بوزىنگەندى يدىرگەن كۇي ەدى
اماندىق- ساۋلىق سۇراسقان، كەلەر- كەتەرى جوق بوس اڭگىمەگە بەرىلگەن جۇرت سالدەن سوڭ قۇستىڭ سۇتىنەن باسقانىڭ ءبارى تابىلاتىن، شانىشقىڭدى جانتايتىپ جايعاستىرار بوس جەرى جوق استا- توك، مول داستارقان باسىنا قوناقتاعان. جەمەي توق، ىشپەي ماس. كوڭىلدەرى كوكتەم.
اسابالار ءسوز باستادى. وزگە ءوڭىردى قايدام، كوكشەتاۋدىڭ اسابالارىنىڭ كىرىسپە ءسوزى ءبىر- بىرىنەن اۋمايدى. ءماتىنى مىقتى. تەك جاتتاندى بولعان سوڭ با، تىڭداعىڭ كەلمەيدى- اق. ءوز جانىنان شىعارىپ، ءبىر اۋىز ءسوز ايتا المايتىن «شەشەندەر» حالىقتى مەزى ەتكەلى قاشان؟ ءبىز عانا ەمەس، تويعا جينالعان كوپشىلىك تە پالەندەي سەلت ەتكەن جوق. الدەن ۋاقىتتا قوبىزشى قىز شىقتى. ءان مەككەسىندە قوبىز قات، قوبىزشى سيرەك، تاڭسىق دۇنيە بولعان سوڭ ەرىكسىز قۇلاق تۇرگەنبىز. تۇرىمتايداي تۇيىلگەن قوبىزشى قىز بالكىم وقۋشى، الدە وبلىس ورتالىعىنداعى كوللەدجدەردىڭ ءبىلىم الۋشىسى ما ەكەن، كىم ءبىلسىن، ايتەۋىر جاپ- جاس بالا. ءاپ ەتكەن بەتتە بۋلىعىپ، باۋىر جازا الماعانداي بولىپ كورىنگەنىمەن، بارا- بارا قۇيتاقانداي قوبىزدىڭ شاناعىنان توگىلگەن عالامات اۋەن مەيرامحانانىڭ ىشىنە كەڭ جايىلىپ بارا جاتتى.
كۇي تاريحىنان ءسال- ءپال حابارىمىز بار ەدى. ەستە جوق ەسكى كەزەڭدە ەل ءىشىن جۇت جايلاپتى. تىگەرگە تۇياق قالماعان. تۇتاس اۋىلدى جۇتتان جالعىز جانى امان قالعان بوزىنگەن اسىراعان. كۇندەردىڭ ءبىر كۇنىندە بوزىنگەننىڭ ەمشەگىنەن ءسۇت شىقپاي قالادى. جالعىز ىنگەننىڭ نەسىبەسىمەن كۇن كورىپ وتىرعان ءدۇيىم جۇرتتىڭ جاندارى مۇرىندارىنىڭ ۇشىنا كەلسە كەرەك. كوپتى كورگەن ءبىر اقساقال ايتىپتى: «التى قىردىڭ ار جاعىندا ءبىر قوبىزشى بار، سونى الدىرىڭدار» دەپ. جاياۋلاپ- جالپىلاپ، ات تۇيەدەي قالاپ قوبىزشىنى اكەلگەن. كۇيشى قوبىزىن باۋىرىنا قىسىپ الىپ سارناتقان. عالامات كۇي تىڭداعان جاننىڭ تۇلا بويىن قورعاسىنداي بالقىتقان. ادامدى عانا ەمەس، بوزىنگەندى دە. كۇي اۋەنىمەن بالقىعان ىنگەننىڭ ەمشەگىنەن ءسۇت ساۋلاپ قويا بەرەدى. ال بوزىنگەن بولسا، بوتاسىن ىزدەپ بوزداپ تۇر.
كۇيدىڭ بوزىنگەندى يدىرگەن جەرى ءتىپتى سۇمدىق. جۇيكەڭدى جەپ جىبەرەدى. ەل باسىنا كۇن تۋعان شاق كوز الدىڭا كەلىپ، ەڭىرەپ جىبەرە جازدايسىڭ. تەك ءتۇسىنىپ، ءتۇيسىنۋ كەرەك. الدەن ۋاقىتتا كوز سالسام، ءبىزدىڭ داستارقانداعى دا، قاتارلاس ءيىن تىرەسىپ وتىرعان وزگە جۇرت تا كۇيدى تىڭداپ وتىرعان جوق ەكەن. ءوز- وزدەرىمەن ءماز- مەيرام. ەندىگى ارادا بوزىنگەننىڭ بوزداۋى مىنا جۇرتتىڭ رۋحاني الەمىندەگى ساڭىلاۋدى ىزدەگەنى ءتارىزدى كورىنىپ كەتتى. ىلكىدەگى اڭىز جەلىسىندە ايتىلاتىن كۇي قۇدىرەتى بوزىنگەندى يدىرگەنىمەن، بۇگىنگى جۇرتتى ەلىكتىرە المادى. قۇدىرەتىنەن ايىرىلعاندىقتان ەمەس، كوكىرەكتەگى كوزدىڭ جابىلعانىنان.
ەندى اڭعاردىم، قوبىزشى قىزدىڭ الدىنا تاباق قويىلعان ەكەن. كەيىنگى ون شاقتى جىلدىڭ توڭىرەگىندە كوكشەتاۋدا وسىنداي ءداستۇر پايدا بولدى. ادەيىلەپ اقىسىن تولەمەسە دە، مەيرامحانادان مەيرامحانا قويماي جاعالاي ءجۇرىپ ونەر كورسەتەتىن ونەرپازدار پايدا بولدى. ءانشى دەيسىڭ بە، ءبيشى دەيسىڭ بە، ءبارى بار. ءۇي يەسىنە دە يكەمدى، قالتاسىنان شىعارىپ قاراجات تولەپ جاتقان جوق، ونەردى تۇسىنەتىن، باعالايتىن اعايىن ۇلتتىق ۆاليۋتانىڭ بىرەر تەڭگەسىن شىعىنداپ، ىقىلاس بىلدىرەدى.
كوپشىلىك ءماز- مەيرام بولعان تويدان مىسىمىز باسىلىپ، ۇنجىرعامىز ءتۇسىپ قايتتىق. قۇلاعىمىزعا قايتا- قايتا تالىپ جەتىپ، كۇي سارىنى مازا بەرمەي كەلەدى. ادامزات بالاسى ساناسىز سانايتىن بوزىنگەننىڭ تامىرىن بالقىتقان قايران قۇدىرەتتى كۇي سانالىمىز دەيتىن جۇرتتىڭ جۇرەگىنە جەتپەدى- اۋ! ەندى قايتتىك.. .
«ەگەمەن قازاقستان»