بەكەن قايرات ۇلى. «تاپ-تازا» جىگىت
وسىندا ايتىلعانداي، رۋحاني ءىلىم- بىلىمنەن، قاراپايىم ومىردە شاھادات پەن عيبراتتان حابارى جوق پەندەلەر جايلى ۇلكەن عالىم ماعاز ار-رازي: «كىمنىڭ ۋايىمى جوق، توقشىلىعى كوپ بولسا، دەنەسى مايلى بولادى. دەنەسىنىڭ مايى كوپ ادامدا جەلىك پايدا بولادى. جەلىگى بار ادام جاماندىققا ۇرىنعىش كەلەدى. جاماندىققا بويى ۇيرەنگەن ادامنىڭ جۇرەگى قاتىگەزدەنەدى. جۇرەگى قاتىگەزدەنىپ ءولى كۇيگە تۇسكەن پەندە ءپانيدىڭ قىزىقتارىنا باتىپ كەتەدى» دەپتى.
وسى ورايدا جوعارىداعى دانالار تامسىلىمەن قابىسىپ جاتقان مىنا ءبىر وقيعانى بايان ەتسەك ارتىق بولمايتىن سياقتى. وتكەن عاسىر. سەكسەنىنشى جىلداردىڭ باسى. اقىن عافۋ قايىربەكوۆ اعامىزدى اۋىلدا تۇراتىن ءبىر ءىنىسى ارنايى ىزدەپ كەلەدى. ءوزى كەڭشاردىڭ دارداي ديرەكتورى.
اقكوڭىل اعامىز دەرەۋ ەلدەن كەلگەن، ونى ەرتىپ الىپ «الماتى» قوناقۇيىنە تارتادى. قوناقۇيدىڭ سول تۇستاعى ديرەكتورى، رەيحستاگقا تۇڭعىش تۋ تىككەن باتىر - راقىمجان قوشقاربايەۆ. عافەڭنىڭ ءسوزىن باتىر اعاسى جەرگە تاستاي ما، قوناقۇيدىڭ ەڭ جاقسى نومىرىنە الىستان كەلگەن قوناقتى ورنالاستىرادى. الماتىلىق اعالارىنىڭ مۇنداي سىي- قۇرمەتىنە ريزا بولعان كەڭشار باسشىسى دا كەشكىسىن استا- توك داستارقان جايادى. ەلدەن كەلگەن دامنەن اۋىز ءتيسىن دەگەن نيەتپەن عافەڭ جانى قالماي ەڭ جاقىن ءىنى- دوستارىن شاقىرادى.
سىر- اعاڭ (س. ماۋلەنوۆ)، كاۋكەن كەنجەتايەۆ، اقسەلەۋ سەيدىمبەك، جانىبەك كارمەنوۆ سىندى اقىن- جازۋشى، ونەر يەلەرى جينالا قالادى. داستارقانعا راحىمجان قوشقاربايەۆتىڭ ءوزى دە كەلەدى.
عافەڭ ادەتىنشە ىنىسىنە جاعالاي وتىرعان زامانداستارىن تانىستىرا باستايدى. ماسقارا بولعاندا، الگى سوۆحوزدىڭ دارداي ديرەكتورى قاسىندا جايىلىپ جاستىق، ءيىلىپ توسەك بولىپ وتىرعان، قايمانا قازاققا اتى ايگىلى ازاماتتاردىڭ بىردە- بىرەۋىن تانىمايدى ەكەن. ەشقانداي كىتاپتىڭ بەتىن اشپاعان، وقىماعان، ادەبيەت پەن تاريحتان بەيحابار، شارۋاشىلىقتان باسقا تىرلىكتى بىلمەيتىن ءىنىسىنىڭ رەيحستاگقا تۋ تىككەن ر. قوشقاربايەۆتى قوناقۇيدىڭ ديرەكتورى رەتىندە، باسقالارىن اعاسىنىڭ «بوتەلكەلەسى» دەپ تانىعانىنا اۋەلى ابىرجىپ قالعان عافەكەڭ ازدان كەيىن ءسوز باستايدى.
- قادىرلى راقا! - دەيدى وڭ جاعىندا وتىرعان راقىمجان قوشقاربايەۆقا قاراپ: - مىناۋ مەنىڭ ەلدەن كەلگەن ءىنىم. كورىپ وتىرسىزدار ءوزى مىرزا، اۋقاتتى. سوسىن تاپ-تازا جىگىت. تازا بولعاندا دا مۇنتازداي، كەلبەتىنە داق تۇسپەگەن، جۇرەگىنە ءان-جىر ۇيالاماعان، كىتاپتىڭ بەتىن اشىپ ميىن اۋىرتپاعان، قاق-سوقپەن ءىسى جوق، كەرەمەت جىگىت، - دەيدى ەش سىر بەرمەي.
سودان كەيىن وڭ جاعىندا وتىرعان ىنىلەرىنە وزىمسىنە بۇرىلىپ: - ءاي، اقسەلەۋ، ءاي جانىبەك، مىنا سەندەر نە وتتاپ جۇرسىڭدەر، تاريح، مادەنيەت، ادەبيەت، ۇلتتىڭ بولاشاعى، ۇرپاقتىڭ كەلەشەگى، سالت-ءداستۇر... تاعى سونداي بىردەڭەلەرىڭدى ايتىپ...
مىنا ىنىمە قاراساڭدارشى، وندايلاردىڭ بىرىمەن دە شاتاعى جوق، تاپ-تازا. ەشتەڭەگە ارالاسپايدى. بىلمەيدى. بىلگىسى دە كەلمەيدى. بۇعان سوۆحوزداعى مالى تۇگەل، بالا-شاعاسى امان، ماشينەسى ءجۇرىپ تۇرسا بولدى. قالعان دۇنيە ورتەنىپ، توپان سۋ قاپتاپ كەتسە دە مىڭق ەتپەيتىن ناردىڭ ءوزى. «تاپ-تازا» جىگىت بولعان سوڭ سويتەدى. ايتىپ وتىرمىن عوي، تاپ-تازا! - دەپ تاعى تامسانادى. وتىرعان جۇرت اشى مىسقىلعا قىرىلىپ تۇسەدى. ەشتەڭەگە تۇسىنبەگەن الگى جىگىتتىڭ ءوزى دە ءماز بولىپتى.
جانىڭدى جابىرقاتاتىن ناداندىقتى عافۋ اعامىز كەزىندە وسىلاي وسپاقتاعان ەكەن. قازىر كورىپ ءجۇرمىز، قوعامدا «تاپ-تازا» جىگىتتەر ءتىپتى كوبەيىپ كەتتى. اياق الىپ جۇرگىسىز.
باياعى اباي اتامىزدىڭ:
«ناداننىڭ كوڭىلىن باسىپ تۇر،
قاراڭعىلىق پەردەسى.
اقىلدان بويى قاشىق تۇر،
ويىندا ءبىر-اق شارۋاسى»،
دەگەنىندەي، قازىرگى «تازا» جىگىتتەردىڭ بويىندا ەل قامىنان گورى قارىن قامى، ءىلىم- بىلىمنەن گورى، جاعىنا ءبىلۋ، جارامساقتانۋ «ونەرىن» ۇيرەنۋ ءۇردىسى باسىم. «قازىرگى جاڭا تولقىن زيالى دا، يگى دە ەمەس، تەك دۇمبىلەز ديپلومدى، شالا ساۋاتتى، قۋلىق ساۋعان قارىنبايلار بولىپ بارادى» دەپ مارقۇم مارات قابانباي ايتقانداي، اپاتيانىڭ الدىندا تۇرعان جوقپىز با ءوزى!