قۇس تۇماۋى: ءورشۋ سەبەبى، ەت پەن جۇمىرتقادان جۇعۋ قاۋپى جانە شارۋالاردىڭ وتەماقى الۋ ءتارتىبى

نۇر- سۇلتان. قازاقپارات - سولتۇستىك قازاقستاندا قۇس تۇماۋىنىڭ ءورشۋى ىلدەبايلاپ ىندەتتەن (كوروناۆيرۋستان) شىعىپ كەلە جاتقان جۇرتتى الاڭداتىپ قويعانى راس.

بۇگىنگە دەيىن اۋرۋ بەس وبلىستا تىركەلىپ، قۇس اتاۋلىنى قىناداي قىرىپ كەلەدى. كولدەنەڭىنەن كەلگەن بۇل ىندەت ادامدارعا قاۋىپتى مە؟ قۇس ەتىنەن نەمەسە جۇمىرتقادان ادامدارعا قۇس تۇماۋى جۇعا ما؟ بۇل كەسەل اۋىل شارۋاشىلىعىنا قالاي اسەر ەتەدى؟ كوكەيدەگى كوپ سۇراققا ورتالىق كوممۋنيكاتسيالار قىزمەتىنە كەلگەن ماماندار جاۋاپ بەردى.

قۇس تۇماۋى بۇل جولى قايدان كەلدى؟

و ك ق- داعى باسپا ءسوز ءماسليحاتىندا ءبىرىنشى بولىپ ءسوز سويلەگەن اۋىل شارۋاشىلىعى ۆيتسە- ءمينيسترى گۇلميرا يسايەۆا ءبىرقاتار وڭىردەگى ەپيزووتيالىق جاعداي تۋرالى بايان ەتتى. ونىڭ ايتۋىنشا، بۇگىنگە دەيىن 47 ەلدىمەكەندە (25 اۋدان مەن 5 وبلىستا) قۇس تۇماۋىنان قۇستاردىڭ قىرىلۋ فاكتىسى تىركەلگەن. جەكە ۇيلەردە 12926 ءۇي قۇسى، سونداي- اق سولتۇستىك قازاقستانداعى قۇس فابريكالارىندا 41 مىڭ قۇس قىرىلعان.

«ايماقتاردى ءبولىپ قارايتىن بولساق، س ق و- دا 27 اۋىلدا (11 اۋداندا) قۇستىڭ قىرىلۋ فاكتىسى تىركەلدى. ونىڭ ىشىندە قۇس تۇماۋى 23 ەلدىمەكەندە (8 اۋداندا) راستالدى. تيىسىنشە 17 قىركۇيەكتەن باستاپ اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگى سولتۇستىك قازاقستانداعى جەتى اۋداننان جانە ايىرتاۋ اۋىلدىق وكرۋگىنەن قۇس ونىمدەرىن شىعارۋعا ۋاقىتشا تىيىم سالدى»، - دەدى گۇلميرا يسايەۆا.

ونىڭ ايتۋىنشا، قۇس ونىمدەرىن سىرتقا شىعارۋعا تىيىم سالىنعان جەتى اۋداننىڭ قاتارىندا تيميريازيەۆ، جامبىل، قىزىلجار، تايىنشا، شال اقىن، ع. مۇسىرەپوۆ جانە م. جۇمابايەۆ اۋداندارى بار.

«19-21 -قىركۇيەك ارالىعىندا «بەسكول» قۇس فابريكاسىندا 41 مىڭعا تارتا قۇس قىرىلدى. اقمولا وبلىسى تۋرالى ايتار بولساق، 5 اۋداننىڭ 9 اۋىلىندا قۇستىڭ قىرىلۋ فاكتىسى تىركەلدى. جالپى 286 قۇس ءولدى. تيىسىنشە 19-قىركۇيەكتەن باستاپ اقمولا وبلىسىنىڭ جارقايىڭ اۋىلدىق وكرۋگىنەن قۇس ونىمدەرىن سىرتقا شىعارۋعا ۋاقىتشا تىيىم سالىندى. ودان بولەك، قوستاناي وبلىسىنىڭ 6 اۋدانىندا وسىنداي جاعداي تىركەلىپ، ول جاقتاردا 505 قۇس قىرىلدى»، - دەدى ول.

تىلشىلەر قاۋىمىنىڭ سپيكەرلەردەن بىلگىسى كەلگەن ەڭ باستى مالىمەتتەرىنىڭ ءبىرى «قۇس تۇماۋىنىڭ قايدان شىققانى» ەدى.

«ەپيزووتيالىق زەرتتەۋ جۇمىستارى كورسەتكەندەي، الدىمەن، سولتۇستىكتەن وڭتۇستىككە كوشىپ بارا جاتقان جابايى قۇستاردىڭ ءولىمى تىركەلگەن. اۋرۋ ورتاق سۋ قويماسىن پايدالانۋدان كەلىپ وتىر. لابوراتوريالىق زەرتتەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلگەننەن كەيىن، قۇستاردىڭ قانداي دياگنوزدان قىرىلعانى بەلگىلى بولدى - ول جوعارى پاتوگەندى قۇس تۇماۋى. مونيتورينگ بارىسىندا جابايى قۇستاردىڭ (اققۋلار مەن ۇيرەكتەردىڭ)، قارعالار مەن ساۋىسقانداردىڭ، كوگەرشىندەردىڭ قىرىلعانى انىقتالدى»، - دەپ جاۋاپ بەردى بۇل سۇراققا مينيسترلىكتىڭ وكىلى.

ۆيتسە- ءمينيستردىڭ مالىمەتىنشە، پەتروپاۆلداعى ورتالىق باقتا قىرىلعان قارعالار، ساۋىسقاندار مەن كوگەرشىندەر جينالىپ الىنىپ، ورتەلگەن.

باستى سۇراق: قۇس تۇماۋى ادامدارعا جۇعا ما؟

ق ر دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى تاۋارلار مەن كورسەتىلەتىن قىزمەتتەردىڭ ساپاسى مەن قاۋىپسىزدىگىن باقىلاۋ كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى تيمۋر سۇلتانعازيەۆ بۇل سۇراققا بىردەن «جوق» دەپ جاۋاپ بەردى. سوزىنە سەنسەك قۇس ەتىنەن نەمەسە جۇمىرتقاسىنان ادامعا قۇس تۇماۋى جۇقپايدى. «بىردەن ايتا كەتەيىن: ۆيرۋس ادامنان ادامعا تارامايدى. اۋرۋ جۇقتىرعان قۇستاردان ادامداردىڭ قۇس تۇماۋىن جۇقتىرۋ جاعدايى وتە سيرەك كەزدەسەدى. قۇس ەتىنەن نەمەسە جۇمىرتقاسىنان ادامعا ۆيرۋس جۇققان جاعداي مۇلدە تىركەلمەگەن. وسىلايشا بۇگىنگى كۇنى قۇس تۇماۋىن جۇقتىرعان ازاماتتاردىڭ ەلدە تىركەلمەگەنىن ايتۋعا بولادى»، - دەدى ول.

ونىڭ ايتۋىنشا، سولتۇستىك قازاقستانداعى قۇس تۇماۋىنىڭ ءورشۋ جاعدايىنا بايلانىستى ءبىر- بىرىمەن قاتىناستا بولعان 400 ادام انىقتالعان. ولاردىڭ ءبارى دە قۇس فابريكاسىندا ەڭبەك ەتەتىن قىزمەتكەرلەر.

«بارلىعىنا مەديتسينالىق باقىلاۋ ەنگىزىلدى. ولاردىڭ جاعدايى جاقسى. سونىمەن بىرگە قۇس تۇماۋىنىڭ تىركەلۋىنە بايلانىستى قازاقستان اۋماعىندا قۇس ەتى مەن ونىمىنە، ساۋدا ورىندارىندا باقىلاۋ كۇشەيتىلدى. ۆەتەرينارلىق انىقتامالار مەن قۇجاتتاردىڭ ءبارى تەكسەرىلۋدە»، - دەدى ول.

قىرىلعان ءۇي قۇسى ءۇشىن شارۋا يەسى وتەماقىنى قالاي الادى؟

جيىن بارىسىندا گۇلميرا يسايەۆا قۇس تۇماۋىنان شىعىنعا باتقان شارۋا يەلەرىنە مەملەكەتتەن 400 ميلليون تەڭگە بولىنەتىنىن ءمالىم ەتتى.

«ەپيزووتياعا قارسى رەسپۋبليكالىق وترياد قىرىلعان قۇس ءۇشىن وتەماقى تولەيتىن رەسمي ۇيىم سانالادى. جىل بويى اكىمدىكتەردە قىرىلعان مال مەن قۇستىڭ نارىقتاعى قۇنىن ايقىنداپ بەرەتىن ارنايى كوميسسيالار جۇمىس ىستەيدى. اكىمدىكتەردىڭ شەشىمىنە سايكەس ەپيزووتياعا قارسى رەسپۋبليكالىق وترياد ايماقتىڭ ۆەتەرينارلىق قىزمەتىنەن كەرەكتى ماتەريالداردىڭ ءبارىن الىپ، قۇسى قىرىلعان ءاربىر شارۋا يەسىنىڭ شوتىنا وتەماقى اۋدارادى. ەگەر قۇجاتتاردىڭ ءبارى دۇرىس بولسا، وتەماقى ءۇش كۇننىڭ ىشىندە ءتۇسۋى كەرەك. بۇگىنگى تاڭدا وتريادتا 390 ملن تەڭگە جيناقتالعان. وسى سوما جەكە شارۋاشىلىقتا باعىلعان جانە قۇس تۇماۋىنان قىرىلعان قۇستاردىڭ باعاسىنىڭ ايقىندالۋىمەن وتەماقى رەتىندە بەرىلەدى»، - دەدى گۇلميرا يسايەۆا.

وتەماقى الۋ ءتارتىبى قاراپايىم: قۇسى قىرىلعان شارۋا يەسى بانكتەردىڭ بىرىنەن جەكە شوت اشادى. ال سول شارۋا يەسى تۇراتىن اۋدان اكىمدىگىنىڭ ۆەتەرينارلىق قىزمەتى قىرىلعان قۇستاردىڭ ۋتيليزاتسيالىق اكتىسىن بەرەدى. وسىدان كەيىن اكىمدىكتەردىڭ جانىنان قۇرىلعان ارنايى كوميسسيا ءار ايماق بويىنشا ءۇي قۇسىنىڭ (تاۋىقتىڭ نەمەسە قازدىڭ، ۇيرەكتىڭ) ورتاشا باعاسىن شىعارادى. وسىلايشا، ەپيزووتياعا قارسى رەسپۋبليكالىق وترياد ءتيىستى مالىمەتتەردى جينايدى: ماسەلەن جەكە شارۋا يەسىنىڭ 10 باس قۇسى قىرىلسا، وندا سول ايماقتا بەلگىلەنگەن قۇستىڭ ورتاشا باعاسى وسى 10 قۇسقا كوبەيتىلىپ، شىققان سوما ءۇش كۇننىڭ ىشىندە شارۋا يەسىنىڭ شوتىنا تۇسەدى. جۇمىرتقا تاپشىلىعى تۋىندامايدى

– ا ش م بەس وبلىستا تىركەلگەن قۇس تۇماۋىنا بايلانىستى ەلدە جۇمىرتقا تاپشىلىعى تۋىنداۋى مۇمكىن بە؟

بۇل سۇراققا اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىنىڭ مال شارۋاشىلىعى ءونىمىن ءوندىرۋ جانە قايتا وڭدەۋ دەپارتامەنتىنىڭ ديرەكتورى ەركەبۇلان احمەتوۆ جاۋاپ بەردى.

«قازىرگى تاڭدا قازاقستاندا 35 قۇس اسىراۋ كەشەنى جۇمىس ىستەپ تۇر. ولاردىڭ قۋاتى ىشكى نارىقتىڭ قاجەتتىگىن جاۋىپ بەرە الادى. ولار سونىمەن بىرگە ءونىمىن ەكسپورتقا دا شىعارادى. قازاقستاننىڭ قۇس فابريكالارى جىلىنا 5 ميلليارد جۇمىرتقا وندىرەدى. ىشكى نارىق 106 پايىزعا ورىندالىپ وتىر»، - دەدى ەركەبۇلان احمەتوۆ.

ونىڭ ايتۋىنشا، جىل باسىنان بەرى ەلدە جۇمىرتقانىڭ باعاسى بەس پايىزعا ارزانداعان. ال قۇس تۇماۋى شىققان سولتۇستىك قازاقستانداعى بەس قۇس فابريكاسى جۇمىرتقا وندىرۋمەن اينالىسادى.

«كارانتين شارالارىنا بايلانىستى ەكى قۇس فابريكاسىنىڭ قۋاتى تومەندەپ قالدى. الايدا شەكتەۋ بولعانىمەن، قالعان قۇس فابريكالارى ءوز قۋاتىنىڭ ەسەبىنەن بۇل قاجەتتىلىكتى جابادى. وبلىس بۇگىنگى كۇنى جۇمىرتقا جاعىنان ءوزىن- ءوزى قامتاماسىز ەتىپ وتىر»، - دەدى دەپارتامەنت ديرەكتورى.