاپ.
47 جىل بۇرىن (1973) الماتى قالاسى بوستاندىق اۋدانىنىڭ اكىمى التاي ەرعازى ۇلى راحىمبەتوۆ دۇنيەگە كەلدى. شىعىس قازاقستان وبلىسىندا تۋعان. 1992 -جىلى وسكەمەن ەنەرگەتيكا تەحنيكۋمىن، وسكەمەن قالاسى جول قۇرىلىسى ينستيتۋتىن ينجەنەر- قۇرىلىسشى ماماندىعى بويىنشا ءتامامداعان. ەڭبەك جولىن الماتى قالالىق ەكولوگيا جانە بيورەسۋرستار باسقارماسىندا باستاعان. الماتى قالالىق قورشاعان ورتانى قورعاۋ باسقارماسىندا، الماتى قالاسى تابيعي رەۋرستار جانە تابيعات پايدالانۋدى رەتتەۋ باسقارماسىندا جۇمىس ىستەگەن. 2015-2018 -جىلدارى الماتى قالاسى اۋەزوۆ اۋدانىنىڭ اكىمى بولدى. قازىرگى قىزمەتىندە - 2018 -جىلدىڭ قىركۇيەگىنەن بەرى.
اۆتور: گۇلزات اقجول