مەملەكەتتىك ءرامىزدى قورلايتىندارعا قانداي جازا قولدانىلادى

نۇر-سۇلتان. قازاقپارات - قازاق ەلىنىڭ تاۋەلسىزدىگى مەن دەربەستىگىن، ەگەمەندىگىن بۇكىل الەمگە پاش ەتەتىن رامىزدەرى - تۋى، ەلتاڭباسى جانە ءانۇرانى.

مەملەكەتىمىزدىڭ مىزعىماس نەگىزدەرىنىڭ ءبىرى سانالاتىن بۇل قۇندى بەلگىلەرىمىزبەن حالقىمىزدىڭ سان عاسىرلىق ارمان- تىلەگى، مۇقالماس رۋحى مەن قاھارماندىعى استاسىپ جاتىر.

وسى قۇندىلىقتارىمىز جايىندا ق ر تۇڭعىش پرەزيدەنتى - ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ءبىر سوزىندە: « ءبىز تاۋەلسىزدىككە اڭساپ، زارىعىپ جەتتىك. ەندى سول تاۋەلسىزدىكتىڭ قاسيەتتى بەلگىلەرىن دە ەرەكشە قادىرلەۋىمىز، قاستەرلەۋىمىز كەرەك. ءار ازامات قازاقستاننىڭ تۋىن، ەلتاڭباسىن، ءانۇرانىن تۇمارداي قاسيەت تۇتۋى قاجەت. ەلدىگىمىزدىڭ سىنالاتىن ءبىر تۇسى - وسى»، - دەگەنى ەستە.

ەندەشە، وسىناۋ قۇندىلىقتارىمىزدى قانشالىقتى قاستەرلەپ ءجۇرمىز؟ تۋىمىزعا، ەلتاڭبامىزعا، ءانۇرانىمىزعا قۇرمەتىمىز قانداي؟!

ارينە، قوعام بولعاننان كەيىن ىشىندە الا دا، قۇلا دا بولادى. ايتالىق، كۇنى كەشە عانا ورتا مەكتەپتى ءبىتىرىپ، 11 جىلدىق ەڭبەگى سىڭگەن مۇقاباسىندا مەملەكەتتىك ەلتاڭبامىز بار اتتەستاتتارىن قوقىس جاشىگىنە لاقتىرىپ كەتكەن ءۇش جاس ءوسپىرىمنىڭ ءجونسىز ارەكەتى الەۋمەتتىك جەلىگە تاراپ، قوعامنىڭ اشۋ-ىزاسىن تۋدىرعان بولاتىن. ءسال كەيىن ءدال سول ءۇش جاس ءوسپىرىمنىڭ جاساعان قىلىقتارى ءۇشىن كەشىرىم سۇراعان ۆيدەوسى دا تاراعان-دى.

«قۇرمەتتى بارشا قازاقستاندىقتار، ۇستازدارىمىز، بالالىقپەن جاساعان قاتەلىگىمىز ءۇشىن كەشىرىم سۇرايمىز. ءبىلىم تۋرالى اتتەستات ءبىزدىڭ بولاشاعىمىزدىڭ قۇجاتى ەكەنىن تۇسىنەمىز، سەزىنەمىز. ءبىز ءوزىمىزدىڭ ەلتاڭبامىزدى قۇرمەتتەيمىز، سىيلايمىز. بالالىقپەن جاساعان ىسىمىزگە وتە قاتتى وكىنەمىز»، - دەگەن ەدى ولار.

ستاتيستيكا سويلەيدى

بۇگىنگى رامىزدەر كۇنىنە وراي جانە جوعارىدا اتاعان جاسوسپىرىمدەردىڭ قىلىعىن سارالاۋ ماقساتىندا مەملەكەتتىك قۇندىلىقتارىمىزدىڭ قادىرىن تۇسىنبەي، اياقاستى ەتەتىندەردىڭ سانىن بىلمەك بولىپ ق ر باس پروكۋراتۋراسىنىڭ قۇقىقتىق ستاتيستيكا جانە ارنايى ەسەپكە الۋ كوميتەتىنىڭ اقپاراتتىق سەرۆيسىندەگى ستاتيستيكالىق مالىمەتتەرگە جۇگىنگەن ەدىك. ونداعى جاڭارتىلعان دەرەكتەردە وسى جىلدىڭ العاشقى ەكى ايىندا ەلىمىزدىڭ مەملەكەتتىك رامىزدەرىن قورلاۋ دەرەگى تىركەلمەگەنىن كورسەتىپ تۇر.

سوندىقتان وتكەن جىلعى ستاتيستيكانى دا ءسۇزىپ قاراپ شىقتىق. قاراپ شىقتىق تا، ءجيى بولماسا دا مەملەكەتتىك رامىزدەرىمىزدى قورلايتىنداردىڭ بار ەكەنىن بايقادىق.

ماسەلەن، سەرۆيستە كەلتىرىلگەن دەرەكتەرگە سايكەس، 2019 -جىلدىڭ قاڭتار، اقپان، ناۋرىز، ءساۋىر، مامىر ايلارىندا اي سايىن مەملەكەتتىك ءرامىزىمىزدى قورلاۋدىڭ ءبىر- بىردەن دەرەگى تىركەلىپ وتىرعان ەكەن. ال ماۋسىمنان باستاپ قازان ايىنا دەيىنگى ارالىقتا وعاش قىلىق تانىتىپ، ءىستى بولعاندار جوق. الايدا قاراشا مەن جەلتوقساندا مەملەكەتتىك ءرامىزىمىزدى اياق استى ەتكەندەرگە قاتىستى ەكى- ەكىدەن دەرەك تىركەلگەن.

جۇگەنسىزدەرگە زاڭ نە دەيدى؟

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قىلمىستىق كودەكسىنىڭ 372-بابىنا سايكەس، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك رامىزدەرىن قورلاعاندار 2 مىڭ ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىشكە دەيىنگى مولشەردە ايىپپۇل سالۋعا نە سول مولشەردە تۇزەۋ جۇمىستارىنا نەمەسە 600 ساعاتقا دەيىنگى مەرزىمگە قوعامدىق جۇمىستارعا تارتۋعا نە ەكى جىلعا دەيىنگى مەرزىمگە باس بوستاندىعىن شەكتەۋگە نەمەسە سول مەرزىمگە باس بوستاندىعىنان ايىرۋعا جازالانادى.

سونىمەن قاتار ەلىمىزدىڭ اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىق تۋرالى كودەكسىنىڭ 354-1-بابىنا سايكەس، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك تۋىن، مەملەكەتتىك ەلتاڭباسىن جانە ولاردىڭ بەينەلەرىن زاڭسىز پايدالانۋ، سونداي-اق ق ر زاڭناماسىنىڭ تالاپتارىن بۇزا وتىرىپ، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك گيمنىن پايدالانۋ جانە ورىنداۋ ەكى ءجۇز ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىش مولشەرىندە ايىپپۇل سالۋعا اكەپ سوعادى.

مەملەكەتتىك تۋ، ەلتاڭبا جانە ءانۇراندى پايدالانۋ ءتارتىبى قانداي؟

ەلىمىزدىڭ 2007 -جىلدىڭ 4 -ماۋسىمىندا قابىلدانعان «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك رامىزدەرى تۋرالى» كونستيتۋتسيالىق زاڭىنا سايكەس، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى رەزيدەنتسياسىنىڭ، پارلامەنتىنىڭ، سەنات پەن ءماجىلىستىڭ، ۇكىمەتتىڭ، مينيسترلىكتەردىڭ، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتىنە تىكەلەي باعىناتىن جانە ەسەپ بەرەتىن مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ، ولاردىڭ ۆەدومستۆولارى مەن اۋماقتىق بولىمشەلەرىنىڭ، كونستيتۋتسيالىق كەڭەستىڭ، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جوعارعى سوتى مەن جەرگىلىكتى سوتتارىنىڭ، جەرگىلىكتى وكىلدى جانە اتقارۋشى ورگانداردىڭ، جەرگىلىكتى ءوزىن- ءوزى باسقارۋ ورگاندارىنىڭ، مەملەكەتتىك ۇيىمداردىڭ عيماراتتارىندا، سونداي- اق قازاقستان رەسپۋبليكاسى ەلشىلىكتەرىنىڭ، حالىقارالىق ۇيىمدارداعى تۇراقتى وكىلدىكتەرىنىڭ، ساۋدا وكىلدىكتەرىنىڭ، شەتەلدەگى باسقا دا رەسمي مەكەمەلەرىنىڭ، شەتەلدەگى مەكەمەلەرىنىڭ باسشىلارى رەزيدەنسيالارىنىڭ عيماراتتارىندا جانە سول مەملەكەتتىڭ پروتوكولدىق پراكتيكاسىنا سايكەس كولىك قۇرالدارىندا، سونىمەن قاتار اتالعان لاۋازىم تۇلعالارىنىڭ كابينەتتەرىندە ۇدايى تىگىلىپ تۇرۋى ءتيىس.

عيماراتتارعا تۇراقتى تىگىلگەن مەملەكەتتىك تۋعا تاۋلىكتىڭ قاراڭعى مەزگىلىندە جارىق ءتۇسىپ تۇرۋى قاجەت. مەملەكەتتىك تۋدىڭ بەينەسى قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەملەكەتتىك ناگرادالارىنىڭ، ۇلتتىق بانك بانكنوتتارى مەن مونەتالارىنىڭ ەلەمەنتى نەمەسە گەرالديكالىق نەگىزى رەتىندە پايدالانىلۋى مۇمكىن. ۇلتتىق ازا تۇتۋعا بايلانىستى مەملەكەتتىك تۋ ۇلتتىق ازا تۇتۋ مەرزىمى ىشىندە تۋتۇعىر بيىكتىگىنىڭ جارتىسىنا دەيىن تومەن تۇسىرىلەدى.

مەملەكەتتىك ەلتاڭبامىز دا تۋىمىزبەن قاتار تۇرادى. مۇنان بولەك، ول قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى مەن ونىڭ اكىمشىلىگىنىڭ، پارلامەنتتىڭ، ونىڭ پالاتالارى مەن ولاردىڭ اپپاراتتارىنىڭ، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پارلامەنتى پالاتالارى بيۋرولارىنىڭ، ۇكىمەتتىڭ جانە پرەمەر-مينيستر كەڭسەسىنىڭ، مينيسترلىكتەردىڭ، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتىنە تىكەلەي باعىناتىن جانە ەسەپ بەرەتىن مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ، ولاردىڭ ۆەدومستۆولارى مەن اۋماقتىق بولىمشەلەرىنىڭ، قازاقستان رەسپۋبليكاسى كونستيتۋتسيالىق كەڭەسىنىڭ، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جوعارعى سوتى مەن جەرگىلىكتى سوتتارىنىڭ، قارۋلى كۇشتەردىڭ قۇرامالارىنىڭ، اسكەري بولىمدەرىنىڭ، بولىمشەلەرى مەن مەكەمەلەرىنىڭ، باسقا دا اسكەرلەر مەن اسكەري قۇرالىمداردىڭ، جەرگىلىكتى وكىلدى، اتقارۋشى ورگانداردىڭ جانە وزگە دە مەملەكەتتىك ۇيىمداردىڭ مورلەرى مەن قۇجاتتارىنىڭ بلانكىلەرىندە بولادى.

قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ، قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنتىنىڭ، ۇكىمەتىنىڭ، كونستيتۋتسيالىق كەڭەسىنىڭ جانە جوعارعى سوتىنىڭ رەسمي باسىلىمدارىندا؛ قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇلتتىق بانكىنىڭ بانكنوتتارى مەن مونەتالارىندا، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك باعالى قاعازدارىندا؛ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتارىنا بەرىلەتىن جەكە كۋالىكتە، تۋۋ تۋرالى كۋالىكتە، پاسپورتتا جانە وزگە دە پاسپورتتاردا، مەملەكەتتىك ورگاندار مەن مەملەكەتتىك ۇيىمدار قىزمەتكەرلەرىنىڭ قىزمەتتىك كۋالىكتەرىندە؛ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك شەكاراسىنا ورناتىلاتىن شەكارا باعانالارىندا قولدانىلادى. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك گيمنى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى قىزمەتكە كىرىسكەن كەزدە - ول انت بەرگەننەن كەيىن؛ قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنتى سەسسيالارىنىڭ اشىلۋى جانە جابىلۋى كەزىندە؛ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق جانە مەملەكەتتىك مەرەكەلەرىنە، سونداي-اق وزگە دە سالتاناتتى ءىس- شارالارعا ارنالعان جينالىستار مەن ماجىلىستەردىڭ سالتاناتتى اشىلۋى كەزىندە؛ تەلە-راديوارنالار ەفيرگە شىققان كەزدە تاۋلىك سايىن، ولاردىڭ حابار تاراتۋى باستالعاندا جانە اياقتالعاندا؛ قازاقستان رەسپۋبليكاسى حالقىنىڭ ومىرىندەگى اسا ماڭىزدى تاريحي وقيعالاردى اتاپ ءوتۋ قۇرمەتىنە ەسكەرتكىشتەردى، مونۋمەنتتەردى، قۇلپىتاستاردى جانە باسقا دا عيماراتتاردى اشۋ كەزىندە؛ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق (قۇراما) كومانداسى قاتىساتىن سپورتتىق ءىس- شارالار وتكىزىلگەن كەزدە جانە باسقا دا كەزدەردە ورىندالادى.

مەملەكەتتىك گيمن كوپشىلىك الدىندا ورىندالعان كەزدە قاتىسۋشىلار ونى ورنىنان تۇرىپ ايتادى (تىڭدايدى)، بۇل رەتتە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتارى وڭ قولىن جۇرەك تۇسىنا قويادى. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك ورگاندارى مەن وزگە دە ۇيىمدارى شەت مەملەكەتتەر اۋماعىندا ءىس-شارالار وتكىزگەن كەزدە مەملەكەتتىك گيمن كونستيتۋتسيالىق زاڭعا، سونداي-اق سول مەملەكەتتىڭ زاڭناماسى مەن پروتوكولدىق پراكتيكاسىنا جانە جەرگىلىكتى سالت- داستۇرگە سايكەس ورىندالادى.

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك تۋىن سالتاناتتى جاعدايدا كوتەرۋ جانە تىگۋ كەزىندە مەملەكەتتىك گيمن ورىندالادى، بۇل رەتتە قاتىسۋشىلار جۇزدەرىن تۋعا قاراي بۇرادى. مەملەكەتتىك گيمندى وركەستر، حور، وركەستر مەن حور ورىندايدى نە ول وزگە دە ۆوكالدىق جانە اسپاپتىق تۇردە ورىندالادى. بۇل رەتتە دىبىس جازۋ قۇرالدارى پايدالانىلۋى مۇمكىن.

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك گيمنىن ىقشامداپ ورىنداۋعا جول بەرىلەدى. مەملەكەتتىك گيمن بەكىتىلگەن ءماتىنى مەن مۋزىكالىق رەداكسياسىنا دالمە-ءدال سايكەستىكپەن مەملەكەتتىك تىلدە ورىندالادى. ونىڭ ءماتىنى مەن مۋزىكالىق رەداكسياسىن باسقا مۋزىكالىق شىعارمالاردىڭ جانە وزگە دە ونەر تۋىندىلارىنىڭ نەگىزى رەتىندە پايدالانۋعا بولمايدى.