قاسقىردىڭ قىرىق التى قاسيەتى

نۇر-سۇلتان. قازاقپارات - قاسقىر تەكتى جىرتقىش، دەگدارلىعى سول، اپانىنا كىرىپ بارعان ادامعا قارسى شاپپايدى.

«قاسقىر اپانىندا قايىرىمدى» دەگەن ماتەل وسىدان قالعان. بۇگىن ءبىز قاسقىردىڭ تەك وزىنە عانا ءتان كەيبىر قاسيەتتەرى تۋرالى ايتامىز .

1) قاسقىر ەشقاشان ەكى رەت جۇپ قۇرمايدى.

2) تەرىسىن تىرىدەي سويىپ الساڭ دا قىڭسىلاپ، دىبىس شىعارمايدى.

3) قانشىعى، ياعني قۇرتقاسى ءبىراق رەت بولتىرىكتەيدى.

4) كۇشىك كەزىنەن اسىراساڭ دا، قۇيرىعىن بۇلعانداتىپ ەركەلەمەيدى.

5) ءيتتىڭ يەسى بولعانىمەن، ءبورىنىڭ ءتاڭىرىسى بار.

6) جازدا تاۋعا، قىستا جازىققا ۇمتىلادى.

7) بولتىرىكتەرى دۇنيەگە كەلگەندە جانىنداعى ەلدى مەكەندەردىڭ مالىنا شاپپايدى.

8.) قازاق قاسقىردىڭ اتىن اتاماعان، قۇتىرىپ كەتەدى دەپ ويلاپ «يت-قۇس» دەپ اتاعان!

9) قاسقىردىڭ تەرىسىنەن جاسالعان ىشىكتى بەلسىزدىككە ۇشىرايدى دەپ جاس جىگىتتەرگە كيگىزبەگەن.

10) قاسقىردىڭ ىشىگىن جامىلعان ادامدى بوران بولسىن، ىزعار بولسىن الا الماعان.

11) قاسقىردىڭ ىشىگىن 1-2 ساعات بوستە قىلىپ وتىرساڭىز، كۇنى بويى دەنەڭىز قىزىپ جۇرەدى.

12) تەرىسىن اياق كيىمگە - ۇلتاراق قىلىپ سالساڭىز، تابانىڭىزدان ەش ۋاقىتتا سۋىق وتپەيدى.

13) قازاق ءبورىنى كيەلى دەپ «ءپىر» تۇتقان.

14) قازاق حالقى كونە زاماننان بايراعىنا كوك ءبورىنىڭ بەينەسىن بەينەلەگەن.

15) قاسقىردىڭ جۇرەگىمەن بالانى اۋىزداندىرسا، ول بالا قاسقىرداي العىر ءارى تەگىن بولمايدى دەپ ىرىمداعان.

16) قاسقىردىڭ ءتىسىن، تىرناعىن ادام بالاسى بوي تۇمار قىلىپ تاعىپ جۇرسە، ءتىل- كوزدەن ادا بولادى دەپ ۇققان.

17) ايەلىنىڭ اياعى اۋىر كەزىندە ەر ادام تۇسىندە كوك ءبورى كورسە، وندا ول تەكتى بالا تۋادى دەپ جورىعان.

18) قاسقىردىڭ ءناجىسى جاتقان جەرگە بۇرالقى يتتەر ت. ب. جولامايدى.

19) قاسقىر ەش ۋاقىتتا ءيتتىڭ كۇشىگىن باۋىرىنا باسپايدى، ال يت قاسقىردىڭ كۇشىگىن باۋىرىنا باسا بەرەدى. قازاق تەكتىلەرى ار ءتۇرلى جاعدايلارعا بايلانىستى، كەيبىر ازاماتتاردىڭ ناعاشىسىنىڭ قولىندا بولىپ كەيىن ءوز جۇرتىنا كەلسە، يتەمگەن- سۇتەمگەن دەپ اتاعان، ياعني ەكى كيەلى ارۋاقتى ەمگەن.

20) قاسقىردىڭ اسىعى مەن ءيتتىڭ اسىعى ءبىر- بىرىنە ۇقسامايدى.

21) ۇيىققان قاسقىردى قازاق اتپاعان، ورشەلەنىپ كەتەدى دەپ ويلاعان. جازاتايىم اتىپ قالسا، ەكەۋىن دە اتىپ الۋعا تىرىسقان. ويتكەنى بىرەۋى امان قالسا، سول كۇننەن باستاپ سول اۋىلدىڭ مالىنا، جانىنا شابۋىل جاساعان. اتقان اڭشىنىڭ مالىنان بولەك بالا- شاعاسىن دا قىرىپ كەتۋگە تىرىسقان.

22) قاسقىردىڭ تەرىسىن يلەپ، قايناعان سۋعا بىرنەشە رەت سالساڭىز دا وزىنە تان ءيىسىن ەشقاشاندا جوعالتپايدى.

23) قاسقىردى قازاق حالقى ەشقاشاندا ازاپتاپ ولتىرمەگەن، كيەسىنەن قورىققان، قۇرمەتتەگەن. ەگەردە ازاپتاپ ولتىرسە جاماندىققا ۇشىرايدى نەمەسە ۇرپاعىنا زيان كەلەدى دەپ ويلاعان.

24) ومىردە قاسقىرداي ايلاكەر، ۇيىمشىل، اقىلدى جىرتقىش جوق.

25) قاسقىر قىستا بوراندى كۇندەرى 100 شاقىرىمنان استام جورتادى.

26) اڭشىلار قاسقىردى اۋلاۋعا شىققاندا، مىلتىعىنىڭ ۇڭعىسىنىڭ اۋزىن جاۋىپ قوياتىن بولعان، سەبەبى قاسقىرلار نەشە شاقىرىمنان بولسا دا مىلتىقتىڭ ءيىسىن سەزىپ قويادى.

27) قاسقىردىڭ ءتىسى تيگەن، قاسقىر تالاعان مالدى قايتا قاتارعا قوسىلمايدى دەپ سويىپ تاستاعان.

28) قاسقىر مالدىڭ ۇلىعى تۇيەگە تيىسپەگەن، كيەسىن تانىعان. ەگەر دە تۇيە شوگىپ جاتسا، ۇستىنەن سەكىرىپ وتكەن.

29) بولتىرىگىنە تاماعىن قۇسىپ بەرگەن.

30) ءبىر توپ بولىپ وتسە دە، ياعني ءۇيىر بولىپ، ءبىر ىزبەن جۇرگەن، سوقپاق جاساماعان.

31) ازىرەت ءالىنىڭ كۇشى جەتىگە بولىنسە، قازاق حالقى بىرەۋى قاسقىردان دەپ ۇققان.

32) قاسقىردىڭ ءتىسى تىك بولمايدى، ايقاسىپ قالادى، تىم قاتتى اشىققاندا اۋزىن اشىپ جۇرەدى، ويتكەنى جاعى قارىسىپ قالادى.

33) اڭشىلار قاسقىردى قۋعاندا ءبىر جاعىنان قۋعان، ابدەن شارشاعاندا ەكىنشى جاعىنان ۇرىپ العان، سەبەبى قاسقىردىڭ مويىنى دا بۇرالماي قارىسىپ قالادى.

34) قاسقىردىڭ ىشىگىن كيىپ اتقا جاقىنداسا، ات ۇركىپ، مىنگىزبەي قويادى.

35) قاسقىردىڭ كوزى وتە وتكىر بولادى، تۇندە شامسىز دا قىپ- قىزىل بولىپ جانادى.

36) قاسقىر دىبىستى 10 شاقىرىمنان ەستيدى، ءيىستى تۇگەل اجىراتا الادى.

37) جانى قىسىلعاندا ەكى-ءۇش مەتر بيىكتەن سەكىرىپ ءوتىپ كەتە بەرەدى.

38) ءۇيىردى باستاپ جۇرەتىن ارلاندارى بولادى.

39) سارىعان، تەزەك تاستاعان جەرىنە 3 نەمەسە 7،14،21 كۇندە ايتەۋىر سوعادى جانە ەسكى قوراعا قۇدىق قىستاۋعا ءبىر سوقپاي كەتپەيدى. اڭشىلار وسىنى ءبىلىپ، ءدال سول جەرلەرگە قاقپان قويعان.

40) بولتىرىگىن تۋاردا اپانىن سۋدان قاشىق قىلمايدى، 2-3 شاقىرىمداي جەردەن قازادى.

41) جاڭادان تۋعانىن سوقىر، مايتابان، قاراقۇلاق، بولتىرىك، كوكسەرەك دەپ اتايدى، قاتىگەزىن قورقاۋ ءبورى، كەيدە شوگەل دەيدى.

42) تەرىسىن سىپىرىپ العاننان كەيىن دە ەتىنە شىبىن- شىركەي قونبايدى، قۇرتتامايدى، قاتقان بولىپ جاتا بەرەدى، ءيىسىن سەزگەن بىردە- ءبىر اڭ ماڭىنا دا جولامايدى، يتتەر قاسقىردىڭ ولەكسەسى بار ءۇيدىڭ ماڭىنان اۋلاق جۇرەدى.

43) «قاسقىردىڭ تەرىسىن سىپىرساڭدا، تەكتىلىگىن سىپىرا المايسىڭ» دەگەن اتا- بابالارىمىز.

44) قوراسىنا الا ارقان كەرگەن اتا-بابالارىمىز، مالعا شاپپايدى دەپ ىرىمداعان.

45) قاسقىر بوراندى كۇنى قۇتىرعان.

46) قاسقىر ەشقاشاندا ولەكسە ەتتى جەمەيدى، تەك بالعىن جاس ەتتى جەگەن، ۇستاپ العان جەمتىگىمەن ىستىقتاي قورەكتەنگەن، ءبىر جەگەندە ون كەلىدەي ەت جەگەن.