قازاقستاننىڭ حالىقارالىق ارەناداعى ءرولى قانداي - جاپون عالىمىنىڭ پىكىرى
تاناكا اكيحيكو قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ جانىنداعى مەملەكەتتىك باسقارۋ اكادەمياسى مەن نازاربايەۆ ۋنيۆەرسيتەتىندە ءدارىس وقىدى. ول حالىقارالىق جۇيەلەر تەورياسىنا، شىعىس ازياداعى قازىرگى حالىقارالىق قاتىناستارعا، جاپون- امەريكا قاتىناستارىنا جانە جاپون- قىتاي قاتىناستارىنا ماماندانعان.
«مەنىڭ لەكتسيالارىمنىڭ تاقىرىبى شىعىس ازيا مەن جاپونياداعى حالىقارالىق ساياساتقا ارنالعان. ءدارىس بارىسىندا شىعىس ازيانىڭ سوڭعى ءتورت-ءۇش ونجىلدىقتاعى ەرەكشەلىگى تۋرالى ايتتىم. شىعىس ازيا جاپونيا، كورەيا تۇبەگى، قىتاي جانە وڭتۇستىك- شىعىس ازيادان تۇرادى. سونداي-اق، شىعىس ازيانىڭ ەكونوميكالىق دامۋى تۋرالى دا اڭگىمە قوزعادىم. بۇل ايماقتىڭ ەكونوميكالىق دامۋىن «شىعىس ازياداعى ەكونوميكالىق عاجايىپ» دەپ تە ايتادى. 1960-جىلدارى شىعىس ازيانىڭ جاپونيادان باسقا بولىگى كەدەي ايماق بولىپ سانالعان. ال قازىر شىعىس ازيا - قارقىندى دامىپ كەلە جاتقان ايماقتاردىڭ ءبىرى. سونىمەن قاتار، مەنىڭ دارىستەرىم ورتالىق ازياداعى ساياسي قاۋىپسىزدىك تاقىرىبىن دا قامتيدى»، - دەيدى تاناكا اكيحيكو.
عالىم جاپونيانىڭ سىرتقى ساياساتىنا دا توقتالىپ ءوتتى. ونىڭ ايتۋىنشا، «كۇنشىعىس ەلىنىڭ» سىرتقى ساياساتىنىڭ دامۋ نەگىزى ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستان كەيىن، ا ق ش-پەن تىعىز بايلانىس ورناتىلعاننان سوڭ باستالعان. جاپونيا ا ق ش-پەن قارىم- قاتىناستا بولا وتىرىپ، شىعىس ازيا ايماعىن دامىتۋعا كۇش سالعان.
تاناكا اكيحيكو ورتالىق ازيامەن، سونىڭ ىشىندە قازاقستانمەن قارىم- قاتىناستىڭ دامۋ دەڭگەيىنە قاتىستى پىكىر ءبىلدىردى.
«جاپونيانىڭ پرەمەر- ءمينيسترى سيندزو ابە باسقاراتىن قازىرگى اكىمشىلىك «ەركىن جانە اشىق ءۇندى- تىنىق مۇحيتى ايماعى» دەپ اتالاتىن جاڭا كوزقاراستى العا تارتۋدا. جاپونيا باسقا ايماقتاردى، اتاپ ايتقاندا ورتالىق ازيانى نازاردان تىس قالدىرمايتىنىن ايتقىم كەلەدى. جاپونيا «ورتالىق ازيا + جاپونيا» ديالوگىنا كىردى، سول سەبەپتى ءبىز قازاقستانمەن دە تىعىز قارىم- قاتىناستا بولامىز»، - دەيدى اكادەميالىق ينستيتۋتتىڭ رەكتورى.
ەسكە سالا كەتسەك، بىلتىر قازان ايىندا ق ر تۇڭعىش پرەزيدەنتى - ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ جاپونيانىڭ يمپەراتورى نارۋحيتونىڭ تاققا وتىرۋىنا ارنالعان رەسمي شاراعا قاتىسقان بولاتىن.
عالىمنىڭ ايتۋىنشا، ەلباسىنىڭ بىلتىر جاپونياعا بارۋى ەكى ەل قارىم- قاتىناسىنىڭ جوعارى دەڭگەيدە ەكەنىن اڭعارتادى.
«بىلتىر قازان ايىندا قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى جاپونيا يمپەراتورى نارۋحيتونىڭ تاققا وتىرۋىنا ارنالعان رەسمي شاراعا قاتىستى. مەن جاپونيا حالقى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ دوستىق نيەتىن سەزەتىندەرىنە سەنەمىن. جاپوندىقتار تاريحقا ۇڭىلەر بولسا، جاپون جانە قازاق حالقى قانشالىقتى ۇقساس ەكەنىن بايقاۋعا بولادى. ءتىپتى، جاپون ءتىلى مەن قازاق ءتىلىنىڭ قۇرىلىمىندا ۇقساستىق كوپ»، - دەيدى تاناكا اكيحيكو.
GRIPS رەكتورى ءبىلىم سالاسىنداعى ەكى جاقتى قارىم-قاتىناس تۋرالى دا ايتتى.
«ستۋدەنتتەر اراسىنداعى قارىم- قاتىناس نىعايا تۇسۋدە. مۇنى جاپونيا ازاماتىنىڭ بۇگىنگى تاڭدا نازاربايەۆ ۋنيۆەرسيتەتىن باسقارۋىمەن بايلانىستىرۋعا بولادى. (شيگەو كاتسۋ - اۆت. ). ديپلوماتيا سالاسىنا قاتىستى بىزدە ماسەلە دە، كەدەرگى دە جوق. ەكى ەلدىڭ بولاشاعى - جارقىن»، - دەيدى ول.
سپيكەر قازاقستاندىقتار توكيودو ورنالاسقان ساياسي زەرتتەۋلەر ينستيتۋتىندا (GRIPS) وقىپ جاتقانىن جەتكىزدى.
«قازاقستاندا ءدارىس وقۋ مۇمكىندىگى بەرىلگەنى مەن ءۇشىن - مارتەبە. مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەردى وقىتۋمەن اينالىساتىن ساياسي زەرتتەۋلەر ۇلتتىق ينستيتۋتىن باسقارامىن. قازاقستاندىق ازاماتتار دا جىل سايىن بىزدە وقىعىسى كەلەدى. مىسالى، نۇر-سۇلتانعا كەلگەلى ءبىزدىڭ ينستيتۋتتى بىتىرگەن 9 تۇلەكپەن كەزدەستىم. ءارتۇرلى سالاداعى كاسىبي ماماندار ءبىزدىڭ ينستيتۋتتا وقيتىنىنا سەنىمدىمىن»، - دەيدى ت. اكيحيكو.
GRIPS باسشىسى قازاقستاننىڭ حالىقارالىق ارەناداعى رولىنە قاتىستى دا پىكىرىن ءبىلدىردى.
«قازاقستان - ورتالىق ازيادا جەر كولەمى بويىنشا عانا ەمەس، ەكونوميكالىق دامۋ جاعىنان دا الىپ مەملەكەت. بۇل ەل حالىقارالىق قاتىناسقا ايتارلىقتاي اسەر ەتە الاتىن باي رەسۋرستارعا يە. جالپى، ا ق ش-پەن ىنتىماقتاستىق تۋرالى ايتقان كەزدە دونالد ترامپتىڭ باسشىلىعىمەن كەيبىر ەلدەردە حالىقارالىق ساياسات كوزقاراستارىندا ايىرماشىلىقتار بولۋى مۇمكىن ەكەنىن اتاپ وتۋگە بولادى. ا ق ش - الەمدەگى ماڭىزدى جانە ىقپالى مول مەملەكەت. سونداي-اق، تۇڭعىش پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازاربايەۆ حالىقارالىق ساياساتتا ۇلى بىتىمگەر رەتىندە تانىمال. قازاقستان ورتالىق ازياداعى نەگىزگى مەملەكەت رەتىندە حالىقارالىق قوعامداستىقتا سىندارلى ءرول اتقارادى»، - دەيدى ول.