كوروناۆيرۋس: جارقاناتتار نە سەبەپتى قاۋىپتى ۆيرۋستار تاسيدى؟

نۇر-سۇلتان. قازاقپارات - عالىمدار جارقاناتتاردىڭ يممۋنيتەتى ادامعا قاراعاندا بىرنەشە ەسە كۇشتى ەكەنىن انىقتادى. بۇل جارقاناتتاردىڭ ءوز ولشەمىندەي سۇتقورەكتىلەرگە قاراعاندا ۇزاق ءومىر سۇرەتىندىگى مەن ولارداعى ۆيرۋستار وتە قاۋىپتى ەكەنىن بىلدىرەدى.

سوڭعى جىلدارى ەڭ كوپ ادام ولىمىنە سەبەپ بولعان ۆيرۋستىق اۋرۋلارعا SARS (ا ءتيپتى پنيەۆمونيا) ، MERS (تاياۋ شىعىستاعى رەسپيراتورلىق سيندروم) ، ەبولا مەن ماربۋرگ ۆيرۋستارى جانە قىتايدا جاڭا كوروناۆيرۋس - COVID-2019 شىعۋىنىڭ سەبەبى جارقاناتتان تاراعان ۆيرۋستار ەكەنى انىقتالعان

جارقاناتتار قانداي جانۋار؟

جارقانات - قۇستار توبىنا جاتپايتىن قولقاناتتىلار جانۋارلار. ولار بىزگە 60-100 ميلليون جىل بۇرىنعى دينوزاۆرلار داۋىرىنەن بەلگىلى. كوزى ناشار كورەتىن بولعاندىقتان تۇندە ۇشادى. جەمتىگىن تۇندە اۋلايدى. ەسەسىنە ولاردىڭ ەستۋ قابىلەتى جاقسى دامىعان. كەڭىستىكتە ءوزى شىعاراتىن جوعارعى جيىلىكتەگى ۋلترادىبىستاردى (40 — 80 كگتس) ، سونداي- اق، ادام ەستىمەيتىن، تومەنگى جيىلىكتەگى ينفرادىبىستاردى (12 كگتس) ەستي الادى. ولار قاۋىپتى كەدەرگىلەردەن وسى دىبىس ارقىلى اينالىپ وتەدى. الەمدە 1000 نان اسا ءتۇرى بار. ال قازاقستاندا 4 تۇقىمداسقا جاتاتىن 20 ءتۇرى كەزدەسەدى. ولاردىڭ كەيبىرى قىزىل كىتاپقا ەنگەن. اڭىز اڭگىمەلەر مەن شىعارمالاردا ولاردى قانسورعىش قورقىنىشتى ەتىپ كورسەتكەنىمەن، شىن مانىندە وتە مەيىرىمدى جانۋارلار. ولار ءبىر ساعاتتىڭ ىشىندە مىڭعا جۋىق ماسانى جەپ، وسىمدىكتەردى توزاڭداندىرادى. تابيعاتقا پايداسى زور جانۋارلار سانالادى.

كوروناۆيرۋس - COVID-2019 نەگە قىتايدان شىقتى؟

كوروناۆيرۋستىڭ جاڭا ءتۇرى ۋحانداعى تەڭىز ونىمدەرى ساتىلاتىن بازاردا تارالعان. 11 ميلليون حالقى بار قالا ينفەكسيانىڭ وشاعىنا اينالدى، ۆيرۋس جۇقتىرعانداردىڭ كوپشىلىگى وسى قالادا قايتىس بولدى. ۆيرۋس ادامنان ادامعا جۇعادى، جۇقتىرعانداردىڭ كوپشىلىگى ۋحان قالاسىنا بارعان نەمەسە اۋىرعان ادامدارمەن تىعىز بايلانىستا بولعاندار. ازىرگە ۆاكسينا جوق، يممۋندىق جۇيەسى جاقسى ادامدار اۋرۋدان ايىعا الادى. قازىرگى ۋاقىتتا ادامداردى ۆيرۋستان قورعايتىن ۆاكسينا جاساۋ بويىنشا زەرتتەۋلەر جۇرگىزىلۋدە. ۆيرۋستىڭ نەگە قىتايدان شىققانىن ءدوپ باسىپ ەشكىم ايتا المايدى. بولجام رەتىندە ول جارقاناتتان جىلانعا ودان ونى تۇتىنعان ادامعا بەرىلۋى نەمەسە ۆيرۋستاردى زەرتتەيتىن ورتالىقتان شىققاندىعى ايتىلادى. انىعى كوروناۆيرۋستىڭ جاڭا ءتۇرى ۋحانداعى جانۋارلار بازارىنان تارالعان. قىتاي زەرتتەۋشىلەرى ۋحانداعى جانۋارلار بازارىنا ۆيرۋستىڭ جاڭا ءتۇرىن جۇقتىرعان ادام اكەلگەن بولۋى مۇمكىندىگىن ايتقان. تاعى ءبىر سەبەپ جارقاناتتار قىتايلاردىڭ سۇيىكتى اسىنىڭ ءبىرى سانالادى. بۇگىندە اتالمىش ۆيرۋستى جۇقتىرعاندار سانى 80 مىڭعا جەتىپ، ودان قايتىس بولعاندار سانى 2700 دەن استى.

قازاقستانداعى جاعداي قانداي؟

قازىر ەلىمىزدەگى جاعداي تۇراقتى. كوروناۆيرۋستىڭ جاڭا تۇرىمەن اۋىرعاندار رەسمي تۇردە تىركەلگەن جوق. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ باس سانيتارلىق دارىگەرى جانداربەك بەكشين كوروناۆيرۋستىق ينفەكتسيانىڭ الدىن- الۋ جونىندەگى كۇشەيتۋ شارالارى كەزىندە ەشقانداي قاۋىپتى جاعداي انىقتالعان جوق دەپ مالىمدەدى. سونىمەن قاتار سينگاپۋر، جاپونيا، وڭتۇستىك كورەيا، تايلاند، ۆەتنام، گەرمانيا، ا ق ش، فرانسيا، ۇلى بريتانيا، بىرىككەن اراب امىرلىكتەرى، يتاليا، ەگيپەت، جالپى العاندا، كوروناۆيرۋستىق ينفەكتسياسى انىقتالعان 26 ەلگە بارماۋعا كەڭەس بەرىلدى. العان بيلەتتەرىن قايتا وتكىزۋ كەرەكتىگى ايتىلدى. رەسپۋبليكا باس دارىگەرىنىڭ ايتۋىنشا، اۆياكومپانيالار كەلىسىمگە سايكەس تاپسىرىلعان بيلەتتەردىڭ اقشاسىن قايتارادى.

جارقاناتتار نە ءۇشىن قاۋىپتى ۆيرۋستاردى تاسيدى؟

زەرتتەۋلەر كورسەتكەندەي، ۆيرۋستىق ينفەكتسيا جارقاناتتار اعزاسىندا تەز جانە كۇشتى يممۋندىق رەاكسيانى قوزدىرادى. بۇل رەاكسيا ءبىر جاعىنان وسى تىرشىلىك يەلەرىن قورعايدى، ال ەكىنشى جاعىنان اگرەسسيۆتى يممۋندىق رەاكسيا ۆيرۋستاردىڭ بەلسەندى كوبەيۋىنە جانە قورشاعان ورتاعا بەيىمدەلۋىنە سەبەپ بولادى. وسىلاي جارقاناتتار اعزاسى ۆيرۋستار ءۇشىن كوبەيەتىن ورىن بولادى دا، ولار يممۋندىق جۇيەسى ءالسىز باسقا جانۋارلار مەن ادامعا وتسە قاۋىپتى اۋرۋعا اينالادى. «جوعارى يممۋندىق جۇيە جارقاناتتار اعزاسىن ۆيرۋستاردان ساقتايدى. ال جارقاناتقا جۇققان ۆيرۋس ونىڭ اعزاسىنا زيان تيگىزبەي كوبەيە بەرەدى. ءبىراق مۇنداي يممۋنيتكە يە بولماعان تىرشىلىك يەلەرىنە (ادامدارعا) وتكەندە ۆيرۋس اسقىنىپ كەتەدى» - دەيدى زەرتتەۋشىلەردىڭ ءبىرى كارا برۋك. مۇنداي قاۋىپتى ۆيرۋستار ادام اعزاسىنا تاماق ارقىلى ەنەدى. جارقاناتتار ۇشا الاتىن جالعىز سۇتقورەكتىلەر بولعاندىقتان ولار ۇشۋ كەزىندە مەتابوليزم ياعني زات الماسۋدى ەكى ەسە ارتتىرادى. ادەتتە دەنە بەلسەندىلىگى مەن زات الماسۋدىڭ جىلدامدىعى اسەرىنەن جارقاناتتار اعزاسىندا زياندى ەلەمەنتتەر كوبەيەدى. ءبىراق جارقاناتتار اعزاسى ءارتۇرلى سەبەپتەرمەن تۋىنداعان كەز- كەلگەن قابىنۋدان تەز قۇتىلادى. بۇل ولاردىڭ نەگە ۇزاق ءومىر سۇرەتىنىن تۇسىندىرەدى.

جۇرەك سوعىسى مەن زات الماسۋى جىلدام بولاتىن كولەمى شاعىن سۇتقورەكتىلەر

جۇرەك سوعىسى مەن زات الماسۋى باياۋ ۇلكەن سۇتقورەكتىلەرگە قاراعاندا از ءومىر سۇرەدى. ءبىراق جارقاناتتاردىڭ ەرەكشەلىگى سول ولار كولەمى وزدەرىمەن بىردەي باسقا سۇتقورەكتىلەرگە قاراعاندا ۇزاق ءومىر سۇرەدى. مىسالى، كەيبىر جارقاناتتار 30-40 جىل، ال كولەمى جارقاناتتاي باسقا سۇتقورەكتىلەر بولسا 2-3 جىل عانا ءومىر سۇرەدى.

قالاي قورعانۋ كەرەك؟

دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمى جاڭا كوروناۆيرۋستى جۇقتىرماۋ ءۇشىن تومەندەگىدەي كەڭەس ايتقان:

• قولىڭىزدى سابىنمەن نەمەسە سپيرتپەن ءجيى جۋىڭىز؛

• جوتەلگەندە نەمەسە تۇشكىرگەندە اۋزىڭىز بەن مۇرنىڭىزدى جابىڭىز؛

• تۇماۋ بەلگىلەر بار ادامداردان اۋلاق بولىڭىز، قىزۋىڭىز كوتەرىلىپ، جوتەلسەڭىز جەدەل جاردەم شاقىرىڭىز؛

• ەت بازارىنا بارعاندا جانۋارلار مەن باسقا دا زاتتاردى ۇستاۋدان ساقتانىڭىز؛

• تاعامدى اسىرەسە ەتتى اسىقپاي ءپىسىرىڭىز؛

Massaget.kz