ەڭبەك كىتاپشامدا ءبىر-اق جازبا بار - قازاقپارات ارداگەرى سارا مۇستافينا
سارا مۇستافينا قازاقپاراتتا 33 جىل بويى جۇمىس ىستەپ، باس رەداكتوردىڭ ورىنباسارى، فوتوقىزمەت باسشىسى، الماتى تىلشىلەر قوسىنىنىڭ باسشىسى قىزمەت ساتىلارىنان وتكەن. ول كوپتەگەن رەسپۋبليكالىق، بۇكىلوداقتىق بايقاۋلاردىڭ لاۋرەاتى اتانعان. سارا عۇبايدوللا قىزى «قازتاگ» اگەنتتىگىنە جۇمىسقا 1983-جىلى ماۋسىمدا كەلگەن.
2016-جىلدىڭ 1- قاڭتارىندا «قازاقپارات» اگەنتتىگىنەن زەينەتكە شىقتى.
«سول كەزدەگى اگەنتتىك باسشىسى داۋرەن دياروۆ مەنىڭ ءالى دە جۇمىس ىستەۋىمدى ءوتىندى. ءبىراق وتباسىلىق جاعدايىما بايلانىستى مەن زەينەت دەمالىسىنا كەتۋدى ۇيعاردىم. مەنىڭ ەڭبەك كىتاپشامدا تەك ءبىر-اق جازبا. ول - قازاق مەملەكەتتىك اقپاراتتىق اگەنتتىك (كازتاگ-قازاقپارات) دەگەن جازبا. قازاقپارات - مەنىڭ تۋعان ءۇيىم سياقتى»، - دەدى سارا مۇستافينا.
ونىڭ ايتۋىنشا، وداق قۇلاعان كەزدە اگەنتتىك ەڭ قيىن كەزەڭدەردى باستان كەشىرگەن.
- سارا عۇبايدوللا قىزى، جالپى اگەنتتىك اقپاراتتى العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ كوپشىلىككە ۇسىنادى. قازاقستان تاۋەلسىزدىك العانى تۋرالى ءسۇيىنشى اقپاراتتى قالاي كوپشىلىككە تاراتتىڭىزدار؟
- 16- جەلتوقسان 1991-جىل - قازاقستان ءۇشىن تاريحي كۇن. قازاقستان تاۋەلسىزدىك الىپ، الەمدىك كارتادان جەكە مەملەكەت رەتىندە كورىندى. بۇل حابارلامانى ءبىز تامارا تولىكينا ەكەۋمىز شۇعىل وقىپ شىعىپ، باسقا ب ا ق- تارعا تاراتتىق. وتە ۇلكەن تولقىنىسپەن قابىلدادىق. 3 ساعاتتان سوڭ تۇركيادان ءبىرىنشى قۇتتىقتاۋ حاتى كەلدى. قازاقستان تاۋەلسىزدىك العان كۇنى قازتاگ حابارلايدى دەگەن وسى حابارلاما بۇكىل الەمدى شارلاپ كەتتى. ەل رەتىندە ءوز قۇرىلىمىن جاساقتاپ، ءبىرىنشى جەتەتشىلەردى تاعايىنداۋ، العاشقى جەكە شەشىمدەر - بارلىعى ءبىزدىڭ لەنتا ارقىلى تاراپ جاتتى.
- ەل استاناسىنىڭ الماتىدان نۇر-سۇلتان قالاسىنا كوشكەن كەزىندە قانداي كوڭىل كۇيدە بولدىڭىزدار؟ بۇل وقيعالار ءبىزدىڭ لەنتادان قالاي كورىنىس تاپتى؟
- استانانى نۇر-سۇلتان قالاسىنا كوشىرۋ وڭايشىلىقپەن قابىلدانعان شەشىم ەمەس. بۇل شەشىمگە قارسى بولعاندار وتە كوپ بولدى. مەملەكەت باسشىسى پارلامەنتتى تاراتىپ جىبەردى. 1994-جىلى 14- جەلتوقساندا قازتاگ فوتوحرونيكاسىنىڭ باسشىسى اناتولي ۋستينەنكو ەكەۋىمىزدى شەتەلدىك دەلەگاتسيانىڭ قاتارىنا قوستى. ق ر پرەزيدەنتى اكىمشىلىگى مەن ق ر سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى شەتەلدەن كەلگەن قوناقتارعا جاڭا استانانىڭ ورنىن كورسەتەتىن بولدى. سول كەزدەگى وبلىس اكىمى اندرەي گەورگيەۆيچ براۋن قار باسقان قامىستى القاپتى كورسەتىپ تۇرىپ، وسى جەردە جاڭا استانا بولادى دەگەنى ەسىمدە. يران ديپلوماتىنىڭ ءتىسى-تىسىنە تيمەي توڭىپ تۇرعانىن كورگەن اكىم وعان قۇندىز باس كيىمىن كيگىزدى. كەشكىسىن يران ەلشىسى تاقيانى قايتارماق بولعاندا، براۋن قازاقتار بەرىلگەن سىيلىقتى قايتا المايتىنىن ايتىپ قابىلدامادى. سول كەزدە ەڭ قالىڭ كيىنگەن كانادالىق ديپلوماتيالىق ميسسيا باسشىسى بولدى.
1996-جىلدىڭ كۇزىندە اقمولا وبلىستىق اكىمدىگىنىڭ اكتيۆىمەن ق ر پرەزيدەنتى نازاربايەۆپەن كەزدەسۋى بولدى. بۇل تاريحي شەشىمدى ءبىرىنشى بولىپ ق ر جولدار مينيسترلىگى مەن اۋىل شارۋاشىلىعى ءمينيسترى قابىلدادى. مينيسترلىك قىزمەتكەرلەرى 1997-جىلى جەلتوقساندا تولىق استاناعا كوشتى.
- ءبىزدىڭ اقپارات اگەنتتىگىنىڭ استاناعا كوشۋ پروتسەسى قالاي بولدى؟
- قازاقستان ارناسى جانە قازاق راديوسى، «ەگەمەن قازاقستان» جانە «كازپراۆدا» باسىلىمدارىمەن بىرگە ءبىزدىڭ قازاقپارات 2000-جىلدىڭ ساۋىرىندە ەلورداعا كوشىپ باردى. سول كەزدەگى ديرەكتور مۇرات ارەنوۆ الماتى بولىمشەسىنە باسشىلىققا ەر ادامدى قالدىرعىسى كەلدى. الايدا ورىنباسارلارى ت. ەسىلبايەۆ پەن ج. بەيسەنبايدىڭ سۇراۋىمەن بۇل لاۋازىمعا مەن تاعايىندالدىم. وسىلايشا ءبىزدىڭ ۇلكەن ۇجىمىمىز ءبولىندى. 10 شاقتى ادام استانا قالاسىنا اۋىستى. الايدا، «قازتاگ» قىزمەتكەرلەرىنىڭ كاسىبي بىلىكتىلىگى، اسىرەسە قازاق ءتىلدى اۋديتوريا ءۇشىن كەرەك بولاتىن. مەن ولاردىڭ كەيىن باسقا قىزمەتتەرگە لاۋازىمى كوتەرىلىپ وسكەنىن كورىپ قۋانىپ وتىرامىن.
- بيىل قازاقپاراتتىڭ حابار تاراتا باستاۋىنا 100 جىل تولادى. قانداي ايتۋلى داتالار ەسىڭىزدە قالدى؟
- ەڭ العاش رەت قازاقپاراتقا ستۋدەنت كەزىمدە كەلگەن بولاتىنمىن. اكەم، بەلگىلى تۇركولوگ، فيلولوگ عۇبايدوللا ايداروۆپەن 1981-جىلى قازاقپاراتتىڭ 60 جىلدىعىن تويلاۋعا كەلدىك. مەنىڭ ءىشىم پىسىپ، ارى-بەرى جالتاقتاپ وتىرعاندا اكەم قازىر مىنا كىسى سويلەپ جاتىر دەپ تانىستىرىپ وتىردى. الايدا مەن سول كەزدە سانالى عۇمىرىم وسى كىسىلەرمەن بىرگە وتەتىنىن بىلمەپپىن. 65 جىلدىق مەرەيتويدا مەن دەكرەتتىك دەمالىستا بولىپ، قاتىسا المادىم. 70 جىلدىق مەرەيتويدا مەن ساحناعا شىققان «ەڭبەك ارداگەرلەرىنە» گۇل مەن مەدال الىپ شىققانىم ەسىمدە. سول كەزدە ديرەكتور ا. احمەتاليموۆ «سارا از شىدا، سەن دە ارداگەر بولاسىڭ» دەپ ايتقان بولاتىن. كەلەسى مەرەيتوي ءوز ورتامىزدا ءوتتى. 90 جىلداردا اس تا توك توي تويلاۋ دەگەن بولمايتىن. 80 جىلدىق مەرەيتويدى ءوزىمىز ۇيىمداستىردىق. 2000-جىلى جەلتوقساندا ماعان ارىپتەستەرىم قۇتتىقتاپ كەلدى. باسىمىز قوسىلىپ قالعان سوڭ باستان وتكەن قىزىق جايتتاردى ەسكە الا وتىردىق. سول كەزدە سۆەتا ابىلحايىروۆا مەن يۋري بەككەر ەكەۋى «مەرەيتويىمىزدى» اتاپ وتەيىك دەگەن ۇسىنىس تاستادى. سودان ءبىزدى قولداۋشىلار سانى اپتا سايىن ارتىپ، 20، 30، 40 قا جەتتى. 31- ناۋرىزدا 97 ادامنىڭ ءتىزىمى جاسالدى. مەن قازاقپاراتتىڭ گۇلدەنگەن جىلدارى دەپ عادىلبەك شالاحمەتوۆ پەن جاناي وماروۆ باسقارعان كەزدەردى ايتار ەدىم. ول ەكەۋى دە كەزىندە پرەزيدەنتتىڭ باسپا ءسوز حاتشىسى بولعان. شتات كەڭەيىپ، ەلوردا مەن الماتىداعى وفيستەر جايلى بولا باستادى. زاماناۋي جيھاز ساتىلىپ الىنىپ، قىزمەتكەرلەردىڭ جالاقىسى ءوستى. 2005-جىلدىڭ جەلتوقسانىندا مەرەيتويلىق كەزدەسۋگە ق ر پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ قاتىستى. ءبىزدىڭ الدىمىزدا عانا «قازاق راديوسى»، «كازپراۆدا»، «ەگەمەن قازاقستان» ۇجىمدارى ەلباسىمەن كەزدەسۋ وتكىزگەن ەدى. وسىنداي ىرگەلى باسىلىمدارمەن بىرگە ءبىزدىڭ مەرەيتويىمىزعا دا مەملەكەت باسشىسى قاتىسقانىن وتە ماقتان تۇتامىز.
- قازاقپارات ءسىز جۇمىس ىستەگەن جىلدارى قانداي قيىنشىلىقتاردى باستان وتكەردى؟
- 33 جىلدا مەن اگەنتتىكتىڭ ىستىق-سۋىعىن بىرگە كوردىم. بىرنەشە رەت قايتا ۇيىمداستىرۋ بولدى. 90-جىلدارى ءتىپتى جاپقىسى كەلگەندەر بولدى. ءبىزدىڭ اقپارات اگەنتتىگىن «مەملەكەتتىڭ موينىنداعى ءبىر پۇت كىرتاسى» دەپ اتاعاندار دا بولدى. بۇل ايىپتاۋلار جۋرناليستەر وداعىنىڭ 1- كونگرەسىندە مىنبەردەن دە ايتىلدى. سول ساتتە مەن ميكروفون الىپ قويىپ، اگەنتتىكتىڭ قىزمەتىنە اراشا تۇسكەن ەدىم. ءتىپتى ەستونيا مەن قىرعىزستان مەملەكەتى 90-جىلدارى ءوز اگەنتتىكتەرىن جاپپاعان بولاتىن. سەبەبى، يدەولوگيالىق ازىق كەز-كەلگەن ۇلتقا كەرەك ەدى. ەگەر ول بولماسا، حالىقتىڭ يدەولوگيالىق قاجەتتىلىگىن باسقا ەلدەر وتەيتىن ەدى.
- جاس ماماندارمەن قالاي جۇمىس ىستەدىڭىز؟
- وتە جاۋاپتى جۇمىس بولاتىن. جاس مامانداردى ەندى ۇيرەتىپ شىعارعاندا، باسقا اگەنتتىكتەر تارتىپ الاتىن. الايدا ءبىز ۇجىم بولىپ بىزگە كەلگەن جاس مامانداردى ۇيرەتىپ، ناعىز مامان بولىپ شىڭدالۋىنا مۇمكىندىك جاسايتىنبىز. قازىر سول جاستاردىڭ ءبىرازى جوعارى قىزمەتتە ءجۇر.
- جۋرناليستيكاعا قالاي كەلدىڭىز؟ ەڭبەك جولىڭىز قالاي باستالدى؟
- نەگىزىندە مەندە جۋرناليستيكامەن اينالىسام دەگەن ويىمدا بولماپ ەدى. اكەمنىڭ جولىن قۋىپ، عىلىم جولىندا اسپيرانتۋراعا تۇسپەك بولدىم. بالالارىم وسكەنشە قۇر وتىرمايىن دەپ كەلگەن ەدىم. بىردە ورىس رەداكتسياسىنىڭ باس رەداكتورى اركاديي روتميستروۆسكي قولىما قاعاز قالام بەرىپ، ءبىر شاراعا بارىپ كەلۋىمدى سۇرادى. «تەك ايتقان سوزدەرىن جازىپ الىپ، ءماتىندى تەرەسىڭ، مەن تۇزەتەمىن» دەدى. 2 ساعاتتىق شاراعا بارىپ تۇگەل جازىپ الىپ كەلدىم. جۇمىسقا كەلگەن سوڭ تەرىپ، قوبالجىعان كۇيىمدە باس رەداكتورعا كىردىم. روتميستروۆسكي ءماتىندى كوزبەن شولىپ شىقتى دا، «تۇزەتەتىن ەشتەمە جوق، تاماشا جازادى ەكەنسىڭ» دەدى. وسىلاي جۋرناليستيكاداعى ءومىرىم باستالدى. 1993-جىلى ديرەكتور ا. احمەتاليموۆ فوتوشەجىرە ءبولىمىنىڭ باس رەداكتورىنىڭ ورىنباسارى قىزمەتىنە تاعايىندايتىنىن ايتتى.
«مەن سۋرەتكە تۇسىرە المايمىن عوي» دەدىم. ول: «ۇيرەنەسىڭ» دەدى. قازىر ەڭبەك كىتاپشامدا قازاقپاراتتا جۇمىس ىستەدى دەگەن ءبىر-اق جازبا بار. باسقا جەردە قىزمەت ەتىپ كورگەن جوقپىن. مەن وسى قارا شاڭىراقتان قۇرمەتتى ەڭبەك دەمالىسىنا كەتكەنىمە 5 جىل بولىپتى. قازىر دە بۇرىنعى ارىپتەستەرىممەن ارلاسىپ تۇرامىن. مەنىڭ قازاقپارات جايلى ەستەلىكتەرىم - وسى اگەنتتىكتىڭ ەڭ جاقسى داستۇرلەرىن تاعى ءبىر ءتىزىپ وتۋگە مۇمكىندىك بولدى دەپ ويلايمىن.
- اڭگىمەڭىزگە راحمەت! ەسكە سالساق، بۇعان دەيىن قازاقپارات اراگەرلەرى كاكىمجان قازىبايەۆ، بيسۇلتان امانعاليەۆ، كەنجەبولات جولدىباي، اناتولي ۋستينەنكو تۋرالى ەستەلىك ماتەريالدار سەرياسى جاريالانعان.
اۆتور: گۇلميرا ءعوسمانالي