قازاقستاندا ۇلتتىق پاركتەردى قولداۋ قورى قۇرىلدى

نۇر-سۇلتان. قازاقپارات - قازاقستاندا ۇلتتىق پاركتەردى قولداۋ قورى قۇرىلدى.

ونىڭ باستى مىندەتى - وركەنيەتتى ەكوتۋريزمدى دامىتۋ جونىندەگى جوبالاردى قولداۋ، ەلدەگى ۇلتتىق پاركتەر تابيعاتىنا قامقورلىق جاساۋ ماقساتىندا مۇددەلەس ادامداردى بىرىكتىرۋ، دەپ حابارلايدى ق ر ەكولوگيا، گەولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار مينيسترلىگىنىڭ باسپا ءسوز قىزمەتى.

قوردىڭ نەگىزىن قالاۋشى - مەتسەنات، كاسىپكەر، ە ك و- بەلسەندى جانە الماتىلىق سەرگەي سپيتسىن. سەرگەي سپيتسىن كەيىنگى 7-8 جىل بويى دوستارىمەن بىرگە ىلە الاتاۋى ۇلتتىق پاركى مەن الماتى حايۋاناتتار باعىندا بىرنەشە الەۋمەتتىك جوبالاردى ىسكە اسىرۋدا.

بۇل جەرلەردى بالا كەزىنەن جاقسى كورگەن ول، قازىردە وعان قامقورلىق جاساۋدا. ونىڭ ناتيجەسى، ءۇش اباتتاندىرىلعان ەمدىك سۋ قاينارى مەن الماتىعا جاقىن ماڭداعى، ونىڭ ىشىندە، گورەلنيك پەن المااراسان شاتقالىنداعى كوپىر، ال حايۋاناتتار باعىندا - اق، گيمالايلىق جانە تيانشاندىق ايۋلار مەن امۋرلىق جولبارىسقا ارنالعان ۆولەرلەر.

مەتسەناتتىڭ ايتۋىنشا، ءار جىلى ول وسىنداي جوبالارعا جەكە قاراجاتىنان، سونداي-اق دوستارىنىڭ قارجىلاي قولداۋ جاساۋىمەن كوپ قارجى سالادى. بۇل ونى بارلىق نيەت تانىتقان ادامدار قاتىسا الاتىن وسىنداي ۇلتتىق پاركتەردى قولداۋ قورىن قۇرۋ يدەياسىنا الىپ كەلگەن.

«مەن ارينە، جەكە ءوزىم وسىنداي جوبالاردى جالعاستىرا بەرەر ەدىم. ءبىراق ءبىزدىڭ ۇلتتىق پاركتەرىمىز، تاۋلارىمىز بۇدان دا زور قامقورلىققا، تيىسىنشە كوپ قارجىعا مۇقتاج ەكەنى تۇسىنىكتى»، - دەيدى سەرگەي سپيتسىن.

- وسىنداي العاشقى اۋقىمدى باستامانى ءبىز قازىردە ىلە الاتاۋى ۇلتتىق پاركىندەگى ەكوتۋريزمدى دامىتۋ بويىنشا تەندەردى جەڭىپ العان «Turanga Group» كومپانياسىمەن بىرلەسىپ ىسكە اسىرۋدامىز. قازىر مەن ۇلكەن الماتى شاتقالىن ارالاپ شىقتىم. مۇندا وركەنيەتتى دەمالۋعا جاعداي جاسالماعان. ءتىپتى قوقىس تاستايتىن ورىن دا جوق. قاشاندا اۋزى-مۇرنىنان شىعىپ تۇراتىن شاعىن جاشىكتەر عانا. ءبىزدىڭ مىندەتىمىز - قوقىستى بولەكتەپ جينايتىن جەرلەردى بەلگىلەۋ عانا ەمەس، جۇيەلى، ويلاستىرىلعان ادىسپەن، الەمدىك تاجىريبەگە سۇيەنە وتىرىپ، تاۋدا وركەنيەتتى دەمالىس ۇيىمداستىرۋ.

ماسەلەن، ۇلكەن الماتى شاتقالىنداعى جول جيەگىنە اۆتوكولىك قوياتىن تۇراقتارعا ارنالعان شاعىن «قالتالار» سالۋدى جوسپارلاۋدامىز. مۇنداي جەردى، ماسەلەن، «ايۋساي» شاتقالىندا تۇرعىزدىق. ونى ەۋروپادان كورگەن بولاتىنمىن. قازىردە جۇرت ورماننىڭ ىشىنە تىكە كولىكپەن كىرىپ جاتىر. كولىكتەر جول جيەگىندە قالعانى دۇرىس قوي. ال اشىق الاڭقايلارعا 100-150 دەي پيكنيككە ارنالعان ورىندىقتارى بار شاعىن ۇستەلدەر، شاعىن مانگالدار ورناتقىمىز كەلەدى. ولاردىڭ ءبارى نومىرلەنەدى.

مۇنىڭ بارلىعى ءبىزدىڭ تۇرعىندار مەن تۋريستەرگە ارنالعان سىيلىعىمىز رەتىندە بۇرىنعىداي تەگىن بولىپ قالادى. بۇل ۇلتتىق پاركتەگى ءتۋريزمدى رەتتەۋگە، وركەنيەتتى دەمالىسقا جاعداي جاسايدى. ادامداردىڭ پسيحولوگياسى مىناداي: لاس جەرگە قوقىس تاستاي سالۋ وڭاي، ال تاپ-تازا، تازالىق ساقتاۋعا شاقىراتىن تاقتايشالار ىلىنگەن جەرلەردى سول كۇيىندە ۇستاۋعا تىرىساسىڭ».

سەرگەي سپيتسىننىڭ ايتۋىنشا، بارلىق وسى دەمالىس ايماقتارى تەگىن بولادى. بۇل ادامدارعا دەگەن قامقورلىقتىڭ ءبىر كورىنىسى بولماق. «ينۆەستورمەن اراداعى ورتاق ماقساتىمىز - جاقىن جىلدار ىشىندە ۇلتتىق پاركتەردەگى تابيعاتقا كوزقاراستى تۇبەگەيلى وزگەرتۋ، - دەيدى سپيتسىن مىرزا.

- ازىرشە ءوز قارجىمىزدى پايدالانۋدامىز. وسى پيلوتتىق جوبانى ىسكە قوسقان كەزدە، بارلىق نيەت تانىتقان ينۆەستورلار ۇلتتىق پاركتەردى قولداۋ ءۇشىن بىزگە قوسىلا الادى. بارلىعىمىز، وسىلايشا، مەملەكەتپەن كەلىسىمگە كەلە وتىرىپ، تابيعاتتى، فلورا مەن فاۋنانى ساقتاي وتىرىپ، ەكوتۋريزمدى وركەنيەتتى تۇردە دامىتۋدىڭ اۋقىمدى جوبالارىن ودان ءارى جۇزەگە اسىرا بەرەتىن بولامىز. ءبىز بولاشاقتا بارلىق سالىنعان قاراجاتتىڭ ەسەبىن بەرۋگە دايىنبىز. بەلگىلى بلوگەرلەر مەن ەكو- بەلەندىلەردى قوردى باقىلاۋ كەڭەسىنە كىرۋگە شاقىرامىز.

مەن شەتەلدەردەگى ۇلتتىق پاركتەردە بولعاندا، ونداعى دەمالۋ مادەنيەتىنىڭ قانشالىقتى جوعارى دەڭگەيدە ەكەنىن كوردىم! بىزدە دە وسىنداي، ەۋروپالىق دەمالۋ ۇلگىسى ورناتىلسا دەيمىز! قازىردە تاۋعا دەمالۋعا كەلگەن ازاماتتارىمىز وزىمەن بىرگە مانگالدارىن، قولايلى دەمالىس بولۋ ءۇشىن باسقا دا زاتتارىن الىپ كەلۋدە.

ءبىزدىڭ جوبادا دەمالۋعا بارلىق جاعداي تۋعىزىلادى. سەرگەي سپيتسىن ايتقانداي، ماسەلەن، گورەلنيككە جازدا، دەمالىس كۇندەرى، 5 مىڭداي، ال المااراسانعا ءسال ودان ازداۋ ادام كەلەدى. اپتاسىنا بىرنەشە رەت ول قوقىستاردى ءوزى جيناپ، جىلىنا ەكى رەت تاقتايلاردى اۋستىرىپ، مايلايدى ەكەن. مۇنداي ىزگىلىكتى جوبالاردى قولعا الۋعا نە تۇرتكى بولعانى تۋرالى سۇراققا، بيزنەسمەن بىلاي جاۋاپ بەرەدى:

«مەنى مەدەۋ پۇسىرمانوۆتىڭ ەڭبەگى، مەدەۋ شاتقالىنىڭ سۇلۋلىعى شابىتتاندىردى. ماعان وسىنداي ءوز زامانىنىڭ باتىرلارى ىسىمەن ۇلگى. ءبىزدىڭ بالالارىمىز دا بۇدان ۇلگى الادى. ءبىزدىڭ كەيىنگى ۇرپاققا بەرەتىنىمىز نە؟ ءبىزدىڭ نەمەرەلەرىمىز بەن شوبەرەلەرىمىزگە مۇرا رەتىندە نە قالدىرامىز؟ مەن قازىردە بالالارىمدى تاۋعا اپارىپ كورسەتۋدەمىن. ولار ەكى جىلدان بەرى گورەلنيككە جاياۋ شىعىپ ءجۇر. مەن ءۇشىن بۇل جەرلەر تۋعان وتان، وسكەن جەرىمىز. قارتتىقتى وسى جەردە قارسى العىم كەلەدى. سول سەبەپتى تۋعان تابيعاتتىڭ جاعدايى، ءتۋريزمنىڭ دامۋى مەن ءۇشىن اسا ماڭىزدى.

ءتۋريزمنىڭ دامۋى ەكونوميكاعا دا زور اسەر ەتەدى. مۇنىڭ جارقىن مىسالى - گرۋزياداعى، ءازىربايجان مەن دۋبايداعى قىسقا ۋاقىت ىشىندە جۇزەگە اسىرىلعان تۋريزم تاجىريبەسى. ءبىزدىڭ دە قولىمىزدان بۇل كەلەدى! كەيبىر ەلدەردە تۋريستەردى تارتۋ ءۇشىن ارنايى تاريح ويلاپ تاۋىپ جاتادى. ال بىزدە قايدا اياق باسساڭ دا، تۇنىپ تۇرعان تاريح. ماسەلەن، مەدەۋدە، المااراسان شاتقالىندا ەسكى قورىمدار بار. مەن المااراسانداعى قايناردى اباتتاندىرۋ كەزىندە ءامىر تەمىردىڭ اسكەرى وسى سۋعا شومىلعانىن، ەمدەلىپ، تىنىققانىن ءبىلدىم. كەيىن بۇل جەردە ساناتوريي پايدا بولعان ەكەن».

ەسكە سالساق، ق ر ەكولوگيا، گەولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار مينيسترلىگى ق ر مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ قولداۋىمەن قازاقستاندا بيىل ەلىمىزدەگى ۇلتتىق پاركتەردە پيلوتتىق ەكوتۋريزمدى دامىتۋ جوباسىن ىسكە اسىرۋدى باستاعان ەدى.

ينۆەستورلاردىڭ اراسىندا تابيعاتقا ايالى كوزقاراستى ساقتاي وتىرىپ، دەمالىسقا وركەنيەتتى جاعداي تۋعىزۋ ءۇشىن تەندەر جاريالاعان ءبىرىنشى ۇلتتىق پارك - ىلە الاتاۋى بولدى. بۇل پارك الماتى سەكىلدى ءىرى مەگاپوليسكە جاقىن ورنالاسقاندىقتان ادام كوپ كەلەتىن، جابايى ءتۋريزمنىڭ كەسىرىنەن لاستانعان ەڭ ءبىر ەكولگيالىق زارداپقا ۇشىراعان ورىن.

ەكولوگتار ول تۋرالى بىرنەشە جىلدان بەرى دابىل قاعىپ كەلەدى. ينۆەستور الەكساندر گۋجاۆين باسقاراتىن «Turanga Group» كومپانياسى وسى پاركتەگى ەكوتۋريزمدى دامىتۋ بويىنشا تەندەردى جەڭىپ الدى. ول 4 جىل ىشىندە اتالعان جوباعا 12 ميلليارد تەڭگە سالۋدى جوسپارلاۋدا.

تەگىن اجەتحانا، قول جۋاتىن ورىن، جايلى اياقجولدار، پاركتە، تابيعاتتا ءوزىن-ءوزى ۇستاۋ مادەنيەتى تۋرالى تولىق اقپارات بەرەتىن تۋريستەرگە ارنالعان ساپارلاۋ ورتالىعىن سالۋ ءتارىزدى دەمالىسقا قولايلى جاعداي تۋعىزۋدان باسقا، بۇل جەردە سونداي-اق ەكولوگيا مينيسترلىگىمەن كەلىسە وتىرىپ، پاركتەگى ءتارتىپتى قاداعالايتىن، سونداي-اق تۋريستەردى قۇتقارۋ قىزمەتى، جاستار، ەكو- بەلسەندىلەر قاتىساتىن ت. ب. ءبىرقاتار باستامالار قولعا الىنعان امەريكالىق ۇلتتىق پاركتەردەگىدەي، رەيندجەر قىزمەتىن ىسكە قوسۋ جوسپارلانىپ وتىر.

ۇلتتىق پاركتەردەگى ەكوتۋريزمدى دامىتۋ جوباسىنىڭ باستى مىندەتىنىڭ ءبىرى - قازاقستاندىق تۋريستەردىڭ ەكولوگيالىق ويلاۋ جۇيەسىن وزگەرتۋ، تۋعان تابيعاتقا دەگەن ايالى كوزقاراستى قالىپتاستىرۋ.