حايپ پەن بايىپ

نۇر-سۇلتان. قازاقپارات - زامان ىڭعايى سولاي بولعاندىقتان شىعار، بۇگىندە بلوگەر كوپ.

جازباسىنا جازىلىپ وقيتىندارى كوپ بولسا بولدى، الەۋمەتتىك جەلىدەگى جۇرتتى ۇيىتىپ، قوعامدىق پىكىردىڭ كوشباسشىسى سانالادى.

البەتتە، اراسىندا ءسوزى سالماقتى، ويى ورامدى ازاماتتار دا جوق ەمەس، ءبىراق جەڭىل- جەلپى اڭگىمەمەن، ءتۇرلى بەينەروليكتەرىمەن- اق ۇلكەن اۋديتوريا جيناپ العاندارى باسىمىراق.

حايپوكراتياعا جول جوق!

الايدا وعان قاراپ جاتقان بۇقارا جوق، كىمنىڭ جازىلۋشىسى كوپ - سوعان ءسوزى شىندىق، ءۋاجى اقيقات دەپ سەنەدى. وكىنىشكە قاراي، بۇل ۇردىسكە سوڭعى كەزدە اكىم- قارالار دا بوي الدىرعان. مۇنى بلوگەرلەرگە اقپاراتتىق ناسيحات ءۇشىن قارجى ءبولۋدى سانگە اينالدىرعان باسشىلاردان بايقاۋعا بولادى.

الەۋمەتتىك جەلىدەگى بەلسەندى قولدانۋشىلاردىڭ ماسەلەسىنە ۇڭىلمەستەن بۇرىن تەورياعا ءبىر ءسات نازار سالساق. ويتكەنى سوزگە تيەك بولعان بەلسەندى قولدانۋشىلار تۇسىنىگىنە انىقتامانى زەرتتەۋشىلەر الدەقاشان بەرىپ قويعان. بۇل جەردە تەك ەسكەرەتىن ءبىر جايت بار. عىلىمي نەگىزدەلگەن «قوعامدىق پىكىر كوشباسشىلارى» دەگەن تەڭەۋ ماقالاعا ارقاۋ بولعان جاندارعا قاتىستى ايتىلماسا كەرەك. سوڭعى ۋاقىتتا بەلگىلى ءبىر اۋديتورياسى قالىپتاسقان بارلىق جەلى قولدانۋشىسىن پىكىر كوشباسشىسى دەيتىن بولىپتى. مۇنىمەن داۋلاسۋعا بولادى. سەبەبى كوشباسشى دەگەنىمىز بەلگىلى ءبىر سالادا ۇزدىك اتانعان مامان، ساراپشى بولۋى كەرەك. ول ادامنىڭ ءوز سالاسىنا قاتىستى پىكىرى جوعارى باعالانىپ، نازارعا الىنۋى زاڭدىلىق.

ال ەندى كەلىپ ءار ماسەلەگە قاتىستى ويىن ورتاعا سالا بەرەتىن، بەلگىلى ءبىر تاقىرىپقا تۇراقتاماعان ادامنىڭ پىكىرى قانشالىقتى قۇندى دەگەن ساۋال تۋاتىنى دا تۇسىنىكتى. مەملەكەتتىك ورگاندار دا كەيبىر داۋلى ماسەلەلەردى وسى تاسىلمەن شەشۋدى ءجون كورەدى. وعان بيۋدجەتتەن الەۋمەتتىك جەلىگە دەپ بولىنگەن قىرۋار قاراجاتتى مىسالعا كەلتىرۋگە بولادى.

مەملەكەتتىك ساتىپ الۋلار سايتىنا كوز جۇگىرتسەڭىز، جەرگىلىكتى مەكەندەردىڭ جاعىمدى بەينەسىن بلوگەرلەر ارقىلى قالىپتاستىرۋ دەگەن تاپسىرىستاردى بايقاۋعا بولادى. ماسەلەن، ۇلىتاۋ اۋدانىنىڭ ىشكى ساياسات ءبولىمى اۋداننىڭ يميدجدىك كونتەنتىن بلوگەرلەردىڭ الەۋمەتتىك جەلىلەردەگى پاراقشالارىندا ورنالاستىرۋ جونىندەگى قىزمەتكە 2 ميلليون تەڭگە بولگەن. ال الماتى وبلىسىنىڭ ءدىن ىستەرى باسقارماسى اقپاراتتىق- ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىنا 3 ميلليون تەڭگە قاراجات ۇسىنسا، الماتى قالاسىنىڭ قوعامدىق دامۋ باسقارماسى ءدىن سالاسىنداعى الدىن الۋ جۇمىستارىنا بلوگەرلەردى تارتۋ ءۇشىن 10714285 تەڭگە جۇمساعان.

سىرداريا اۋداندىق ىشكى ساياسات ءبولىمى دە الەۋمەتتىك جەلىدە بلوگەرلەر ارقىلى اۋدان تۋرالى وڭ قوعامدىق- ساياسي پىكىر قالىپتاستىرۋعا 1,3 ميلليون تەڭگە بولگەن. بۇدان وزگە بلوگەرلەرگە ارنالعان پرەسس- تۋرلاردان كوز سۇرىنەدى، بولىنگەن قاراجات تا الدەقايدا قوماقتى. سول ايماققا كەلگەن قوناقتاردىڭ ءۇي يەسى جايلى تەك جاعىمدى پىكىر جازاتىنى بەلگىلى.

ەندى مۇنداعى ماسەلە بۇل شارالاردىڭ ۇيىمداستىرىلۋى ەمەس، بلوگەرلەر قاتارىنا ەنگەن بەلسەندى قولدانۋشىلاردىڭ ساپاسىندا بولىپ تۇر. ولاردى كىم، قانداي تالاپتارعا سۇيەنە وتىرىپ تاڭدايتىنى ۇلكەن ماسەلە. ال وسىنداي شارالارعا بولىنگەن ميللياردتار قانشالىقتى ءوزىن اقتاپ جاتىر؟ ەسەپتەپ، سارالاپ جاتقان مەملەكەتتىك ورگان بار ما؟ جەلگە ۇشقان اقشانىڭ سۇراۋى كىمنەن؟ جالپى، قوعامنىڭ پىكىرىن ءبىر ادامنىڭ سوزىمەن قالىپتاستىرۋعا تىرىساتىن ۇيىمداردىڭ قىزمەتىنە دە ءجىتى نازار اۋدارۋ قاجەت سەكىلدى. جۇمىس ىستەۋدىڭ، ناقتى ناتيجەگە جەتۋدىڭ ورنىنا، ونى باسشىلىققا ادەمىلەپ كورسەتۋدەن تۋىنداعان سۇرانىس بولسا كەرەك بۇل.

ەل پرەزيدەنتى قاسىم- جومارت توقايەۆ تا وسى جالاڭ حايپ ماسەلەسىن حالىققا جاساعان جولداۋىندا كوتەردى ەمەس پە؟ «دەموكراتيانىڭ باستى جاۋى - بىلىمسىزدىك پەن پوپۋليزم. وسىنى ەستەن شىعارماعان ءجون. ازاماتتارىمىز رەفورمالارعا قولداۋ بىلدىرەدى دەپ سەنەمىن. ولار جاڭا ساياسي مۇمكىندىكتەردىڭ ارقاسىندا قوعامدا «حايپوكراتيانىڭ» بەلەڭ الۋىنا جول بەرمەيدى دەپ ۇمىتتەنەمىن» دەگەن ەدى مەملەكەت باسشىسى ءوز سوزىندە. ايتپەسە ساپالى جاسالعان ەڭبەككە جارنامانىڭ نەمەسە ناسيحاتتىڭ نە كەرەگى بار. بولماسا، ءوز ءىسىن بلوگەردىڭ بەدەلىمەن «بەزەندىرۋ» كىمگە كەرەك؟ ۇرانداتۋ مەن ماقتانگەرشىلىك ءداۋىرى وتكەلى قاشان. ارينە بۇل سوزبەن كوپكە توپىراق شاشۋدان، يا الەۋمەتتىك جەلىنى قولدانبايىق دەۋدەن اۋلاقپىز. مەملەكەتتىك بيۋدجەتتەن بولىنگەن قاراجاتتىڭ ءار تيىنىنا دەيىن سۇراۋ بولۋى كەرەك دەگەندى ايتپاقپىز.

سويدى «سويىپ سالدى»

جالپى، پاندەميا كەزىندە دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ، بۇرىنعى ءمينيستردىڭ اقپاراتتاندىرۋ جۇمىسىنا بولگەن قاراجاتىنىڭ كولەمى ىندەتتەن سانسىراعان حالىققا «جىعىلعانعا جۇدىرىق» بولىپ ءتيدى. ماسەلەنىڭ باسى سوندا شىققان ەدى. حالىققا جول تارتقان حابارلامالار ەلدەگى جاعداي تۇراقتى، بارلىعى باقىلاۋدا دەگەن سارىندا بولدى. ال شىن مانىندە اۋرۋحانالاردا ورىن تابا الماي، ەمدەلەتىن ءدارىنىڭ سوڭىندا سابىلعان جۇرتتى كوردىك. وسى جاعداي- اق «ادەمى بەينە» قالىپتاستىرۋعا تىرىسقانداردىڭ جۇمىسى ناتيجەلى بولمايتىنىن كورسەتتى ەمەس پە؟!

وتىرىكتىڭ قۇيرىعى ءبىر- اق تۇتام ەكەنىنە تاعى كوز جەتتى جانە ونىڭ زاردابىن حالىق بولىپ تارتتىق.

ءالقيسسا، بلوگەرگە بۇيرەك بۇرۋ دەگەن قاسيەت جاڭا مينيستر الەكسەي سويعا دا جات ەمەس ەكەن. الماتىدا بلوگەرلەرمەن شاي ىشكەن ءمينيستردى سىناعاندار از بولمادى. جۋرناليستەردىڭ ساۋالىنا جاۋاپ بەرۋگە ۋاقىت تاپپاي جۇرگەن ءمينيستردىڭ بۇل ارەكەتى كوپتى رەنجىتكەن سىڭايلى. ىندەتپەن كۇرەستىڭ قالاي جۇرگىزىلىپ جاتقانىن حالىققا باق ارقىلى ەگجەي- تەگجەيلى ءتۇسىندىرۋدىڭ ورنىنا الەۋمەتتىك جەلىگە كەزدەسۋ تۋرالى ءبىر حابار مەن سۋرەت ىلەتىن تاڭداۋلى «پىكىر كوشباسشىلارىن» جيناۋدى ءجون كورىپتى.

بالكىم، بۇل «حالىق ۇنىنە قۇلاق اساتىن مەملەكەت» دەگەن تۇجىرىمداماعا ساي قوعام وكىلدەرىمەن كەزدەسۋدى بىلدىرە مە ەكەن؟ «اۋزى كۇيگەن ۇرلەپ ىشەدى» دەۋشى ەدى. بۇل وتكەن باسشىلىقتىڭ قاتەلىكتەرى ەسكەرىلمەدى دەگەندى بىلدىرمەسە بولار. جالپى، بۇل وقيعا مينيسترلىك ءۇشىن تاعى ءبىر ساباق بولعان شىعار. ويتكەنى حالىق ناقتى ءىس كورگىسى كەلەدى. جوعالعان سەنىمدى قايتا قالىپتاستىرۋ - مينيستر سويدىڭ ارقالاعان مىندەتى. ال مينيسترلىك الداعى ۋاقىتتا مۇنداي يميدجدىك شارالاردىڭ ۆەدومستۆونىڭ بەدەلىنە قاراما- قايشى اسەر ەتىپ جاتقانىن دا ەسكەرەر دەپ ويلايمىز.

PR سالاسىنىڭ مامانى اقسۇلۋ سانعالي مۇنداي قاراجاتتى، ۋاقىتتى، ۇيىمداستىرۋدى تالاپ ەتەتىن تاڭعى استىڭ ورنىنا سول رەسۋرستاردى قولدانا وتىرىپ، باسقا ءتيىمدى جوبالاردى قولعا الۋعا بولاتىنىن العا تارتتى. ونىڭ ايتۋىنشا، قازىر قوعامدىق پىكىردى قالىپتاستىرۋدا الەۋمەتتىك جەلىلەردىڭ ورنى اسا ماڭىزدى.

«مامان رەتىندە بەلگىلى ءبىر ۇيىمنىڭ، كومپانيانىڭ، تاۋاردىڭ نە ادامنىڭ پيارىمەن اينالىسامىن. قازىر بارلىعىمىز الەۋمەتتىك جەلىدە كوپ وتىرامىز. سول سەبەپتى دە بلوگەرلەرمەن ءجيى جۇمىس ىستەيمىن. بلوگەرگە تاپسىرىس جاساعان كەزدە ءبىز بۇل نارسەنى جاسىرمايمىز. ءتىپتى مۇنىڭ جارناما ەكەنىن اشىق ايتىپ، اۋديتورياسىمەن اشىق سويلەسەتىن جەلى قولدانۋشىلارى دا بار. ول ءوزىنىڭ شەبەرلىگىنە بايلانىستى. كەيبىر ماسەلەگە قاتىستى جەكە ويى سايكەس كەلمەيتىندەر بىردەن باس تارتىپ جاتادى، كەرىسىنشە پىكىرى سايكەس كەلەتىندەر دە ءوز ەركىمەن ءۇن قوسىپ تۇرادى. بىلاي قاراعاندا ول كىسىلەردىڭ جەكە اككاۋنتى بولعاندىقتان مىنانى جاز دەپ تالاپ تا قويا المايسىڭ»، دەيدى ا. سانعالي.

ارينە، دەموكراتيالىق قوعامدا بىرەۋدى شەكتەۋگە حاقىمىز جوق. الايدا ميلليونداعان اۋديتورياعا اقپارات تاراتاتىن ادامنىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن، قوعامداعى ءرولىن كىم انىقتايدى؟ تەحنولوگيانىڭ دامۋىمەن وسىنداي ماسەلەلەردىڭ تۋىندايتىنى تاعى بار. مۇنىڭ بارلىعى ادامزاتقا تاڭسىق. زاڭدى نە مورالدىق تۇرعىدان ءالى رەتتەلمەگەن تۇستارى كوپ. سول سەبەپتى دە جوعارىداعىداي ماسەلەلەر تۋىنداپ جاتادى.

PR مامان جۇمىستا، ەڭ الدىمەن، بلوگەرلەردىڭ اۋديتورياسىنا ءمان بەرىلەتىنىن ايتادى. كەيبىر قولدانۋشىلار الەۋمەتتىك جەلىدە وقىرماندارىن بوت ارقىلى كوبەيتىپ الادى، ولاردىڭ اۋديتورياسى - سانى بار، ساپاسى جوق. بلوگەرگە قويىلاتىن باستى تالاپ - وقىرماندارىنىڭ بەلسەندى بولۋى. تاپسىرىس العىسى كەلەتىن بلوگەر جازىلۋشىلارىن ءتۇرلى تاسىلمەن قىزىقتىرىپ وتىرۋعا تىرىسادى. وسىلايشا الەۋمەتتىك جەلىدە سوڭعى كەزدە اقشا تاراتۋ تانىمال بولىپ كەلەدى.

كوپ اۋديتورياسى بار ادامداردىڭ لوتەرەيا ويناتۋى، ءتۇرلى الاياقتىق ارەكەتى دە ۇلكەن تاقىرىپتى قاۋزاۋعا سەبەپ. ودان بولەك قوعامدا قۇقىق قورعاۋ ورگانىنىڭ شاراسىنان ەمەس، «بلوگەردىڭ» بوپساسىنان قورقاتىن باسشىلاردىڭ بارىن جاقىندا تۇركىستان وبلىسىندا ۇستالعان الاياق «بلوگەرلەر» كورسەتتى. ءدال وسىلاي تەحنولوگيانىڭ تىلسىمىن تۇسىنگەندەر بىلگەنىن جاساپ جۇرە بەرە مە؟

بۇگىنگى اڭگىمەگە ارقاۋ بولعان ازاماتتىق پوزيتسياسى جوق، سىلتەگەن تاقىرىپقا قالام تەربەيتىن، جەكە ءبىر تۇلعانىڭ مۇددەسىن جوعارى قوياتىن نە شالىس كەتكەن باسشىنى اقتاۋعا كەلەتىن «ادۆوكات» بلوگەرلەر تاقىرىبى بۇدان دا تەرەڭ. بۇل ماسەلەنىڭ ءبىر ۇشى قوعام بولىپ جويۋعا تىرىسىپ جۇرگەن جەمقورلىققا دا كەلىپ تيەدى.

كەز كەلگەننىڭ قولشوقپارىنا اينالماي، بلوگەرلىك كاسىبىن ادال اتقارىپ، سالماقتى وي مەن تۇشىمدى پىكىر ايتا بىلەتىن، حالىقتىڭ مۇڭ- مۇقتاجىن ءوزىنىڭ جەكە مۇددەسىنەن جوعارى قوياتىنداردىڭ قاتارى كوبەيسە دەيمىز.

سونىمەن ءبىز بلوگەر دەپ اتاپ جۇرگەن جەلى قولدانۋشىلارىنىڭ باسى نەگە ۇنەمى داۋدان ارىلمايتىنىن سارالاپ كوردىك. ءجۇز مىڭداعان ادامدى اۋزىنا قاراتقان ولاردىڭ قوعامداعى بەدەلى كۇننەن كۇنگە ءتۇسىپ كەلە جاتقانداي كورىنەدى. جاريالاعان حابارىنان «تاپسىرىستىڭ ءيىسىن» نەمەسە وزگە بىرەۋدىڭ مۇددەسىن قورعاۋ نيەتىن وڭاي اڭعارۋعا دا بولادى. ول ءۇشىن كورىپكەل بولۋدىڭ قاجەتى جوق.

الەۋمەتتىك جەلىنىڭ كەرەمەتى دە وسى - بارلىعى اشىق، كوز الدىڭدا. قولدانۋشىلار قالدىرعان پىكىرلەردى وقىپ-اق قوعامنىڭ كوڭىل كۇيىن، اۆتورعا دەگەن قارىم- قاتىناسىن بىردەن اڭعارۋعا بولادى. ءبىر سارىندى پوستتاردىڭ ءبىر ۋاقىتتا توپ ەتە قالاتىنى تاعى بار.

بىلاي قىراعى وقىرمانعا بۇل بىردەن بايقالادى. وسى سەكىلدى وزگە دە مىسالدار وقىرماننىڭ سەنىمىنە سەلكەۋ تۇسىرەدى. الەۋمەتتىك جەلىنىڭ اۋەنىنە توڭكەرىلگەن قاۋىمنىڭ كوڭىل سارايىن اشار قۇندى اقپار كوپ بولسا، قوعام ءتۇزۋ جولدان تايمايدى.

مەرۋەرت بۇركىتبايەۆا

«Egemen Qazaqstan «