قازاقستاندا ارال تەڭىزى تۋرالى جاڭا دەرەكتى فيلم تۇسىرىلەدى
وسىعان قاراي ەلىمىزدە ارال مەن ونىڭ پروبلەمالارىنا قاتىستى كوپتەگەن ەڭبەكتەر جازىلىپ، عىلىمي-زەرتتەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلدى، دەرەكتى فيلمدەر دە ءتۇسىرىلدى.
بۇگىن مىنە، ارال ماسەلەسىنە ارنالعان تاعى ءبىر دەرەكتى فيلم تۇسىرىلگەلى جاتىر. جاڭادان قولعا الىنعان «ۆوزۆراشەنيە موريا» اتتى تۋىندى وسىعان دەيىنگى ەڭبەكتەردەن نەسىمەن ەرەكشەلەنبەك.
وسى جانە دەرەكتى فيلمدى تۇسىرۋمەن بايلانىستى وزگە دە ماسەلەلەردى ءبىلۋ ماقساتىندا قازاقپارات ءتىلشىسى اتالعان جوبانىڭ رەجيسسەرى ۆيكتور ۆيلكوۆيسكيمەن سۇحباتتاسقان بولاتىن.
«بۇگىندە ءتۇسىرىلىم كومانداسى جاساقتالىپ، جۇمىسقا كىرىسۋگە دايىنبىز. ءبىزدىڭ باستامامىز مەملەكەت تاراپىنان قولداۋ تاۋىپ، قازىرگى ۋاقىتتا قۇجات، كەلىسىمشارتتار ازىرلەنۋ ۇستىندە. بۇيىرسا، قىركۇيەك ايىندا ءتۇسىرىلىمدى باستايمىز دەپ جوسپارلاپ وتىرمىز. ال ەندى دەرەكتى فيلمگە كەلسەك، مەن ءوزىم ارال تەڭىزى ماسەلەسىمەن جاس كەزىمنەن تانىسپىن. مەنىڭ نەگىزگى ماماندىعىم بيولوگ. ستۋدەنت كەزىمدە ارال پروبلەماسىنا ارنالعان عىلىمي-زەرتتەۋ ەكسپەديتسياسىنا قاتىسىپ، سودان بەرى وسى پروبلەمانى زەردەلەپ كەلەمىن. كينو سالاسىندا جۇرگەنىمە 10 جىلدان استى، مەن ءۇشىن بۇل دەرەكتى فيلمنىڭ ورنى بولەك، سەبەبى بۇل مەنىڭ اۆتورلىق جوبام جانە وعان 7 جىل بويى دايىندالدىم. جاس كۇنىمنەن ارالعا قاتىستى جيناقتاعان ءبىلىمىم مەن تاجىريبەمدى دەرەكتى فيلمنىڭ ءتۇسىرىلىمى بارىسىندا قولداناتىن بولامىن»، - دەدى ۆيكتور ۆيلكوۆيسكي.
سونداي-اق، رەجيسسەر دەرەكتى فيلمنىڭ نەگىزگى سيۋجەتىمەن تانىستىردى.
«ءتۇسىرىلىم 2 جىلعا سوزىلماق، سەبەبى دەرەكتى فيلمدە ارال تەڭىزىنىڭ جىلدىڭ ءتورت مەزگىلىندەگى جاعدايى كورىنىس تابۋى ءتيىس. تۋىندى زاماناۋي تالاپتار مەن ستاندارتتارعا ساي تۇسىرەلەدى، ياعني بارلىق فورماتتا كورسەتۋگە بولادى. كارتينادا سوناۋ سارمات كەزەڭىنەن باستاپ، كۇنى بۇگىنگە دەيىنگى ارال تەڭىزى، ونىڭ تاريحى جانە ونىمەن بايلانىستى وقيعالار رەتىمەن تىزبەكتەلەتىن بولادى. ارينە نەگىزگى سيۋجەت تەڭىزدىڭ باستى پروبلەماسىنا ارنالادى. سونداي-اق، ارال تەڭىزىن قايتا قالپىنا كەلتىرۋ جۇمىستارى تۋرالى دا باياندالادى.
ياعني تەڭىزدى قالپىنا كەلتىرۋ ماقساتىندا قانداي شارالار قولعا الىنىپ، ونى كىمدەر جۇزەگە اسىرىپ جاتقانىن كورسەتەتىن بولامىز. تەڭىز تاعدىرىن شەشۋدە عىلىمي-زەرتتەۋ ەكسپەديتسيانىڭ ورنى ەرەكشە. وسى ورايدا ءبىز ارال ماسەلەسىن حالىقارالىق دەڭگەيدە زەرتتەلۋى ءتيىس ەكسپەديتسيا الاڭى رەتىندە كورسەتپەكپىز. سونىمەن قاتار، فيلمدە ارالدىڭ بۇرىنعى فلورا، فاۋناسى مەن ولاردىڭ بۇگىنگى جاعدايى كورىنىس تاپپاق»، - دەيدى ول.
جوبا اۆتورىنىڭ پىكىرىنشە، تۋىندىنى ەكولوگيالىق تاربيە بەرۋ قۇرالى رەتىندە دە قولدانۋعا بولادى.
«ءبىزدىڭ باستى ماقساتىمىز وسى تۋىندى ارقىلى ادامداردى تابيعاتتى قورعاۋعا شاقىرۋ، ەكولوگيا ماسەلەسىن نازار اۋدارۋ بولىپ تابىلادى. سونداي-اق سۋدىڭ قادىرىنە جەتە ءبىلۋ، ونى دۇرىس پايدالانۋ مەن تازالىعىن ساقتاۋ. ويتكەنى، ارال ادامداردىڭ ارەكەتىنەن تۋىنداپ وتىرعان پروبلەما. سوندىقتان دەرەكتى فيلمدى بولاشاقتا جاس ۇرپاققا ەكولوگيالىق تاربيە بەرۋ مەن قورشاعان ورتانى قورعاۋ ءىسىن ناسيحاتتاۋدا پايدالانۋعا بولادى. بىزدىكى حالىقارالىق تۋريستىك عىلىمي ورتالىقتار ارقىلى باسقا ەل ستۋدەنتتەرى دە قازاقستانعا كەلىپ، ارال ماسەلەسىمەن تىكەلەي تانىسىپ، ونىڭ قالپىنا كەلتىرىلۋىنە ءوز ۇلەستەرىن قوسسا دەگەن نيەت»، - دەدى ۆ. ۆيلكوۆيسكي.
ونىڭ ايتۋىنشا، ءتۇسىرىلىم بارىسىندا ارحيۆ دەرەكتەرى مەن عىلىمي-زەرتتەۋ جۇمىستارىنىڭ ناتيجەلەرى قولدانىلادى. تۇسىرىلىمگە ارال ماڭىنداعى تۇرعىندار دا قاتىسادى.
«فيلمنىڭ نەگىزگى سيۋجەتى ارال تەڭىزى مەن ونىڭ ماڭىنداعى ەلدىمەكەندەردە تۇسىرىلەدى. ودان بولەك الماتى تاۋلارى جانە كورشىلەس 5 ەلدى بايلانىستىراتىن سىرداريا، ءامۋداريا وزەندەرى كورىنىس تاباتىن بولادى. دەرەكتى فيلم قازاق، ورىس جانە اعىلشىن تىلدەرىندە جارىق كورەدى.
سونىمەن قاتار فيلمدى ءتۇسىرۋ جۇمىسىنا شەتەلدىك مامانداردى تارتۋ، ولاردىڭ عىلىمي-زەرتتەۋ ەڭبەكتەرىن قولدانۋ جوسپارىمىزدا بار. ونىڭ ىشىندە رەسەي، جاپونيا جانە گەرمانيا ەلدەرىنىڭ ماماندارى تارتىلادى. ءسوز سوڭىندا ايتارىم، مەن وسى تۋىندىم ارقىلى ارال تەڭىزىن ورتالىق ازيانىڭ ەكولوگيالىق ينديكاتورى رەتىندە كورسەتكىم كەلەدى. ەگەر كورشىلەس ەلدەر بىرىگىپ ارەكەت ەتسە، ارالدى ساقتاپ قالۋ مۇمكىندىگى بار ەكەندىگىن ايتقىم كەلەدى»، - دەدى فيلم رەجيسسەرى.
