اساناس قالاشىعىندا كەشەندى ارحەولوگيالىق قازبا جۇمىستارى باستالدى
قازبا جۇمىستارى التىن وردانىڭ 750 جىلدىعى اياسىندا جۇزەگە اسىرىلىپ وتىر. ونى وبلىستىق مادەنيەت، ارحيۆتەر جانە قۇجاتتاما باسقارماسى ۇيىمداستىردى. قازبانى قورقىت اتا اتىنداعى قىزىلوردا مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتى جانىنداعى «ارحەولوگيا جانە ەتنوگرافيا» عىلىمي-زەرتتەۋ ورتالىعى جۇرگىزىپ جاتىر.
جەرگىلىكتى ارحەولوگتار كۇشىمەن ارشىلعان ماڭىزدى نىساندار ۇزاق مەرزىمگە ساقتاۋعا الىنادى. ودان تابىلعان جادىگەرلەر وبلىس مۋزەيلەرىنىڭ قورىنا وتكىزىلەدى.
«اساناس قالاشىعى - التىن وردا ءداۋىرىنىڭ ەتالوندى ەسكەرتكىشىنىڭ ءبىرى. سوندىقتان ارحەولوگيالىق زەرتتەۋ بۇدان كەيىنگى جىلدارى دا جالعاسادى. وعان قوسا قورعاۋ ايماعىنا سايكەس قالاشىقتىڭ اۋماعىن قورشاۋ جوسپارلانىپ وتىر. كونە قالا «قازاقستاننىڭ كيەلى جەرلەرىنىڭ گەوگرافياسى» جوباسىنا ەنگىزىلگەن. جوبا بويىنشا وڭىرلىك قاسيەتتى نىساندار تىزبەسىندە جيناقتالعان.
اساناس - جەرگىلىكتى ماڭىزى بار تاريح جانە مادەنيەت ەسكەرتكىش. ول قىزىلوردا قالاسىنان وڭتۇستىك شىعىسقا قاراي 48 شاقىرىم جەردە جاتىر. كونە قالا سىرداريا اۋدانىنا قاراستى ايدارلى اۋىلىنان 8 شاقىرىم قاشىقتىقتا ورنالاسقان»، - دەپ ءمالىم ەتتى عىلىمي-زەرتتەۋ ورتالىعى ماماندارى.
اساناس قالاشىعى ۇلى جىبەك جولىنىڭ بويىندا ورنالاسقان. ول كەزىندە ءىرى ەكونوميكالىق، ساۋدا- ساتتىق، اۋماقتىق ماڭىزى بار شاھارلار قاتارىندا سانالدى.
«جازبا دەرەكتەر بويىنشا اساناس موڭعول شاپقىنشىلىعىنان باستاپ بەلگىلى بولىپ وتىر. سول تۇستا تاباندى قارسىلىق كورسەتكەن. سوندىقتان كونە شاھار جەرمەن-جەكسەن قيراتىلىپ، حالقىنىڭ كوپشىلىگى قىرعىنعا ۇشىراعان.
اساناس داريا بويىنداعى وزگە قالالار سياقتى كوپ ۇزاماي قايتا قالپىنا كەلتىرىلىپ، ⅩⅣ - ⅩⅤ عاسىرلارعا دەيىن ءومىر سۇرگەن. العاش 1899-جىلى ۆ. ا. كاللاۋر زەرتتەگەن. كەيىنىرەك حورەزم ارحەولوگيالىق-ەتنوگرافيالىق ەكسپەديتسياسى 1960-1961، 1968-جىلدارى كوپتەگەن قۇندى دەرەكتەردى جيناقتادى»، - دەدى جەرگىلىكتى عالىمدار.
ەسكە سالا كەتسەك، كونە جانكەنت قالاشىعىنىڭ ورنىندا ەجەلگى ءۇيدىڭ ءبىرى قالپىنا كەلتىرىلدى.