توزاق وتتارى جىمىڭدايدى: كەسەلدى دەرت، عاپىل ءولىم مەن ءتۇپسىز ۇرەي
ەندى وسى تىعىرىقتان شىعۋ ءۇشىن مەنىڭ ويىما كەلگەنى، الەمدە قيانات كورىپ جاتقان حالىق تەك قازاق ەمەس، باسقا دا ۇلتتار بار. قازاقتىڭ تاعدىرىن سولار ارقىلى بەرۋ، جەتكىزۋ. مەن ءوزىم سول كەزدەردەگى برازيلياداعى ۇندىستەردىڭ تاعدىرىن كوپ وقىدىم. سول ۇندىستەردىڭ تاعدىرى ارقىلى قازاقتاردىڭ اۋىر تاعدىرىن جەتكىزۋگە بولاتىن شىعار دەگەن يدەيا تۋىندادى باسىمدا. سوسىن باردىم دا وسى «توزاق وتتارى جىمىڭدايدى« دەگەن پوۆەستتى جازدىم»، - دەيدى تولەن ابدىك ۇلى «توزاق وتتارى جىمىڭدايدى» شىعارماسى تۋرالى. نازارلارىڭىزعا پوۆەستەگى وي- تولعامداردى ۇسىنامىز.
***
ورمان ءىشى قالىڭداپ، ءزاۋلىم اعاشتاردىڭ باسىنان كۇن ساۋلەسى كورىنبەي، ءبىر ءتۇرلى، ۋ- شۋسىز، قورقىنىشتى، قاراكولەڭكە شاققا اۋىستى. كارى تابيعات: «اۋ، ادامدار، مەنىڭ ەركىمنەن ءبولىنىپ، ءوز بەتتەرىڭشە وي ويلاپ، زاڭ شىعارىپ، تىرشىلىك قۇرىپ كەتكەندە ءبىر- بىرىڭە كورسەتكەندەرىڭ وسى ما، ەندەشە وزىمە قايتا كەل، ەركىڭدى وزىمە بەر» دەگەندەي تىلسىم قۇشاعىنا قىمتاي ءتۇستى.
***
دۇنيەدە زۇلىمدىق ءۇشىن جاراتىلعان قاساقانا ماقۇلىقتار بار. ولاردىڭ زۇلىمدىقتارىنا ەشكىم «بۇل نە ءۇشىن» دەپ سۇراق قويا المايدى. ولار ءوز مىندەتىن اتقارۋشىلار سەكىلدى؛ جىلان شاعۋعا، پيرانيالار تالاپ جەۋگە، ماسالار اۋرۋ تاراتۋعا مىندەتتى. كياكۋ اق ادامداردىڭ شابۋىلىن دا وسىنداي سەبەبىن انىقتاۋدى قاجەت ەتپەيتىن وقيعالاردىڭ ءبىرى دەپ سانادى. ونىڭ تەك بار انىقتاعانى - بۇكىل ەلگە تۇسكەن مىناۋ قاتەرلى ءجايت، زەمبىلدە جاتقان ۇلى كوسەم ايرۋانىڭ دا، ءارۋاقتى باقسىلاردىڭ دا، جۇرەكجۇتقان جاس باتىر كاناتونىڭ دا شاماسىنان تىس. بەل تىرەيتىن سۇيەنىش جوق، ءۇمىت جوق، تۇڭعيىق ءبىر ءتۇپسىز ۇرەي.
***
شالدار دا، ايەلدەر دە ءۇن- ءتۇنسىز جىلاپ كەلەدى. كوسەم ءالسىن- ءالسىن تالا بەردى. قالىڭ جۇرت قايدا كەتىپ بارادى؟ قاي جەرگە بارىپ توقتايدى؟ ەشكىم بىلمەيدى. سوناۋ ويىن- ساۋىق، توي، بەيبىت كۇندەر، تۋىپ- وسكەن مەكەن- جۇرت وسىنشالىق عاپىل، عايىپتان- عايىپ كوزدەن ءبىر- ءبىر ۇشتى.
***
اراكۋلار كوپ قىرىلعاندىقتان، ءارى ولىكتەردىڭ ءبارى دالادا قالعاندىقتان، بۇرىنعىشا قاسيەتتەپ، قارالى بيمەن جورالعى جاساپ، جەرلەۋگە مۇرشا بولعان جوق. ءولىمنىڭ ءبارى دە جانعا باتاتىن عاپىل ءولىم.
***
اراكۋ جۇرتىنا كەسەلدى دەرت جابىستى.. . جۇقپالى دەرت!!! (زارەلەرى ۇشقان باقسىلار ورىندارىنان اتىپ- اتىپ تۇردى) . ول لاشىقتاردى ورتەپ، قونىس اۋدارىپ قۇتىلاتىن دەرت ەمەس.. . مەن كوسەم ولگەن باتپاقتى ورماننىڭ نەعىلعان جەر ەكەنىن ەندى ءبىلدىم. ول - جىن- پەرىلەر رۋحى جايلاعان ىندەت ورداسى. بىزگە ىندەت تارادى. بۇل - وتە باياۋ تارايتىن، ۇرپاقتان ۇرپاققا جۇعاتىن، قاتەرلى ىندەت. اراكۋ ءۇشىن بۇدان قاتەرلى جاۋ قالعان جوق.. . اراكۋ تايپاسىن وسى كۇنگە دەيىن كوسەمدەر مەن باتىرلار عانا جان بەرىسىپ، جاۋ قولىنان امان الىپ كەلىپ ەدى. ەندى مىنا جاۋدان قالىڭ ەلدى ساقتاپ قالۋ ەشقانداي كوسەمنىڭ دە، باتىردىڭ دا قولىنان كەلمەيدى. ولاردىڭ ەشقايسىسى دا ساقتاپ قالا المايدى. تەك ءبىز عانا، مىنا ءبىز عانا ساقتاپ قالا الۋىمىز مۇمكىن. ەي، اتاقتى التى باقسى! ەندىگى بار ءۇمىت ءبىزدىڭ موينىمىزدا.. .
***
قورىققاننان دەنەسى ءوز ەركىنە باعىنباي، جىلان ارباعان باقاشا سىرەسىپ، قوزعالماي قالدى. (قورىققانىم - ءتىرى بولعانىم عوي دەپ ويلاپ ۇلگىردى وسى ارادا) . كوزىنىڭ الدى قاراۋىتىپ، ءبىر تۇڭعيىققا شىم باتىپ بارا جاتقانداي سەزىندى.
ت. راۋشان ۇلى
massaget.kz