نەسيەنى شەگەرۋ، لومبارد قارىزىن جابۋ: قازاقستاندىقتار ءجيى قوياتىن سۇراقتاردىڭ جاۋابى

نۇر- سۇلتان. قازاقپارات - ەلدە توتەنشە جاعدايدىڭ جاريالانۋىنا بايلانىستى قارجىلىق قيىندىقتارعا تاپ بولعان ازاماتتار نەسيەنى تولەۋ مەرزىمىن قالاي شەگەرە الادى؟

جەڭىلدىك مەرزىمى اياقتالعاننان كەيىن نەسيە قالاي تولەنەدى؟ لومباردتارعا قارىزدى وتەۋ قالاي ىسكە اسىرىلادى؟ كەپىلگە سالىنعان زاتتار ساتىلىپ كەتپەي مە؟ وسى جانە وزگە دە سۇراقتارعا جاۋاپتار coronavirus2020.kz سايتىندا بەرىلگەن، دەپ حابارلايدى قازاقپارات.

1. ق ر قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگىنىڭ ءتارتىبى قانداي ۇيىمدارعا قولدانىلادى؟ بانكتەردەگى قانداي كرەديتتەردىڭ مەرزىمى كەيىنگە قالدىرىلادى؟

- ق ر قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگى ءتوراعاسىنىڭ 2020 -جىلعى 26 -ناۋرىزداعى № 167 بۇيرىعىمەن توتەنشە جاعدايدىڭ ەنگىزىلۋىنەن زارداپ شەككەن حالىقتىڭ، شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ قارىزدارى بويىنشا نەگىزگى بورىش پەن سىياقى سومالارىن تولەۋدى توقتاتا تۇرۋ ءتارتىبى بەكىتىلدى. بۇل ءتارتىپ بارلىق ەكىنشى دەڭگەيدەگى بانكتەرگە، لومباردتاردى، ونلاين- كرەديتتەۋ كومپانيالارىن، كرەديتتىك سەرىكتەستىكتەردى، ونىڭ ىشىندە بۇرىن وسىنداي ۇيىمدار بولىپ تابىلعان زاڭدى تۇلعالاردى قوسا العاندا، ميكروقارجىلىق قىزمەتتى جۇزەگە اسىراتىن ۇيىمدارعا قولدانىلادى. توتەنشە جاعداي كەزەڭىندە حالىققا جانە كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرىنە قولداۋ كورسەتۋ شارالارى 2020 -جىلعى 16 - ناۋرىزعا دەيىن بەرىلگەن بارلىق بانكتىك قارىزدارعا جانە ميكروكرەديتتەرگە قولدانىلادى.

2. جەكە جانە زاڭدى تۇلعالاردىڭ قارىزدارى مەن ميكروكرەديتتەرى بويىنشا تولەمدەردىڭ مەرزىمى ءوتىپ كەتكەن جاعدايدا ايىپپۇلدار مەن ءوسىمپۇلدار ەسەپتەۋگە تىيىم سالىنعان با؟ قازاقستاندىقتاردىڭ بارلىق كەپىلسىز تۇتىنۋشىلىق قارىزدارى بويىنشا تولەۋ مەرزىمى 90 كۇننەن اسىپ كەتكەن جاعدايدا سىياقى ەسەپتەۋگە تىيىم سالىنعان با؟ بۇل ەكەۋى دە ءبىر نارسە مە الدە ءارتۇرلى مە؟ مەرزىمى وتكەن كەزدە بانككە تولەنەتىن سىياقى، مەرزىمى وتكەن كەزدەگى ايىپپۇل، ءوسىمپۇل - مۇنىڭ بارلىعى ءارتۇرلى ماسەلە مە؟ قازاقستاندىقتاردىڭ بارلىق كەپىلسىز تۇتىنۋشىلىق قارىزدارى بويىنشا تولەۋ مەرزىمى 90 كۇننەن اسىپ كەتكەن جاعدايدا سىياقى ەسەپتەۋگە تىيىم - بۇل جەكە كاسىپكەرلىك، شاعىن جانە ورتا بيزنەس ءۇشىن بە الدە جەكە جانە زاڭدى تۇلعالارعا دا قولدانىلا ما؟

- قارىز شارتى بويىنشا سىياقى جانە تۇراقسىزدىق ايىبى (ايىپپۇلدار مەن ءوسىمپۇلدار) - بۇل ءتۇرلى ۇعىمدار. سىياقى دەگەنىمىز - قارىز نىسانىن پايدالانعانى ءۇشىن تولەنەتىن اقى جانە تولەۋ مەرزىمىنىڭ ءوتۋ- وتپەۋىنە ونىڭ قاتىسى جوق. تۇراقسىزدىق ايىبى (ايىپپۇلدار مەن ءوسىمپۇلدار) دەگەنىمىز - قارىز الۋشى قارىز بويىنشا مىندەتتەمەلەرىن ورىنداماعان نەمەسە تيىسىنشە ورىنداماعان، ونىڭ ىشىندە تولەۋ مەرزىمىن وتكىزىپ العان جاعدايدا كرەديتورعا تولەۋگە مىندەتتى اقشا سوماسى. دەمەك، ەگەر قارىز الۋشى كرەديت بويىنشا تولەۋ مەرزىمىن وتكىزىپ العان جاعدايدا، بانك نەمەسە ميكروقارجىلىق ۇيىم تۇراقسىزدىق ايىبىن ەسەپتەۋگە جانە تالاپ ەتۋگە قۇقىلى. قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا توتەنشە جاعداي رەجيمىنىڭ جانە جەكەلەگەن وڭىرلەردە كارانتيننىڭ ەنگىزىلۋىنە بايلانىستى ق ر قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگى اعىمداعى جاعدايدا قيىندىققا ۇشىراعان قارىز الۋشىلارعا ءبىرقاتار قولداۋ كورسەتۋ شارالارىن قابىلدادى. قابىلدانعان شارالار جەكە تۇلعالاردان كەپىلسىز تۇتىنۋشىلىق قارىزدار بويىنشا تولەۋ مەرزىمى 90 كۇن وتكەننەن كەيىن سىياقى ەسەپتەۋگە جانە الۋعا تىيىم سالۋدى كوزدەيدى. سونىمەن بىرگە توتەنشە جاعدايدىڭ قولدانىلۋ كەزەڭىندە قارىزدار بويىنشا مەرزىمى وتكەن كەزدە تۇراقسىزدىق ايىبىن ەسەپتەۋگە جانە الۋعا تىيىم كوزدەلگەن.

3. كارانتين كەزىندە جۇمىسسىز قالعان نەمەسە جالاقىسى ساقتالماي دەمالىسقا كەتكەن جەكە تۇلعالار ءۇشىن كرەديتتى تولەۋ شەگەرىلە مە؟

- توتەنشە جاعدايعا بايلانىستى جەكە تۇلعالار جۇمىسىنان نەمەسە وزگە دە تابىس كوزدەرىنەن ايىرىلعان جانە قارجىلىق جاعدايى ناشارلاعان جاعدايدا، 2020 -جىلعى 15 - ناۋرىز - 15 - ماۋسىم ارالىعىنداعى كەزەڭدە كرەديتتەر بويىنشا تولەمدەردى توقتاتا تۇرۋ كوزدەلگەن. بۇل ءۇشىن قويىلىپ وتىرعان سۇراقتاعى جاعدايعا تاپ بولعان قارىز الۋشىعا بانككە (ميكروقارجىلىق قىزمەتتى جۇزەگە اسىراتىن ۇيىمعا، بانك وپەراتسيالارىنىڭ جەكەلەگەن تۇرلەرىن جۇزەگە اسىراتىن ۇيىمعا) 2020 -جىلعى 16 - ناۋرىز - 15 - ماۋسىم ارالىعىنداعى كەزەڭدە قارجىلىق جاعدايى ناشارلاعانى تۋرالى ەركىن نىساندا ءوتىنىش بەرسە جەتكىلىكتى. بانك (ميكروقارجىلىق قىزمەتتى جۇزەگە اسىراتىن ۇيىم، بانك وپەراتسيالارىنىڭ جەكەلەگەن تۇرلەرىن جۇزەگە اسىراتىن ۇيىم) ءوتىنىشتىڭ نەگىزىندە 10 (ون) جۇمىس كۇنى ىشىندە تولەمدەردى توقتاتا تۇرۋ تۋرالى شەشىم قابىلدايدى جانە قارىز الۋشىعا قولجەتىمدى تاسىلدەرمەن حابارلايدى.

4. جۇمىستان شىعىپ قالعان، جالاقىسى ساقتالمايتىن دەمالىسقا جىبەرىلگەن نەمەسە جالاقىسى قىسقارتىلعان قارىز الۋشىلاردىڭ جاعدايى قالاي بولادى؟ جۇمىستان شىعىپ قالعان قارىز الۋشى جۇمىس تاپقانشا جانە قايتادان تابىس العانشا ايىپپۇلدار مەن ءوسىمپۇلدار قولدانىلا ما؟

- جوق، ايىپپۇلدار مەن ءوسىمپۇلدار ەسەپتەۋگە تىيىم سالىنعان. توتەنشە جاعداي قولدانىلاتىن كەزەڭدە بانكتەر، بانك وپەراتسيالارىنىڭ جەكەلەگەن تۇرلەرىن جۇزەگە اسىراتىن ۇيىمدار، ميكروقارجىلىق قىزمەتتى جۇزەگە اسىراتىن ۇيىمدار جەكە تۇلعالارعا بانكتىك قارىز جانە (نەمەسە) ميكروكرەديت بويىنشا نەگىزگى بورىش جانە (نەمەسە) سىياقى بويىنشا مەرزىمى وتكەن تولەمدەر بويىنشا ايىپپۇلدار مەن ءوسىمپۇلدار ەسەپتەمەيدى. كرەديتتىك ۇيىمدار وسى شارالاردى جەكە تۇلعالارعا قاتىستى ءبىرجاقتى تارتىپپەن، قارىز الۋشىلار تاراپىنان ءوتىنىش بەرۋ قاجەتتىلىگىنسىز قولدانادى.

5. جالاقىسى قىسقارعان، ءبىراق جۇمىس ىستەۋدى جالعاستىراتىن جانە ەڭ تومەنگى تابىس الاتىن ازاماتتار تولەم مەرزىمى ۇزارتىلعانداردىڭ ساناتىنا كىرە مە؟

- ءيا، ەگەر قارىز الۋشى قارجىلىق تۇرعىدان قيىندىققا ۇشىراعان جاعدايدا، ول كرەديتتىك ۇيىمعا قارىز شارتى بويىنشا نەگىزگى بورىش پەن سىياقى سومالارىن تولەۋ مەرزىمىن ۇزارتۋ تۋرالى ءوتىنىش بەرۋگە قۇقىلى. بۇل رەتتە قارىز الۋشىعا قارجىلىق جاعدايىن راستايتىن قۇجاتتار بەرۋ تالاپ ەتىلمەيدى. جەكە تۇلعالار ءوتىنىشتى كرەديتتىك ۇيىمعا ەلەكتروندىق پوشتا، «بانك- كليەنت» ونلاين- جۇيەسىنىڭ، ينتەرنەت- رەسۋرستىڭ، ءموبيلدى قوسىمشانىڭ نەمەسە باسقا دا بايلانىس قۇرالدارىنىڭ كومەگىمەن بەرەدى.

6. بۇل قارىز الۋشىنىڭ كرەديتتىك تاريحىنا قالاي اسەر ەتەدى؟

- ق ن ر د ا ءتوراعاسىنىڭ 2020 -جىلعى 26 ناۋرىزداعى № 167 بۇيرىعىمەن بەكىتىلگەن توتەنشە جاعدايدى ەنگىزۋ ناتيجەسىندە زارداپ شەككەن حالىقتىڭ، شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ قارىزدارى بويىنشا نەگىزگى بورىش پەن سىياقى سومالارىن تولەۋدى توقتاتا تۇرۋ تارتىبىندە كورسەتىلگەن تالاپتارمەن تولەمدەردى توقتاتا تۇرۋ قارىز الۋشىنىڭ كرەديتتىك تاريحىن ناشارلاتۋعا جانە قارىز الۋشى تۋرالى كرەديتتىك بيۋروعا تەرىس اقپارات بەرۋگە نەگىز بولىپ تابىلمايدى.

7. كرەديتتەر بويىنشا تولەمدەردى 90 كۇن وتكەن سوڭ وتەۋ تەتىگىن سيپاتتاپ بەرسەڭىزدەر. بارلىق قارىزدى بىردەن نەمەسە ءىشىنارا تولەۋ قاجەتتىگى بولا ما؟

- كرەديتتىك ۇيىم تولەمدەردى توقتاتا تۇرۋ سەبەبىن قامتيتىن جانە 2020 -جىلعى 16 - ناۋرىزدان 15 - ماۋسىمعا دەيىنگى كەزەڭدە كەز كەلگەن ساتتە كرەديتتىك ۇيىمعا بەرىلگەن قارىز الۋشىنىڭ ەركىن نىساندا جاسالعان ءوتىنىشى نەگىزىندە تولەمدەردى توقتاتا تۇرۋ تۋرالى شەشىم قابىلدايدى. كرەديتتىك ۇيىم قارىز الۋشىنىڭ ءوتىنىشىن قارايدى، 10 جۇمىس كۇنى ىشىندە تولەمدەردى توقتاتا تۇرۋ تۋرالى شەشىم قابىلدايدى جانە قارىز الۋشىنى قولجەتىمدى تاسىلدەرمەن حاباردار ەتەدى. قارىز الۋشىنىڭ قارجىلىق جاي- كۇيىنىڭ ناشارلاۋىن راستايتىن قۇجاتتاردى ۇسىنۋى تالاپ ەتىلمەيدى. كرەديتتىك ۇيىم تولەمدەردى توقتاتا تۇرۋدان باس تارتۋ تۋرالى شەشىمدى كرەديتتىك ۇيىمدا جەكە تۇلعانىڭ قارجىلىق جاي- كۇيىنىڭ ناشارلاۋىنىڭ بولماۋى تۋرالى اقپارات بولعان جاعدايدا قابىلدايدى. سونىمەن قاتار، 90 كۇن كەيىنگە قالدىرۋ مەرزىمى وتكەننەن كەيىن قارىز شارتىنىڭ مەرزىمىن ۇلعايتۋ نەمەسە قارىز شارتىنىڭ قالعان مەرزىمىنە كەيىنگە قالدىرىلعان بەرەشەك سوماسىن ءبولۋ جونىندەگى شەشىمدى كرەديتتىك ۇيىم كرەديتور مەن قارىز الۋشىنىڭ شارتتىق قاتىناستارى شەڭبەرىندە دەربەس قابىلدايتىن بولادى.

8. كرەديت مەرزىمىن كەيىنگە قالدىرۋ ءراسىمى بويىنشا قارىز الۋشى مەن بانك اراسىنداعى ءىس- قيمىل الگوريتمى قانداي؟ بانككە ءوتىنىش بەرگەن كەزدە باسشىلىققا نەنى الۋ كەرەك؟

- اگەنتتىك ءتوراعاسىنىڭ 2020 -جىلعى 26 - ناۋرىزداعى № 167 بۇيرىعىمەن توتەنشە جاعدايدىڭ ەنگىزىلۋىنەن زارداپ شەككەن حالىقتىڭ، شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ قارىزدارى بويىنشا نەگىزگى بورىش پەن سىياقى سومالارىن تولەۋدى توقتاتا تۇرۋ ءتارتىبى بەكىتىلدى. بۇل ءتارتىپ بارلىق ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەردى، لومباردتاردى، ونلاين- كرەديتتەۋ كومپانيالارىن، كرەديتتىك سەرىكتەستىكتەردى، ونىڭ ىشىندە بۇرىن وسىنداي ۇيىمدار بولىپ تابىلعان زاڭدى تۇلعالاردى قوسا العاندا، ميكروقارجىلىق قىزمەتتى جۇزەگە اسىراتىن ۇيىمدارعا قولدانىلادى. اتالعان ءتارتىپ توتەنشە جاعدايدىڭ ەنگىزىلۋىنەن زارداپ شەككەن جەكە جانە زاڭدى تۇلعالارعا بانكتىك قارىز جانە ميكروكرەديت شارتتارى بويىنشا نەگىزگى بورىش پەن سىياقىنى تولەۋدى 2020 -جىلعى 16 - ناۋرىزدان 15 - ماۋسىمعا دەيىن توقتاتا تۇرۋدى كوزدەيدى. ش و ب، ونىڭ ىشىندە جەكە كاسىپكەرلەرگە، ولاردىڭ قىزمەتى توتەنشە جاعدايدى ەنگىزۋ ناتيجەسىندە نەعۇرلىم زارداپ شەككەن ەكونوميكا سەكتورلارىنا (ساۋدا، س و و جالعا الۋشىلارىن قوسا العاندا جانە تاۋارلاردى جەتكىزۋ تىزبەگى، سپورت، تۋريزم، قوناق ءۇي بيزنەسى، جولاۋشىلار جانە جۇك تاسىمالى، قوعامدىق تاماقتانۋ، مەيرامحانالار مەن ءدامحانالار، بوس ۋاقىت پەن دەمالىستى ۇيىمداستىرۋ) سايكەس كەلگەن نەمەسە ولاردىڭ قارجىلىق جاعدايى ناشارلاعان جاعدايدا كەيىنگە قالدىرۋ بەرىلەتىن بولادى. بۇل ساتىلعان تاۋارلار مەن قىزمەتتەر كولەمىن تومەندەتۋ، ساتىپ الۋشىلار تاراپىنان تولەمدى توقتاتا تۇرۋ، قىزمەتكەرلەردىڭ شتات سانىن قىسقارتۋ نەمەسە باسقا دا وبەكتيۆتى سەبەپتەر. شوب سۋبەكتىلەرىنە ولاردىڭ قارجىلىق جاعدايىنىڭ ناشارلاعانىن راستايتىن قۇجاتتاردى قوسا بەرە وتىرىپ، بانككە نەمەسە ميكروقارجى ۇيىمىنا جۇگىنۋ تالاپ ەتىلەدى. جالپى العاندا، ءوتىنىشتى جەكە تۇلعا نەمەسە شوب كەز كەلگەن ۋاقىتتا 2020 -جىلعى 16 - ناۋرىزدان 15 - ماۋسىمعا دەيىن بەرە الادى. تولەمدەردى توقتاتا تۇرۋ كەزەڭىندە ءتارتىپ تالاپتارىنا سايكەس كەلەتىن قارىز الۋشىلار بويىنشا شاعىم- تالاپ جۇمىسى توقتاتىلادى. 2020 -جىلعى 16 - ناۋرىزدان 15 - ماۋسىمعا دەيىنگى كەزەڭدە كرەديتتىك ۇيىمدار قارىز الۋشىلاردان تولەمدەردى توقتاتا تۇرۋ نەمەسە ءتيىستى شارتتاردى وزگەرتۋ تۋرالى ءوتىنىشتى قاراۋ ءۇشىن كوميسسيالار مەن وزگە دە تولەمدەردى المايدى.

9. قانداي قۇجاتتار قارجىلىق جاعدايدىڭ ناشارلاعانىن راستاي الادى جانە ولاردى قايدان جيناۋ قاجەت؟

- حالىقتىڭ الەۋمەتتىك وسال توپتارى، مەملەكەتتىك الەۋمەتتىك كومەك الۋشىلار، حالىقتى جۇمىسپەن قامتۋ جونىندەگى جەرگىلىكتى ورگاندا تىركەلگەن جۇمىسسىزدار بويىنشا كرەديتتىك ۇيىمدار ءبىرجاقتى تارتىپتە جۇمىستار جۇرگىزەتىن بولادى جانە تولەمدەردىڭ توقتاتىلعانى تۋرالى حاباردار ەتەدى. ازاماتتاردىڭ قالعان ساناتتارى قارجىلىق جاعدايىنىڭ ناشارلاعانى تۋرالى كرەديتتىك ۇيىمدارعا ءوتىنىش بەرۋلەرى ءتيىس. ماسەلەن، قارجىلىق جاعدايى ت ج ەنگىزۋمەن بايلانىستى ناشارلاعان جەكە تۇلعالار ەركىن نىساندا جازىلعان جانە تولەمنىڭ توقتاتىلۋ سەبەبى كورسەتىلگەن ءوتىنىش ۇسىنۋلارى ءتيىس. قارىز الۋشى- جەكە تۇلعالارعا ونىڭ قارجىلىق جاعدايىنىڭ ناشارلاعانىن راستايتىن قۇجاتتار ۇسىنۋدىڭ قاجەتى جوق. بيزنەس سۋبەكتىلەرىنە وتىنىشپەن قاتار، قارجىلىق جاعدايىنىڭ ناشارلاعانىن راستايتىن قۇجاتتار ۇسىنۋ قاجەت. ءوتىنىشتى جانە قارجىلىق جاعدايىنىڭ ناشارلاعانىن راستايتىن قۇجاتتاردى كرەديتتىك ۇيىمعا 2020 -جىلعى 16- ناۋرىزدان 15 - ماۋسىم ارالىعى كەزەڭىندە كەز كەلگەن ۋاقىتتا ۇسىنۋعا بولادى.

10. ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەردە وتىنىشتەر قانداي مەرزىمدەردە قارالادى؟

- قارجىلىق جاعدايى ناشارلاعان قارىز الۋشىلار- جەكە تۇلعالاردىڭ وتىنىشتەرى بويىنشا كرەديتور قارىز الۋشىنىڭ ءوتىنىشىن قارايدى جانە 10 (ون) جۇمىس كۇنى ىشىندە تولەمدى توقتاتا تۇرۋ تۋرالى شەشىم قابىلدايدى جانە قارىز الۋشىنى قولجەتىمدى تاسىلدەرمەن حاباردار ەتەدى.

11. بانكتەر كارانتين كەزەڭىندە ادامداردان قارجىلىق تالداۋ مەن ءوتىنىشتى نە سەبەپتى تالاپ ەتەدى؟

- كرەديتتىك ۇيىم ازاماتتىڭ قارجىلىق جاعدايىنىڭ ناشارلاعانىن راستايتىن قۇجاتتار مەن مالىمەتتەردى تالاپ ەتە المايدى. كرەديتتىك ۇيىم تولەمدەردى توقتاتا تۇرۋ تۋرالى شەشىمدى تەك قارىز الۋشىنىڭ ءوتىنىشى نەگىزىندە عانا قابىلدايدى. كرەديتتىك ۇيىمدا قارىز الۋشى- جەكە تۇلعانىڭ قارجىلىق جاعدايىنىڭ ناشارلاماعانى تۋرالى اقپارات بولعان جاعدايدا، ول تولەمدى توقتاتا تۇرۋدان باس تارتا الادى.

12. بانكتەر قارىز بويىنشا تولەم مەرزىمىن كەيىنگە شەگەرۋدەن قانداي جاعدايدا باس تارتادى؟

- بانكتەر تولەمدەردى توقتاتا تۇرۋدان باس تارتۋ تۋرالى شەشىمدى كرەديتتىك ۇيىمدا جەكە تۇلعانىڭ قارجىلىق جاي- كۇيىنىڭ ناشارلاۋىنىڭ بولماۋى تۋرالى اقپارات بولعان جاعدايدا قابىلدايدى.

13. ت ج كەزەڭىندە ادامنىڭ تولەم قابىلەتتىلىگىنەن ۋاقىتشا ايرىلعاندىعى تۋرالى قانداي دا ءبىر راستايتىن قاعازدار بولۋى ءتيىس پە؟ الدە بانكتە ءوتىنىش قالدىرۋ جەتكىلىكتى مە؟

- ەگەر ءسىزدىڭ قارجىلىق جاعدايىڭىز ناشارلاپ، جانە ءسىز حالىقتىڭ الەۋمەتتىك وسال توپتارىنىڭ، سونداي- اق مەملەكەتتىك اتاۋلى الەۋمەتتىك كومەك الۋشىنىڭ جانە كرەديتتىك ۇيىمدار تاراپىنان ءبىرجاقتى تارتىپپەن كومەك كورسەتىلەتىن حالىقتى جۇمىسپەن قامتۋ ماسەلەلەرى بويىنشا جەرگىلىكتى ورگاندا تىركەلگەن جۇمىسسىزداردىڭ ساناتىنا جاتپايتىن جاعدايدا، ءسىز ەركىن نىساندا جاسالعان جانە تولەمدى توقتاتا تۇرۋ سەبەبى كورسەتىلگەن وتىنىشپەن كرەديتتىك ۇيىمعا جۇگىنۋىڭىز قاجەت. جەكە تۇلعانىڭ قارجىلىق جاي- كۇيىنىڭ ناشارلاعانىن راستايتىن قۇجاتتاردى قارىز الۋشىنىڭ ۇسىنۋى تالاپ ەتىلمەيدى. بيزنەس سۋبەكتىلەرى وتىنىشتەن باسقا، قارجىلىق جاعدايىنىڭ ناشارلاۋىن راستايتىن قۇجاتتاردى ۇسىنۋى قاجەت. قارجىلىق جاي- كۇيىنىڭ ناشارلاۋىن راستايتىن ءوتىنىش پەن قۇجاتتار 2020 -جىلعى 16 - ناۋرىزدان 15 - ماۋسىمعا دەيىنگى كەزەڭدە كەز كەلگەن ساتتە كرەديتتىك ۇيىمعا بەرىلۋى مۇمكىن.

14. نەگە قولداۋ باعدارلاماسى تەك كەپىلسىز كرەديتتەرگە عانا قولدانىلادى؟ نەگە بارلىق قارىز الۋشىلارعا ءبىرىڭعاي ءتاسىل جوق، بۇل احۋال بارلىعى ءۇشىن وتە قيىن عوي؟

- توتەنشە جاعداي كەزەڭىندە حالىقتى جانە كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەردى قولداۋ شارالارى 2020 -جىلعى 16 ناۋرىزعا دەيىن بەرىلگەن بارلىق بانكتىك قارىزدار مەن ميكروكرەديتتەرگە قولدانىلادى.

15. نەلىكتەن بانكتەر مەرزىمىن كەيىنگە قالدىرۋعا قاتىستى وتىنىشتەردى قاراعانى ءۇشىن كوميسسيا الادى؟

- كرەديتتىك ۇيىمدارعا قارىز الۋشىلاردان تولەمدەردى توقتاتا تۇرۋ جانە كەپىل شارتتارىن جانە وزگە دە بايلانىستى شارتتاردى تيىسىنشە وزگەرتۋ تۋرالى وتىنىشتەردى قاراعانى ءۇشىن كوميسسيالار جانە وزگە دە تولەمدەر الۋعا تىيىم سالىنادى.

16. قارىز الۋشىنىڭ تولەۋ مەرزىمىن كەيىنگە قالدىرۋعا كەلىسىمى قالاي بەرىلەدى؟ بەكىتىلگەن ءراسىم بار ما؟ تولەم جاساعىسى كەلەتىن جانە تولەمدى ودان ءارى دە جۇرگىزە الاتىندار نە ىستەيدى، اسىرەسە، ەگەر پايىزدار ءبارىبىر دە ەسەپتەلەتىن بولسا؟

- حالىقتىڭ الەۋمەتتىك وسال توپتارىنا جاتاتىن ازاماتتارعا، اتاۋلى الەۋمەتتىك كومەك الۋشىلارعا جانە تىركەلگەن جۇمىسسىزدارعا تولەم مەرزىمىن كەيىنگە قالدىرۋدى ۇسىنۋ ولاردىڭ كەلىسىمىمەن عانا جۇزەگە اسىرىلادى. باسقا جەكە تۇلعالار، سونداي- اق شاعىن جانە ورتا بيزنەس سۋبەكتىلەرى تولەم مەرزىمىن كەيىنگە قالدىرۋ ءۇشىن ءوزىنىڭ بانكىنە نەمەسە بانكتىك ەمەس كرەديتتىك ۇيىمعا ءتيىستى ءوتىنىش بەرۋى كەرەك. بۇل رەتتە كەز كەلگەن قارىز الۋشى تولەم مەرزىمىن كەيىنگە قالدىرماۋعا جانە كرەديت بويىنشا تولەمدەردى بۇرىنعى رەجيمدە جۇرگىزۋگە قۇقىلى. تولەم مەرزىمىن كەيىنگە قالدىرۋدى ۇسىنۋدىڭ بارلىق راسىمدەرى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگىنىڭ ءتيىستى قۇقىقتىق اكتىلەرىمەن ەگجەي- تەگجەيلى رەگلامەنتتەلەدى.

17. بانكتەردىڭ تولەم مەرزىمىن كەيىنگە قالدىرۋدى ۇسىنۋىنا نەگىز بولاتىن ءبىرىڭعاي تالاپتار بار ما؟ قازىر ءبىر بانك بارىنە بىردەي تولەم مەرزىمىن ءبىر ايعا عانا كەيىنگە قالدىرۋدى ۇسىنامىن دەسە، باسقا بانك الدىمەن 16 - ناۋرىزعا دەيىنگى اعىمداعى تولەمدى تولەۋدى تالاپ ەتەدى، ال ءۇشىنشىسى ءوتىنىشتى قاراعانى ءۇشىن كوميسسيا تالاپ ەتەدى، الايدا ناتيجەسىندە باس تارتۋى مۇمكىن ەكەنىن ايتادى.

- قارىزدار بويىنشا تولەمدەردىڭ مەرزىمىن كەيىنگە قالدىرۋدى ۇسىنۋدىڭ ءبىرىڭعاي تالاپتارى ق ر قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگىنىڭ قۇقىقتىق اكتىلەرىندە بەلگىلەنگەن، اتاپ ايتقاندا: 1) توتەنشە جاعدايدى ەنگىزۋ ناتيجەسىندە زارداپ شەككەن حالىقتىڭ، شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ قارىزدارى بويىنشا نەگىزگى بورىش پەن سىياقى سومالارىن تولەۋدى توقتاتا تۇرۋ ءتارتىبى (ق ر قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگى ءتوراعاسىنىڭ 2020 -جىلعى 26 ناۋرىزداعى № 167 بۇيرىعى) ؛ 2) «حالىقتى جانە كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرىن توتەنشە جاعداي كەزەڭىندە قولداۋ شارالارى تۋرالى» ق ر قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگى باسقارماسىنىڭ 2020 -جىلعى 22 - ناۋرىزداعى № 17 قاۋلىسى. 3) تولەم مەرزىمىن كەيىنگە قالدىرۋدىڭ ءبىرىڭعاي كەزەڭى - 2020 -جىلعى 16 ناۋرىزدان باستاپ 15 ماۋسىم ارالىعى كوزدەلەدى. بۇل رەتتە كرەديتورلارعا تولەم مەرزىمىن كەيىنگە قالدىرۋدى ۇسىنعانى ءۇشىن كوميسسيا الۋعا جانە اگەنتتىكتىڭ قۇقىقتىق اكتىلەرىندە كوزدەلمەگەن قوسىمشا تالاپتار بەلگىلەۋگە تىيىم سالىنادى.

18. لومباردتارعا قاتىستى احۋال قانداي؟ ولار دا ءۇش ايعا مەرزىمىن كەيىنگە قالدىرۋدى ۇسىنادى؟ كوپتەگەن لومباردتاردا قارىز مەرزىمى ايمەن نەمەسە بىرنەشە كۇنمەن دە ەسەپتەلەدى. بۇل رەتتە مەرزىمىن كەيىنگە قالدىرۋ تەتىگى قالاي ىسكە اسىرىلاتىن بولادى؟ بۇل ۋاقىت ىشىندە لومبارد كەپىلگە سالىنعان زاتتاردى ساتىپ جىبەرمەي مە؟

- مەرزىمىن كەيىنگە قالدىرۋ ءتارتىبىن ورىنداۋ كرەديت نارىعىنىڭ بارلىق سۋبەكتىلەرىنە، ونىڭ ىشىندە لومباردتارعا دا مىندەتتى. مەرزىمىن كەيىنگە قالدىرۋدىڭ ءبىرىڭعاي كەزەڭى - 2020 -جىلعى 16 - ناۋرىزدان باستاپ 15 - ماۋسىم ارالىعى كوزدەلەدى. مەرزىمىن كەيىنگە قالدىرۋ قارىز بويىنشا مىندەتتەمەلەردى ورىنداۋ مەرزىمىن اۋىستىرۋدى كوزدەيتىندىكتەن، مەرزىمىن كەيىنگە قالدىرۋ كەزەڭىندە لومباردتاردىڭ كەپىلگە سالىنعان زاتتاردى ساتۋعا قۇقىعى جوق.

19. كەيبىر كاسىپورىندار اي سايىن ەمەس، توقسان سايىن تولەمدەر جۇرگىزەدى. ەگەر مىسالى تولەم مەرزىمى ناۋرىزدا جاسالعان بولسا، كەلەسى تولەم مەرزىمى ماۋسىمدا بولسا، ولار تولەم مەرزىمىن قالاي كەيىنگە قالدىرادى (ونداي مۇمكىندىك بەرىلە مە) ؟

- قارىزدار بويىنشا تولەمدەردى جۇزەگە اسىرۋدىڭ كەزەڭدىلىگىنە قاراماستان، مەرزىمىن كەيىنگە قالدىرۋدىڭ ءبىرىڭعاي كەزەڭى - 2020 -جىلعى 16 - ناۋرىزدان باستاپ 15 - ماۋسىم ارالىعىندا كوزدەلگەن. مەرزىمىن كەيىنگە قالدىرۋ ۋاقىتشا قارجىلىق قيىندىققا تاپ بولعان قارىز الۋشىلارعا ۇسىنىلادى. سوندىقتان قارىز الۋشىنىڭ كورسەتىلگەن كەزەڭدە قارجىلىق جاعدايى جاقسارماسا جانە قارىز بويىنشا مىندەتتەمەلەرىن ورىنداۋعا مۇمكىندىگى بولماسا، قارىز الۋشى ءوزىنىڭ قارىز العان بانكىنە نەمەسە بانكتىك ەمەس كرەديتتىك ۇيىمعا مۇنداي جاعدايىن ءتيىستى قۇجاتتارمەن راستاي وتىرىپ، مەرزىمىن كەيىنگە قالدىرۋدىڭ نەعۇرلىم ۇزاق كەزەڭىن نەمەسە وزگە دە شارالار ۇسىنۋ تۋرالى وتىنىشپەن جۇگىنۋگە قۇقىلى. قارىز الۋشىنىڭ قارجىلىق جاعدايىنا تالداۋ ناتيجەلەرى بويىنشا كرەديتور كەيىنگە قالدىرۋدىڭ قوسىمشا مەرزىمىن ۇسىنۋ نە باس تارتۋ تۋرالى شەشىم قابىلدايتىن بولادى.

20. قولداۋ شارالارىن ۇسىنۋدان باس تارتقان ۇيىمدارعا قانداي شارالار قولدانىلادى؟ قازىر كوپتەگەن ازاماتتار ءبىز بانكتەر ەمەسپىز جانە اك- مەن عانا جۇمىس ىستەيمىز، سوندىقتان اگەنتتىك بۇيرىعىنىڭ بىزگە قاتىسى جوق دەگەن كومپانيالار پايدا بولدى. ولاردىڭ كليەنتتەرى نە ىستەۋ كەرەك؟

- ق ر قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگىنىڭ (بۇدان ءارى - اگەنتتىك) ءتيىستى بۇيرىعىمەن بەكىتىلگەن تولەم مەرزىمىن كەيىنگە قالدىرۋدى ۇسىنۋ ءتارتىبى بارلىق كرەديتتىك ۇيىمدارعا، ونىڭ ىشىندە بانكتەرگە، ميكروقارجىلىق قىزمەتتى جۇزەگە اسىراتىن ۇيىمدارعا، لومباردتارعا، ونلاين- كرەديتتەۋ كومپانيالارىنا، كرەديتتىك سەرىكتەستىكتەرگە قولدانىلادى. «الەۋمەتتىك- ەكونوميكالىق تۇراقتىلىقتى قامتاماسىز ەتۋ شارالارى تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ 2020 -جىلعى 16- ناۋرىزداعى № 286 جارلىعىنا سايكەس داعدارىستى جاعدايلار كەزەڭىندە قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا مەملەكەتتىك باسقارۋدىڭ جۇمىس ىستەۋىنىڭ ەرەكشە تەتىگى ايقىندالعانىن اتاپ ءوتۋ قاجەت. ول مەملەكەتتىك ورگاندارعا رەتتەۋدىڭ، باقىلاۋدىڭ جانە قاداعالاۋدىڭ، وزگە فۋنكتسيالاردى جۇزەگە اسىرۋدىڭ ەرەكشە ءتارتىبىن كوزدەيتىن اكتىلەر قابىلداۋ قۇقىعىن بەرەدى. وسىعان بايلانىستى، تولەم مەرزىمىن كەيىنگە قالدىرۋدى ۇسىنۋدان نەگىزسىز باس تارتقان جاعدايدا قارىز الۋشىلار اگەنتتىككە شاعىمدانۋعا قۇقىلى، شاعىمداردى قاراۋ ناتيجەلەرى بويىنشا اگەنتتىك ءوز وكىلەتتىكتەرىنە سايكەس شارالار قابىلدايدى.

21. قارىز الۋشىنىڭ كەلىسىمى ونىڭ ءوتىنىشىنسىز قالاي رەسىمدەلەدى؟ پايىزدىق جۇكتەمە ۇلعايعان جاعدايدا ما؟ ءراسىمى اۆتوماتتى تۇردە جۇرگىزىلگەن جاعدايدا، مۇنداي ءتارتىپ قارىز الۋشى ءۇشىن ءتيىمدى بولماۋى مۇمكىن. بۇل راسىمنەن قالاي باس تارتۋعا بولادى؟

- قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگى ءتوراعاسىنىڭ 2020 -جىلعى 27 - ناۋرىزداعى بۇيرىعىمەن بەكىتىلگەن توتەنشە جاعدايدى ەنگىزۋ ناتيجەسىندە زارداپ شەككەن حالىقتىڭ، شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ قارىزدارى بويىنشا نەگىزگى بورىش پەن سىياقى سومالارىن تولەۋدى توقتاتا تۇرۋ تارتىبىنە سايكەس كرەديتور «تۇرعىن ءۇي قاتىناستارى تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسى زاڭىنىڭ 68-بابىنا سايكەس حالىقتىڭ الەۋمەتتىك جاعىنان وسال توپتارىنا جاتاتىن جەكە تۇلعالارعا، سونداي- اق مەملەكەتتىك اتاۋلى الەۋمەتتىك كومەك الۋشىلارعا جانە حالىقتى جۇمىسپەن قامتۋ ماسەلەلەرى بويىنشا جەرگىلىكتى ورگاندا تىركەلگەن جۇمىسسىزدارعا 2020 -جىلعى 16 - ناۋرىز - 15 - ماۋسىم ارالىعىنداعى كەزەڭدە ءوتىنىشتى جانە راستايتىن قۇجاتتاردى تالاپ ەتپەي جانە بانكتىك قارىز جانە (نەمەسە) ميكروكرەديت شارتتارىنا قوسىمشا كەلىسىمدەرگە قول قويماي، قارىز الۋشىنىڭ كەلىسىمىمەن تولەمدەردى توقتاتا تۇرۋدى جۇزەگە اسىرادى. تارتىپتە كرەديتتىك ۇيىمنىڭ قارىز الۋشىعا تولەمدەرى قول جەتىمدى تاسىلدەرمەن توقتاتا تۇرۋ تۋرالى حابارلاۋ مىندەتى ايقىندالدى. بۇگىنگى كۇنى كرەديتتىك ۇيىمدار قارىز الۋشىلارمەن قاشىقتىقتان اقپارات الماسۋ ءۇشىن وزدەرىنىڭ ينتەرنەت- رەسۋرستارىن جانە ءموبيلدى قوسىمشالارىن پىسىقتاۋ بويىنشا جۇمىس جۇرگىزۋدە. بۇل قارىز الۋشىلارعا ۇيدەن شىقپاي- اق كرەديتتىك ۇيىمدارىنا تولەم مەرزىمىن كەيىنگە قالدىرۋ ءۇشىن قاجەتتى مالىمەتتەر ۇسىنۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. حابارلامانى جەتكىزگەن كۇننەن باستاپ 10 (ون) جۇمىس كۇن ىشىندە قارىز الۋشىنىڭ جاۋابى بولماعان جاعدايدا، كرەديتتىك ۇيىم2020 -جىلعى 16 - ناۋرىز - 15 ماۋسىم ارالىعىنداعى كەزەڭدە بانكتىك قارىز جانە (نەمەسە) ميكروكرەديت شارتتارى بويىنشا نەگىزگى بورىش پەن سىياقى بويىنشا تولەم مەرزىمىن كەيىنگە قالدىرۋدى ۇسىنبايدى.

22. № 167 بۇيرىقتى باقىلاۋ قالاي جۇزەگە اسىرىلادى؟ ونى بۇزۋشىلارعا قانداي جاۋاپكەرشىلىك جۇكتەلەدى؟

- قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگى ءتوراعاسىنىڭ 2020 -جىلعى 27 - ناۋرىزداعى بۇيرىعىمەن بەكىتىلگەن توتەنشە جاعدايدى ەنگىزۋ سالدارىنان زارداپ شەككەن حالىقتىڭ، شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ قارىزدارى بويىنشا نەگىزگى بورىش پەن سىياقى سومالارىن تولەۋدى توقتاتا تۇرۋ تارتىبىنە (بۇدان ءارى - ءتارتىپ) سايكەس قارىز الۋشى ءوتىنىشتى كرەديتورعا ەلەكتروندىق پوشتا، «بانك- كليەنت» ونلاين- جۇيەسىنىڭ، ينتەرنەت- رەسۋرستىڭ، ءموبيلدى قوسىمشانىڭ نەمەسە باسقا دا بايلانىس قۇرالدارىنىڭ كومەگىمەن بەرەدى. بۇگىنگى كۇنى كرەديتتىك ۇيىمدار قارىز الۋشىلارمەن قاشىقتىقتان اقپارات الماسۋ ءۇشىن وزدەرىنىڭ ينتەرنەت- رەسۋرستارىن جانە ءموبيلدى قوسىمشالارىن پىسىقتاۋ بويىنشا جۇمىس جۇرگىزۋدە. بۇل قارىز الۋشىلارعا ۇيدەن شىقپاي- اق كرەديتتىك ۇيىمدارىنا تولەم مەرزىمىن كەيىنگە قالدىرۋ ءۇشىن قاجەتتى مالىمەتتەر ۇسىنۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. كرەديتتىك ۇيىم قارىز الۋشىنىڭ ءوتىنىشىن قارايدى جانە 10 (ون) جۇمىس كۇنى ىشىندە تولەمدەردى توقتاتا تۇرۋ تۋرالى شەشىم قابىلدايدى جانە قارىز الۋشىعا قول جەتىمدى تاسىلدەرمەن حابارلايدى.

قابىلدانعان شەشىم تۋرالى قارىز الۋشىعا حابارلاماعان جاعدايدا، قارىز الۋشى كرەديتتىك ۇيىمعا نە اگەنتتىككە جەدەل جەلىدەگى تەلەفوندارى: 77272788144 جانە 77272788122 (دۇيسەنبى- جۇما كۇندەرى ساعات 9.00 دەن باستاپ 17.00 گە دەيىن، سەنبى - 9.00 دەن باستاپ 15.00 گە دەيىن، جەكسەنبى - دەمالىس) www.finreg.kz سايتىنىڭ كەرى بايلانىس ارقىلى، [email protected]. ەلەكتروندىق پوشتا ارقىلى قايتا ءوتىنىش بەرۋگە قۇقىلى. تولەم مەرزىمىن كەيىنگە قالدىرۋ ۇسىنۋدان نەگىزسىز باس تارتقان جاعدايدا قارىز الۋشى قر قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگىنە شاعىمدانۋعا قۇقىلى، ونى قاراۋ ناتيجەلەرى بويىنشا قارجى رەتتەۋشى ءوز قۇزىرەتىنە سايكەس شارالار قابىلدايدى.