جاڭا وقۋ جىلىنداعى نەگىزگى تالاپتار ايقىندالدى - ۇكىمەت
ىندەتپەن سىرقاتتانۋ دەڭگەيىنىڭ تۇراقتى تومەندەۋىنە بايلانىستى ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارى سانيتارلىق تالاپتاردى ساقتاي وتىرىپ، وقىتۋدىڭ ارالاس جانە شتاتتىق فورماتىنا بىرتىندەپ كوشۋدى جۇزەگە اسىراتىن بولادى.
«اتا- انالار مەن وقۋشىلار ءۇشىن ادىستەمەلىك قولداۋ كورسەتۋ ماڭىزدى. سوندىقتان تامىز ايىندا بالالارعا جانە اتا- انالارعا «ۇيدە قالاي وقۋ كەرەك؟»، «گيگيەنا نەگىزدەرى»، «كيبەرمادەنيەت»، «ينتەرنەت ارقىلى قالاي وقۋ كەرەك؟»، «دەنە جاتتىعۋلارىنىڭ ماڭىزى» سياقتى ءبىرىڭعاي سىنىپ ساعاتتارى، اتا- انالار جينالىستارى وتكىزىلەدى. ءبىلىم كۇنىن 1-قىركۇيەكتە ونلاين رەجيمىندە وتكىزۋدى جوسپارلادىق»، - دەدى ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى اسحات ايماعامبەتوۆ.
ۆەدومستۆو مالىمەتىنشە، جاڭا وقۋ جىلىنا دايىندىق قارقىندى ءجۇرىپ جاتىر. 1-قىركۇيەكتەن باستاپ وقۋ جىلى قاشىقتان وقىتۋ فورماتىندا باستالاتىنىن ەسكەرە وتىرىپ، قابىلدانعان شەشىمگە سايكەس، بۇل جەردە ەكى ەرەكشەلىك بار.
بىرىنشىدەن، شالعايداعى ەلدى مەكەندەردەگى شاعىن جيناقتالعان مەكتەپتەر ەپيدەميالىق احۋال جاقسى بولعان جاعدايدا وقۋدى ءداستۇرلى تۇردە باستايدى. ەكىنشىدەن، باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارى ءۇشىن اتا-انالاردىڭ ءوتىنىشى نەگىزىندە قاتاڭ سانيتارلىق تالاپتاردى ساقتاي وتىرىپ، كەزەكشى سىنىپتار اشىلادى. بۇل جاعدايدا مينيستر بالالاردىڭ تەك ءبىر كابينەتتە ءبىر مۇعالىممەن عانا وقيتىنىن اتاپ ءوتتى. ۇزىلىستەر ءارتۇرلى ۋاقىتتا بولادى.
«سىنىپتاعى بالا سانى 15 تەن اسپايتىن بولادى. كەزەكشى سىنىپتارعا وتىنىشتەر قولجەتىمدى بايلانىس قۇرالدارى ارقىلى ەلەكتروندى تۇردە قابىلدانادى. سونىمەن، الدىن الا بولجام بويىنشا ينتەرنەت پلاتفورمالار مەن تەلەديداردى پايدالانا وتىرىپ، قاشىقتان وقىتۋ فورماتىندا 2,6 ميلليون وقۋشى، كەزەكشى سىنىپتاردا 530 مىڭ بالا، شتاتتىق تۇردە اۋىلداردا 157 مىڭنان استام وقۋشى ءبىلىم الادى دەپ كۇتىلۋدە»، - دەدى ۆەدومستۆو باسشىسى.
كوكتەمدەگى تاجىريبەگە سايكەس، مينيسترلىك تەلەساباقتاردى دا ازىرلەۋدە. تەلەساباقتار وتە قولجەتىمدى قۇرال. بارلىعى 6 مىڭنان استام تەلەساباق تۇسىرىلۋدە. تەلەديدار ساباقتارى «ءال- فارابي» مەن «ەل- ارنا» ارنالارىندا كورسەتىلەدى. كەم دەگەندە ءارقايسىسىندا 9 ساعاتتان ەفير بەرىلدى. وعان قوسا، بارلىق تەلەساباقتار ينتەرنەتتە ورنالاستىرىلىپ، وقۋشىلار ءۇشىن تەگىن ءارى قولجەتىمدى بولادى، ونىڭ سوزىنە قاراعاندا، قازىر اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ مينيسترلىگىمەن، اكىمدىكتەرمەن بىرلەسىپ وسى ارنالارمەن قامتىلۋ كارتاسى دايىندالدى.
سونىڭ نەگىزىندە 604 ەلدى مەكەندە وسى كانالدارعا قول جەتپەيتىنى انىقتالدى، ءبىراق ونىڭ 314-ىندە عانا وقۋشى بار. بۇل ماسەلە جەرگىلىكتى تەلەارنالارعا رەترانسلياتسيالاۋ، سپۋتنيكتىك انتەننالار ورناتۋ ارقىلى شەشىلەدى. سونىمەن قاتار اسحات ايماعامبەتوۆ وقۋلىقتارمەن قامتاماسىز ەتۋگە قاتىستى جۇمىس جۇرگىزىلىپ جاتقانىن ايتتى. وقۋلىقتاردىڭ ەلەكتروندىق نۇسقاسى وقۋشىلار مەن مۇعالىمدەرگە QR- كودتار ارقىلى قولجەتىمدى بولادى.
بەلگىلى بولعانداي، مەكتەپكە دەيىنگى ۇيىمداردا اتا- انالاردىڭ قالاۋى بويىنشا بالالاردى كەزەكشى توپتارعا قابىلداۋ ۇيىمداستىرىلادى. سايكەسىنشە، بۇل توپتارداعى بالالاردىڭ سانى ون بەستەن اسپاۋى ءتيىس.
بۇدان بولەك مينيستر قوسىمشا ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىندا وقىتۋ شارالارىنا توقتالدى. بالالار اتا- انالاردىڭ ءوتىنىشى نەگىزىندە قاشىقتان نەمەسە جەكە تارتىپپەن وقۋعا، سونىمەن قاتار بەس بالادان اسپايتىن شاعىن توپتارداعى ۇيىرمەلەرگە قاتىساتىن بولادى.
«ارنايى ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنىڭ جۇمىسى ءبىز ءۇشىن ەرەكشە ماڭىزعا يە. وسى ەرەكشە بۇلدىرشىندەر قازىرگى جاعدايدا ۇلكەن نازاردى قاجەت ەتەدى. سوندىقتان اتا- انالارىنىڭ تاڭداۋى بويىنشا ارنايى ونلاين كەڭەس بەرۋ نەمەسە مامانداردىڭ جەكە قابىلداۋلارى ۇيىمداستىرىلادى. دەنساۋلىعىندا كۇردەلى پروبلەمالارى بار بالالاردى قابىلداۋ الدىن الا جازىلۋ تارتىبىمەن جەكە جۇرگىزىلەدى»، - دەدى ا. ايماعامبەتوۆ.
ال كوللەدجدەرگە توقتالاتىن بولساق، پەداگوگيكالىق، IT، الەۋمەتتىك، گۋمانيتارلىق باعىتتارداعى ماماندىقتار بويىنشا قاشىقتان وقىتۋ، سونداي-اق تەحنولوگيالىق، اگرارلىق، مەديتسينا، ونەر باعىتتارى بويىنشا ارالاس وقىتۋ ۇسىنىلدى.
سايكەسىنشە، زەرتحانالىق جۇمىستار مەن وندىرىستىك تاجىربيەنى شتاتتى رەجيمدە جۇرگىزۋگە مۇمكىندىك بەرىلەدى. بۇعان قوسا، الىس اۋىلدىق جەرلەردە جانە شاعىن قالالاردا ورنالاسقان، ءبىر توپتاعى ستۋدەنت سانى 15 تەن اسپايتىن 9 مىڭنان اسا ستۋدەنتى بار 102 كوللەدج دە شتاتتىق رەجيمدە جۇمىس ىستەيدى.
«جوعارى وقۋ ورىندارىندا وقىتۋ نەگىزىنەن قاشىقتان جۇرگىزىلەدى. باكالاۆرياتتا پەداگوگيكالىق، IT، الەۋمەتتىك جانە گۋمانيتارلىق باعىتتار بويىنشا ءدارىس جانە سەمينار ساباقتارى قاشىقتان وتكىزىلەدى. تەحنيكالىق، اگرارلىق جانە تابيعي باعىتتار، مەديتسينا ءارى ونەر ماماندىقتارى بويىنشا دارىستەر مەن سەمينارلاردىڭ 70 پايىزى ونلاين فورماتتا، ال زەرتحانالىق جانە پراكتيكالىق ساباقتاردى (%30) كۇشەيتىلگەن سانيتارلىق شارالاردى قاتاڭ ساقتاي وتىرىپ، جەكە- جەكە وتكىزۋگە مۇمكىندىك بەرەمىز»، - دەدى ءبىلىم ءمينيسترى.
ونىڭ سوزىنە قاراعاندا، ماگيستراتۋرا مەن دوكتورانتۋراداعى ساباقتار ارالاس پرينتسيپپەن وقىتىلادى. ال بولاشاق دارىگەرلەر وقيتىن ينتەرناتۋرا مەن رەزيدەنتۋرادا وقۋ ءداستۇرلى، شتاتتى فورماتا جۇرەتىن بولادى. وسى بەرىلگەن باعداردىڭ اياسىندا ءاربىر ۇيىم وزدەرى دەربەس شەمىم قابىلدايدى.
«وقۋ جىلىن باستاۋ ءۇشىن قاجەتتى نورماتيۆتىك - ادىستەمەلىك قۇجاتتاردى قابىلداۋ ماڭىزدى. ءتيىستى قۇجاتتاردىڭ بارلىعىن دايىندادىق. قاشىقتان وقىتۋ تەحنولوگيالارىن قولدانۋ جانە وقىتۋ فورماتتارى بويىنشا ەگجەي- تەگجەيلى ءارى قادامدىق نۇسقاۋلىقتار ازىرلەندى. دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىمەن بىرلەسىپ، ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنىڭ قىزمەتىن جۇرگىزۋدىڭ سانيتارلىق تالاپتارى دا ازىرلەندى»، - دەدى مينيستر ۇكىمەت وتىرىسىندا. ءوز كەزەگىندە ۇكىمەت باسشىسى اسقار مامين جاڭا وقۋ جىلىنا قاتىستى مينيسترلىكتەرگە ءتيىستى تاپسىرما جۇكتەدى.
«وقۋ جىلىنىڭ باستالۋىنا ءبىر ايدان از ۋاقىت قالدى. دايىندىقتى بۇدان دا جانداندىرۋ كەرەك. قاشىقتان وقىتۋدىڭ مەتودولوگياسىن پىسىقتاپ، بالالار، اتا- انالار مەن مۇعالىمدەردىڭ اراسىندا اۋقىمدى ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ ماڭىزدى. ول ءۇشىن 20 تامىزعا دەيىن الداعى وقۋ ءۇردىسى تۋرالى تولىق اقپارات بەرە وتىرىپ، ونلاين رەجيمدە رەسپۋبليكالىق اتا- انالار جينالىسىن ۇيىمداستىرۋ كەرەك»، - دەدى اسقار مامين.
ايتا كەتەيىك، ۇكىمەت اسا مۇقتاج وتباسى بالالارىن شامامەن 500 مىڭ كومپيۋتەرمەن قامتاماسىز ەتەدى.
«اكىمدىكتەر كومپيۋتەرلىك تەحنيكامەن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەسىن جەرگىلىكتى دەڭگەيدە قوسىمشا پىسىقتاسىن»، - دەدى پرەمەر- مينيستر.
ينتەرنەت ساپاسىنا ەرەكشە ءمان بەرىلەدى
ءتورتىنشى توقساندا (وتكەن وقۋ جىلىندا) ءوز ينتەرنەت- پلاتفورمالارىن ۇسىنعان IT كومپانيالار جاز مەزگىلىندە ايتىلعان ۇسىنىستار بويىنشا وقۋ پروتسەسىنە قاجەتتى جاڭا فۋنكتسيونالدار جاساپ، قاشىقتان وقىتۋدىڭ ساپاسىن كوتەرۋ تۇرعىسىندا ءبىرقاتار جۇمىستى اياقتادى. مازمۇن ماتەريالدارىن تولىقتىرۋمەن قاتار، ساباقتاردى جازۋ مۇمكىندىگى بار ستريمينگتىك بەينەكونفەرەنسيا مودۋلدەرىن دايىندادى.
وقۋ پروتسەسىن باسقارۋدىڭ اۆتوماتتاندىرىلعان جۇيەلەرى، اناليتيكا، باعالاۋ جانە باسقا دا مۇمكىندىكتەردى ازىرلەندى. قازىرگى كەزدە ءار مەكتەپ IT كومپانيالاردىڭ ينتەرنەت پلاتفورمالارىندا پەداگوگتاردىڭ سۇرانىستارىنا جاۋاپ بەرەتىن كەز كەلگەن پلاتفورمانى تاڭداۋعا قۇقىلى. وسى قىسقا مەرزىمدە بىرنەشە جاڭا پلاتفورمالار دا نارىققا شىقتى، باسەكەلەستىك پەن تاڭداۋ بار. ۇكىمەت وتىرىسىندا سيفرلىق دامۋ، يننوۆاتسيالار جانە اەروعارىش ونەركاسىبى ءبىرىنشى ۆيتسە- ءمينيسترى باعدات مۋسين ەلىمىزدە ينتەرنەت ساپاسىن جاقسارتۋعا قوسىمشا قارجى كەرەكتىگىن ايتتى.
«نۇر-سۇلتان، الماتى جانە شىمكەنت قالالارىندا راديوجيىلىك سپەكترلەرىنە تالداۋ جاسالدى. وسىنىڭ نەگىزىندە قوسىمشا انتەننا- دىڭگەكتى قۇرىلىستار ورناتىلۋى كەرەك ناقتى لوكاتسيالاردى ايقىندادىق. بۇل تۇرعىدا جەر تەلىمدەرى ناقتى كورسەتىلىپ وتىر. وسى ماسەلەگە بايلانىستى جەر تەلىمدەرىن ءبولۋ مەن ەلەكتر ەنەرگياسىن تارتۋدا جاردەمدەسۋ ءۇشىن اكىمدىكتەرگە ءتيىستى تاپسىرما بەرۋىڭىزدى سۇرايمىز»، - دەدى ب. مۋسين پرەمەر- مينيستر اسقار مامينگە قاراتا ايتقان سوزىندە.
وسى ورايدا ول اكىمدىكتەرمەن بىرلەسە وتىرىپ، انتەننا-دىڭگەكتى نىسانداردى سالاتىن جەكە ينۆەستورلاردى تابۋعا دايىن ەكەندىگىن جەتكىزدى.
«بۇل جۇمىستاردىڭ ناتيجەسىندە بايلانىس ساپاسى ناشار اۋماقتاردىڭ پروبلەماسىن شەشەمىز. مۇنداي جۇمىستاردى بارلىق جەردە جۇرگىزۋ كەرەك»، - دەدى ب. مۋسين.
سونىمەن قاتار ول ساپالى ينتەرنەتتىڭ قاجەتىن ەسكەرە وتىرىپ، راديوجيىلىك جەلىسىن ولشەيتىن جىلجىمالى كەشەنى بار اۆتوموبيلدەردى، سونداي-اق تاسىمالداناتىن ولشەۋىش قۇرالداردى الۋعا قوسىمشا قارجى بولۋگە قولداۋ كورسەتۋدى سۇرادى. پرەمەر- مينيستر اسقار مامين جاڭا وقۋ جىلىنىڭ باستالۋى الدىندا ينتەرنەتتىڭ ساپاسى مەن جىلدامدىعىن قامتاماسىز ەتۋدى جۇكتەدى. ء«بىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى اكىمدىكتەرمەن بىرلەسىپ، وسى جىلدىڭ 25 تامىزىنا دەيىن وقۋشىلار مەن مۇعالىمدەردىڭ وقۋ جىلىنىڭ قاشىقتان باستالۋىنا تولىق دايىن بولۋىن قامتاماسىز ەتسىن. مۇعالىمدەر ءتيىستى وقۋدان وتكىزىلسىن. ينتەرنەت- پلاتفورمالاردا جانە تەلەديداردا قاجەتتى كونتەنت تولىق كولەمدە دايىندالسىن»، - دەپ تاپسىردى ۇكىمەت باسشىسى.
سونىمەن قاتار پرەمەر- مينيستر وقۋلىقتار 25-تامىزعا دەيىن بەرىلۋى كەرەكتىگىن ايتتى. وقۋلىقتاردىڭ قاعاز جۇزىندەگى نۇسقالارىنىڭ بارىندە مىندەتتى تۇردە ەلەكتروندىق نۇسقالارى بولۋى ءتيىس، ولار قولجەتىمدى بولۋى كەرەك.
«سيفرلىق دامۋ مينيسترلىگى اكىمدىكتەرمەن جانە بايلانىس وپەراتورلارمەن بىرلەسىپ، ءبىلىم بەرۋ رەسۋرستارىنىڭ قولجەتىمدىلىگى مەن ورنىقتىلىعىن، سونداي- اق ەلدى مەكەندەردە ينتەرنەتتىڭ ساپاسى مەن جىلدامدىعىن قامتاماسىز ەتسىن»، - دەدى ۇكىمەت باسشىسى.
اۆتور: رۋسلان عابباسوۆ