نۇر-سۇلتانداعى جاسىل بەلدەۋ قالا كليماتىنا قالاي اسەر ەتتى؟
نەگىزىنەن اعاشتاردىڭ جاپىراقتى تۇقىمى %98,2 بولسا، قىلقان جاپىراقتى اعاشتىڭ ۇلەسى نەبارى - %1,8، دەپ حابارلايدى قازاقپارات نۇر-سۇلتان قالاسى اكىمدىگىنىڭ رەسمي سايتىنا سىلتەمە جاساپ.
قولايسىز كليماتتىق جاعدايدى جاقسارتىپ، قالا حالقىنىڭ جايلى ءومىرى مەن دەمالىسىنا جاعداي تۋعىزۋ ماقساتىندا 1996-جىلى «استانانىڭ جاسىل بەلدەۋىن» قۇرۋ ماسەلەسى قولعا الىندى.
وعان ق ر تۇڭعىش پرەزيدەنتى ن. نازاربايەۆ باستاماشى بولدى. نەگىزگى جۇمىس 1997-جىلى باستالىپ، ەكى كەزەڭگە ءبولىندى. ەكىنشى كەزەڭدە، ياعني 2012-2020-جىلدار ارالىعىندا جاسىل بەلدەۋدىڭ جالپى اۋماعىنداعى 8127 گەكتار القاپتىڭ 2594,9 گەكتارىنا 3174342 دانا اعاش كوشەتى وتىرعىزىلدى. ونىڭ %40,7- ى قىلقان جاپىراقتى (شىرشا، قاراعاي، بالقاراعاي، ارشا)، %59,3 ى جاپىراقتى (ەمەن، شەگىرشىن، شىبىن، شاعان، ۇيەڭكى، قاراقات) بولسا، 636,6 گەكتار جەرگە كوپجىلدىق تۇينەك، ەسپارتسەت، جوڭىشقا، ت. ب. ەگىلدى.
«جاسىل بەلدەۋدە ورمان شارۋاشىلىعىن ۇيىمداستىرۋ مەن جۇرگىزۋدىڭ نەگىزگى مىندەتى - ورمان ەكوجۇيەسىنىڭ تەپە-تەڭدىگىن ساقتاپ، حالىقتىڭ جاپپاي دەمالۋى ءۇشىن قولايلى رەكرەاتسيالىق جاعداي جاساۋ. بۇل مىندەتتى شەشۋ ءۇشىن قالا اكىمدىگىنىڭ باستاماسىمەن 2011-2016-جىلدارى ەلوردانىڭ جاسىل بەلدەۋىنىڭ وڭتۇستىك-باتىس بولىگى اۋماعىندا ۇزىندىعى 25658 مەتر اسفالتتى توسەمى بار ۆەلوجول مەن ۆەلوسيپەدشىلەردىڭ دەمالۋىنا ارنالعان 11 سامالجاي سالىندى.
بۇل جولدارمەن جۇرگەن كەزدە تابيعاتتىڭ تىلسىم كۇشىن سەزىنىپ، ساڭىراۋقۇلاقتار مەن جيدەكتەر جيناپ، ءتۇرلى اعاشتار مەن بۇتالاردى قىزىقتاۋعا بولادى. الاڭسىز دەمالۋعا ارنالعان جەر - تازا اۋا مەن تابيعات دىبىستارى ۇندەسكەن كەرەمەت ورىن. سوندىقتان نۇر-سۇلتان قالاسىنىڭ جاسىل بەلدەۋىندە ورنالاسقان ۆەلوجول ەلوردالىقتار مەن قالا قوناقتارى ءۇشىن تاپتىرماس دەمالىس ورىنى بولارى ءسوزسىز»، - دەيدى «استانا ورمانى» ماماندارى.
قازىرگى ۋاقىتتا قالا اكىمدىگى وسى نىساندى ودان ءارى دامىتىپ، ەكى جالعا بەرۋ پۋنكتىن، جاياۋ جۇرگىنشىلەر جولىن (2 ك م)، كروسس كانتري (6 ك م)، «قارقارالى» تاس جولى جاعىنان ۆەلوجولدىڭ قوسىمشا شاعىن شەڭبەرىن، ءارتۇرلى سپورت الاڭدارى مەن بالالاردىڭ ويىن الاڭدارىن سالۋ جۇمىستارىمەن اينالىسىپ جاتىر.
سونىمەن قاتار قالالىق يپپودروم اۋدانىنداعى جاسىل بەلدەۋ ورامدارى مەن سافاري پاركى اۋماعىندا جانە «اۋەجاي ءبىرىنشى كەزەك» ۋچاسكەسىنىڭ 82№، 84№، 85№ ورامدارى اۋماعىندا (لوكاتور اۋدانى) اتپەن سەرۋەندەۋ ءۇشىن ۇزىندىعى 11500 مەتر جول سالۋ جوسپارلانىپ وتىر. مامانداردىڭ ايتۋىنشا، جاسىل بەلدەۋ ارقاسىندا نۇر-سۇلتان قالاسىنىڭ اۋا تەمپەراتۋراسى جىلىنا باستاعان.
«ءبىر جاعىنان، ەلوردانىڭ كليماتى جاھاندىق پروتسەستەر اسەرىنەن وزگەرىپ وتىرادى، ەكىنشى جاعىنان جىلدام دامىپ كەلە جاتقان قالا مەن ونىڭ اينالاسىنداعى جاسىل بەلدەۋ جەرگىلىكتى كليماتتى وزگەرتەدى. جەلدىڭ ورتاشا جىلدامدىعى بىرتىندەپ تومەندەپ كەلەدى. ورمان القاپتارى قار توقتاتۋ قىزمەتىن دە اتقارادى. بۇل قىس مەزگىلىندە بوران مەن بوران كۇشىنىڭ تومەندەۋىنە اسەر ەتەدى. ورمان توپىراعىنا بايلانىستى شاڭدى داۋىل دا باسەڭدەي باستادى.
ماسەلەن، 1998-جىلعا دەيىنگى كەزەڭمەن سالىستىرعاندا سوڭعى جىلدارى شاڭدى داۋىلدىڭ قايتالانۋى 3 ەسە، بوران 1,5 ەسە جانە تۇمان 35-تەن 21 جاعدايعا دەيىن قىسقاردى. بۇل رەتتە ەلوردا اۋماعىندا جاۋىن-شاشىننىڭ جىلدىق مولشەرى بىرتىندەپ ۇلعايىپ، جاڭبىرسىز كەزەڭدەردىڭ ۇزاقتىعى دا ازايۋدا. بۇل وزگەرىستەر نۇر-سۇلتان قالاسىنىڭ كليماتى مەن ونىڭ تۇرعىندارى ءۇشىن جايلى ءارى قولايلى ەكەنى انىق»، - دەيدى «استانا ورمانى» ج ش س وكىلدەرى.
قازىرگى ۋاقىتتا نۇر-سۇلتان قالاسىنىڭ قورشاعان ورتانى قورعاۋ جانە تابيعاتتى پايدالانۋ باسقارماسى ورمان القابىن قۇرۋ جونىندەگى بارلىق ءىس-شارالار كورسەتىلگەن نۇر-سۇلتان قالاسىن كوگالداندىرۋعا ارنالعان تەحنيكالىق-ەكونوميكالىق نەگىزدەمە ازىرلەۋدە.
جۇمىس جوباسى 2021-جىلى اياقتالىپ، 2022-جىلدان باستاپ ىسكە اسىرۋ جوسپارلانعان.