ۆيرۋسپەن كۇرەستە ادامنىڭ جاسىنا قاراعاندا يممۋنيتەتى كوپ ءرول وينايدى - عالىم
دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمى (د د س ۇ) تاراتقان مالىمەتكە سايكەس، اۋىرعان ادامداردىڭ جاس ەرەكشەلىگى ءار ەلدە ءارتۇرلى بولعان. ماسەلەن، يتاليادا كوبىنە 60-63 جاستاعى ەگدە ادامدار اۋرۋعا شالدىقسا، ا ق ش- تا اۋىرعانداردىڭ % 50 55 جاسقا دەيىنگى ازاماتتار. ال وڭتۇستىك كورەيادا 20 جاستاعى جاستار اراسىندا COVID-19 كوپ تىركەلگەن.
قازاقستان بويىنشا جاس ەرەكشەلىگىنە قاتىستى ستاتيستيكالىق دەرەك ءار وڭىردە ءارتۇرلى. الماتى قالالىق قوعامدىق دەنساۋلىق باسقارماسىنىڭ شتاتتان تىس باس انەستەزيولوگ رەانيماتولوگى، مەديتسينا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى تىلەۋبەردى قۋاندىقوۆ قازاقپارات تىلشىسىنە بەرگەن سۇحباتىندا وسى اتالعان ماسەلەلەر توڭىرەگىندە اڭگىمەلەدى.
- COVID-19 ادامنىڭ جاسى قانشالىقتى ىقپال ەتەدى؟
- بۇل جەردە ادامنىڭ جاسىنان گورى، اعزانىڭ يممۋنيتەتى ءبىرىنشى ءرول وينايدى. ەگەر يممۋنيتەتى كۇشتى ادام بولسا، ۆيرۋستىق اۋرۋعا كوپ شالدىعا بەرمەيدى. د د س ۇ حالىق جاسىن بىرنەشە كاتەگوريا بويىنشا بولەدى: جاس - 18-44. ورتا جاس - 45-59. ەگدە جاس - 60-74. قارتتىق- 75-90. كارىلىك - 90+ اۋرۋدىڭ اۋىر نە بولماسا جەڭىل ءوتۋى جاسقا دا بايلانىستى. ادامنىڭ جاسى ۇلعايا كەلە، زات الماسۋ پروتسەسى باسەڭدەيدى. وعان سايكەس اعزانىڭ يممۋنيتەتى دە السىرەيدى.
قازىر تەك ەگدە كىسى ەمەس، جاستار دا ءجيى اۋىراتىن ءبىرقاتار سوزىلمالى اۋرۋلار بار. الايدا، بۇل قارت كىسىلەر عانا اۋىرادى دەگەن ءسوز ەمەس. سەبەبى، كەيبىر ۇلكەن كىسىلەردە مۇلدە قوسىمشا اۋرۋلارى بولمايدى. كەرىسىنشە سوزىلمالى اۋرۋلارى بار جاستار كوپ كەزدەسەدى.
- ونىڭ ىشىندە قانداي اۋرۋلاردى ايتۋعا بولادى؟
- ءبىرىنشى كەزەكتە قان ديابەتىن ايتار ەدىم. بۇل ەندوكريندىك جۇيەنىڭ اۋرۋى. ول كوبىنە تامىرلاردى زاقىمداپ، زات الماسۋ پروتسەسىن ناشارلاتادى. ديابەت باسقا ورگانداردى دا زاقىمدايدى. سول ءۇشىن ۆيرۋستىق پنيەۆمونيامەن كۇرەستە ديابەت اۋرۋىنىڭ بار- جوعى ۇلكەن ءرول وينايدى. سونىمەن قاتار، ارتىق سالماعى بار پاتسيەنتتەر دە قاۋىپ توبىنا كىرەدى. سەبەبى، ولاردىڭ وكپەسىنىڭ تىنىس الۋ مۇمكىندىگى تومەن بولادى. ال كوروناۆيرۋس كوبىنەسە وكپەنى زاقىمدايتىنىن ەسكەرسەك، وندا بۇل اۋرۋ سەمىز ادامداردا اۋىر وتەدى. سونىمەن قاتار، وكپەنىڭ سوزىلمالى وبسترۋكتيۆتى اۋرۋى، برونحيت، استما، وكپە جەتكىلىكسىزدىگى بار ادامدارعا ءبىرىنشى كەزەكتە قاۋىپتى.
- ونكولوگيالىق ارۋى بار ناۋقاستارعا قانداي قاۋىپسىزدىك شارالارىن ساقتاۋ كەرەك؟
- كەز كەلگەن ونكولوگيالىق اۋرۋ، ونىڭ ىشىندە اسىرەسە لەيكوزى بار ادامدار اۋرۋ جۇقتىرسا، جاعدايى كۇرت ناشارلاۋى مۇمكىن. سەبەبى، ولاردا يممۋندىق كلەتكالار - لەيكوتسيتتەر ونسىز دا زاقىمدانعان بولادى. سونىمەن قاتار، ولاردىڭ يممۋنيتەتى حيميوتەراپيا پرەپاراتتارىمەن ودان ءارى السىرەي تۇسەدى. ساۋلەلى تەراپيادا كەرىس اسەر كوپ بولادى. كوپتەگەن اۋتويمۋندىق ريەۆماتيزم، جۇيەلى قىزىل جەگى، سكلەرودەرميا دەگەن سياقتى اۋرۋلاردا دا جاعداي قيىن بولادى. سەبەبى، اۋتيمۋندىق اۋرۋ دەگەنىمىز اعزانىڭ كەيبىر يممۋندىق كلەتكالارىنىڭ ءوز كلەتكالارىن تانىماي، ولاردى شابۋىلداۋىنان بولادى. ونداي ادامدار كەرىسىنشە دارىمەن ۇنەمى يممۋنيتەتىن ءتۇسىرىپ وتىرۋعا تۋرا كەلەدى. ايتپەسە، اۋتويممۋندىق اۋرۋ قوزىپ كەتەدى. ال بۇل جاعدايدا اعزا مۇلدە ۆيرۋسپەن كۇرەسە المايدى. ءدال وسى كاتەگورياعا باۋىر تسيرروزىمەن اۋىراتىن ادامدار دا جاتادى. بۇل ناۋقاستاردار ءاۋ باستان يممۋنيتەتى تومەن بولادى.
- سوڭعى ۋاقىتتا قان تامىرلارىنا قاتىستى تىڭ زەرتتەۋلەر شىعىپ جاتىر. وسى ورايدا جۇرەگى اۋىراتىندار دا قاۋىپ توبىنا كىرەدى عوي؟
- ءيا، البەتتە. كوبىنەسە جۇرەك اۋرۋلارىنا تىنىس الۋ جەتكىلىكسىزدىگى، اياقتىڭ ءىسىنۋى ءتان بولىپ كەلەدى. ولار كوپ فيزيكالىق جاتتىعۋ جاساي المايدى. اعزانىڭ بۇل ەرەكشەلىگى قان تامىرلارىنداعى قان اينالىمى ناشارلاۋىنا اكەلەدى. جۇرەكتە عانا ەمەس، وكپەدەگى قان تامىرلارى بىتەلسە سۇيىقتىق تۇرىپ قالادى. سول ءۇشىن جۇرەگى اۋىراتىندار كوروناۆيرۋس جۇقتىرسا ادەتتە اۋىر وتەدى.
ال بۇيرەگى تولىق ىستەمەيتىن ناۋقاستاردا اعزادان شلاكتاردىڭ شىعۋى قيىن بولادى. قالىپتى جاعدايدا بۇل ۋىتتى زاتتاردى بۇيرەك شىعارۋى ءتيىس. ۋلانعان اعزانىڭ دا يممۋنيتەتى تومەن بولاتىنى انىق. وتكىر بۇيرەك جەتكىلىكسىزدىگى بار ادامداردا اعزادا شلاكپەن بىرگە سۋ جينالادى. بۇل سۇيىقتىق وكپەگە دە تولادى. سوندىقتان، قاۋىپ توبىنا بۇيرەك جەتكىلىكسىزدىگى بار ادامدار دا كىرەدى. ەگەر ادامدا قاي جاستا بولسىن قوسىمشا اۋرۋى جوق بولسا COVID-19 جازىلۋ مۇمكىندىگى جوعارى بولادى.
- اڭگىمەڭىزگە راحمەت.
اۆتور: گۇلميرا عوسمانالي