كۇلتوبە قالاشىعىندا ءبىر جارىم عاسىر بۇرىنعى زەرگەرلىك قۇرالدار تابىلدى

None
None
نۇر- سۇلتان. قازاقپارات - كۇلتوبە قالاشىعىنا جۇرگىزىلىپ جاتقان ارحەولوگيالىق زەرتتەۋ جۇمىستارى بارىسىندا ەرتەدەگى حالىقتىڭ جاڭا جادىگەرلەرى تابىلىپ جاتىر.

تۇركىستان قالاسىنداعى ارحەولوگيالىق زەرتتەۋ جۇمىستارىن قازاق عىلىمي- زەرتتەۋ مادەنيەت ينستيتۋتى جۇرگىزۋدە.

تاياۋ كۇندەرى وڭتۇستىك قازاقستانداعى ەسكەرتكىشتەردىڭ سيرەك كەزدەسەتىن ساناتىنا جاتاتىن جانە قازاقتىڭ ەرتەدەگى ءداستۇرلى زەرگەرلىك بۇيىمىن زەرتتەۋدە ەرەكشە ماڭىزى بار زەرگەرلىك قۇرالدار تابىلدى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.

قازاق عىلىمي- زەرتتەۋ مادەنيەت ينستيتۋتى جوباسىنىڭ عىلىمي قىزمەتكەرى، ارحەولوگ ءارى رەستاۆراتور رۋسلان شەربايەۆتىڭ ايتۋىنشا، كۇلتوبەلىك زەرگەرلىك قۇرالداردىڭ ەكى ءتۇرى بار.

زەرگەرلىك قۇرالدار، XIX ع.

«ولار - ويۋ- ورنەك پەن زەر سالۋعا ارنالعان ناقىشتاۋشى قۇرالدار. ونىڭ ءبىرى تەمىردەن جاسالعان، ايتارلىقتاي نىعىز، ۇزىندىعى - 12 س م، ءتۇبى ۇشكىرلەنگەن. ەكىنشىسى - مىستان جاسالعان، ءىشى قۋىس. قۇرالداردىڭ بەتكى تۇسى پايداعا جاراپ بولعانىن كورسەتەدى. بۇل قۇرالدى تۇركىستاندىق زەرگەردىڭ ۇزاق ۋاقىت بويى قولدانعانى بايقالادى»، - دەيدى ول.

ارحەولوگ ءارى رەستاۆراتور رۋسلان شەربايەۆ زەرگەرلىك قۇرالداردى كامەرالدى ادىسپەن وڭدەۋدە

«كۇلتوبە قالاشىعىنىڭ زەرگەرلىك بۇيىمدارىنىڭ كوللەكسياسى جەتكىلىكتى دەڭگەيدە بىرەگەي. وندا قاڭلىلار داۋىرىنە جاتاتىن ەرتەدەگى پوليحرومدى ستيلدەگى ۇلگىلەر بار. ارحەولوگيالىق قازبا جۇمىستارى كەزىندە كوللەكسيا ەجەلگى جانە كەيىنگى ورتا عاسىرلارداعى زەرگەرلىك ونەر جادىگەرلەرىمەن تولىقتىرىلىپ وتىرادى. بۇل التىن، كۇمىس، قولا مەن مىستان جاسالعان بۇيىمدار تانىمال قازاقستاندىق ەتنوگراف ش. ج. توقتابايەۆتىڭ سوزىمەن ايتقاندا - ەتنوستىڭ ۇلتتىق ەرەكشەلىگىن تەرەڭ كورسەتە وتىرىپ، ءوزىن- ءوزى شىعارماشىلىق تۇرعىدا تانىتۋ ءتۇرى. قازاقتاردىڭ وزگە دە ءداستۇرلى كاسىبىنە قاراعاندا زەرگەرلىك ونەر - ءومىردىڭ ءوزى كورسەتىپ وتىرعانداي ەڭ ومىرشەڭ ءارى قاجەت ەتەتىن تۇرىنە جاتادى. سول سەبەپتى كۇلتوبە قالاشىعىنان تابىلعان ارحەولوگيالىق ارتەفاكتار - تاريحى عاسىرلاردان عاسىرلارعا ۇلاساتىن ءداستۇرلى زەرگەرلىكتىڭ كاسىپتىك تۇرعىدا تالدانعان سيپاتىنىڭ داۋسىز دالەلى»، - دەپ اتاپ ءوتتى ەتنوگراف ءارى ارحەولوگ، «كۇلتوبە قالاشىعىنىڭ تاريحي نىساندارىن رەستاۆراتسيالاۋ» جوباسىنىڭ عىلىمي قىزمەتكەرى ايسۇلۋ ەرجىگىتوۆا.

وسىناۋ قۇرالدارمەن بىرگە قالاشىقتا مىستان جاسالعان قۇيما تابىلدى. ول اسىرەسە ءتۇرلى- ءتۇستى مەتاللۋرگيادا قولدانىلاتىن ايرىقشا قۇرال سانالادى. ياعني بۇل قۇيما كۇلتوبە قالاشىعىندا قولونەردىڭ وسى ءتۇرىنىڭ بولعانىن راستايدى. قۇيما پوشىمىنىڭ تىكبۇرىشتى قۇرىلىمى بار، ال ونىڭ كولەمى 6x 4 س م قۇرايدى. ەنى - 0,8 س م بولسا، سالماعى - 150 گرامم.

ارحەولوگتاردىڭ بولجاۋىنشا، قۇيما ايەلدەردىڭ سىرعاسىن قۇيۋعا قولدانىلعان.

قولادان جاسالعان قۇيما فورماسى - ماتريتسا، XIX ع.

«وسى قالاشىقتا زەرگەر- شەبەرلەردىڭ ءتۇرلى ءونىمى انىقتالدى. ماسەلەن ولاردىڭ ءبىرى: اق مەتاللدان قۇيىلعان بىلەزىك، ونىڭ بەتكى تۇسىندا وسىمدىككە ۇقساس ۇنامدى ويۋ- ورنەك بەينەلەنگەن. وي- ورنەكتى جىڭىشكە عانا مىس بىلەزىكپەن بىرگە «م» ءارپى ناقىشتالعان مىس جۇزىك بار. سونىمەن بىرگە كوللەكسيادا جىڭىشكە مىس پلاستينادان ازىرلەنگەن، وسىمدىككە ۇقساس ويۋ- ورنەك بەينەلەنگەن بۇيىمداردىڭ فراگمەنتتەرى بار.

قولا پلاستينادان جاسالعان، ناقىشتى ويۋ- ورنەگى بار بۇيىمنىڭ بولىكتەرى، XIX ع.

ناقىشتى مىس جۇزىك، XIX ع.

اق مەتالدان جاسالعان بىلەزىك، XIX ع.

ارحەولوگ، جوبانىڭ اعا عىلىمي قىزمەتكەرى ەرلان قازيزوۆتىڭ ايتۋىنشا، سالىنعان وسى سوڭعى زەردىڭ بولىكتەرى ءىرى بۇيىمنىڭ فراگمەنتى بولۋى مۇمكىن. «وسىناۋ جادىگەرلەرمەن تولىعىراق «كۇلتوبە قالاشىعى» ارحەولوگيالىق پاركىنىڭ رەسمي سايتىنداعى جاريالانىمداردان كورىپ وتىرۋعا بولادى» - دەپ ءتۇيدى جوبانىڭ باس عىلىمي قىزمەتكەرى، مادەنيەتتانۋشى جانەركە شايعوزوۆا.

اۆتور: ايان بەكەن ۇلى


سوڭعى جاڭالىقتار