اق جايىقتا اباي جىلى سالتاناتپەن اشىلدى

ورال. قازاقپارات - ح. بوكەيەۆا اتىنداعى باتىس قازاقستان وبلىستىق قازاق دراما تەاترىندا وڭىردەگى اباي جىلى سالتاناتپەن اشىلدى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.

ابايدىڭ 175 جىلدىعىنا ارنالعان «اباي - حالىقتىڭ رۋحاني قازىناسى» اتتى شارادا ۇلى اقىننىڭ ولەڭدەرى مەن قارا سوزدەرى وقىلدى. تەاترلاندىرىلعان كورىنىستە ابايدىڭ بەينەسى (ءارتىس مۇساعالي بەكتەنوۆ) ەڭسەلەنىپ، ع. قۇرمانعاليەۆ اتىنداعى وبلىستىق فيلارمونياسى داۋلەتكەرەي اتىنداعى قازاق حالىق اسپاپتار وركەسترىنىڭ (باس ديريجەرى ەركىن نۇرىمبەتوۆ) سۇيەمەلدەۋىمەن بەلگىلى ءانشى، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى، «پاراسات» وردەنىنىڭ يەگەرى حاتيموللا بەردىعاليەۆ اۋەلەتە ءان شىرقادى.

وڭىرگە تانىمال ونەرپازدار ابايدىڭ باسقا دا تۋىندىلارىن ورىندادى. سالتاناتتى شارادا ءسوز العان وبلىس اكىمى عالي ەسقاليەۆ ۇلى اقىننىڭ 175 جىلدىعىنا ارنالعان جيىندار جىل بويى جالعاساتىنىن جەتكىزدى.

ورال قالاسىنداعى اباي الاڭى اباتتاندىرىلىپ، ونىڭ قارا سوزدەرى، افوريزمدەرى جازىلعان تاستار ورناتىلادى. وبلىس باسشىسىنىڭ اتاپ وتكەنىندەي، اق جايىق ءوڭىرى - الەم ادەبيەتىنىڭ كلاسسيكتەرى پۋشكين، تولستوي، كرىلوۆ، دال جانە باسقا تانىمال اقىن-جازۋشىلاردىڭ ءىزى قالعان تاريحي مەكەن.

وسى پۋشكيننىڭ، كرىلوۆتىڭ، لەرمونتوۆتىڭ شىعارمالارىن قازاق تىلىنە اۋدارىپ، كۇللى قازاق دالاسىنا تانىتقان اباي بولاتىن. سوندىقتان قازىرگى پۋشكين مۋزەيىنىڭ جۇمىسى قايتا قۇرىلىپ، مۇندا كەلگەن كورەرمەندەرگە ورىس ادەبيەتى كلاسسيكتەرىنىڭ مۇرالارى اباي ارقىلى جاڭا قىرىنان كورسەتىلەدى.

ءوڭىردىڭ تاعى ءبىر ەرەكشەلىگى - رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ بەس وبلىسىمەن شەكتەسەتىندىگى. بۇل وبلىستاردا 470 مىڭعا جۋىق قانداسىمىز تۇرادى. الداعى ۋاقىتتا رەسەيدەگى قازاقتارعا اباي مۇرالارى كەڭىنەن ناسيحاتتالىپ، شىعارمالارىنىڭ ەلەكتروندى نۇسقالارى قازاق دياسپوراسى وكىلدەرىنە تاراتىلاتىن بولادى.

ۇلى ابايدى باتىس قازاقستان وبلىسىمەن بايلانىستىراتىن ءبىر جايت - ونىڭ ۇستازى، وقىمىستى، ءدىندار، عالىم كاماراددين بيجومارت ۇلىنىڭ بوكەي ورداسى اۋدانىنان تۇلەپ ۇشقاندىعى. ول 1807-جىلى وسى وڭىردە دۇنيەگە كەلگەن. كاماراددين تۋرالى الاشتانۋشى عالىم، جازۋشى تۇرسىن جۇرتباي: «قۇنانباي قاجى بالاسى ابايدى سەمەي قالاسىندا ورنالاسقان مەدرەسەگە وقۋعا بەرگەن. ءۇش ايدان كەيىن: «مىنا ءبىر جاس مولدانىڭ وقۋى كۇشتى ەكەن»، - دەپ كاماراددين مولداعا اۋىستىرعان» دەپ جازدى.

«وسىنداي قۇندى تاريحي شەجىرەلەرىمىزدى كەيىنگى ۇرپاققا ناسيحاتتاپ، اباي بابامىزدىڭ وشپەس دۇنيەلەرىن ۇرپاعىمىزعا ونەگە قىلىپ قالدىرۋىمىز كەرەك»، دەدى ءوڭىر باسشىسى.