داۋلەت كارىبەك: جاستار جىلى - الەۋمەتتىك ماسەلەلەردى شەشىپ بەرۋ عانا ەمەس

نۇر-سۇلتان. قازاقپارات – ق ر پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆ جاستار جىلىنىڭ جابىلۋ جانە ۆولونتەر جىلىنىڭ باستالۋ سالتاناتىنا قاتىسىپ، جاستاردىڭ جان-جاقتى دامۋىنا جاعداي جاساۋ - پرەزيدەنت رەتىندەگى باستى مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى ەكەنىن ايتقان بولاتىن.

وسىعان وراي «Nur Otan» پارتياسى «جاس وتان» جاستار قاناتىنىڭ ءتوراعاسى داۋلەت كارىبەك ەلىمىزدەگى جاستار ساياساتىنا قاتىستى ويىمەن ءبولىستى.

4-5 جىلدا ەلىمىزدىڭ ۇشتەن ءبىرىن جاستار قۇرايتىن بولادى

ەلباسىنىڭ 2019 -جىلدى جاستار جىلى دەپ جاريالاۋىنىڭ ءمانى تەرەڭدە جاتىر. 1990-2000 -جىلدار ارالىعىندا بىزدە دەموگرافيالىق احۋالىمىز مۇشكىل حالدە بولدى. 2000 -جىلدان ەكونوميكانىڭ كۇشەيۋىنە، ەلدىڭ ءال-ءاۋقاتىنىڭ جاقسارۋىنا بايلانىستى دەموگرافيالىق احۋال تۇزەلە ءتۇستى، «بەبي-بۋم» بولدى: جىل سايىن 400-500 مىڭ نارەستە دۇنيەگە كەلە باستادى. جاقىن 4-5 -جىل ىشىندە ەلىمىزدىڭ ۇشتەن ءبىرىن، ياعني %30 استامىن جاستار قۇرايتىن بولادى.

جاستار جىلى جالعاسىن تابادى

جاستار جىلىنىڭ جابىلۋ جانە ۆولونتەر جىلىنىڭ باستالۋ سالتاناتىندا مەملەكەت باسشىسى قاسىم- جومارت توقايەۆ جاستار جىلى 2019 -جىلمەن اياقتالىپ قالمايتىنىن ايتتى. مىسالى، جۇمىس ىستەيتىن جاستاردى تۇرعىن ۇيمەن قامتاماسىز ەتۋ 2021 -جىلعا دەيىن جالعاسادى.

سونىمەن قاتار، بيىل 5 مىڭنان استام ادام «جاس كاسىپكەر» باعدارلاماسى بويىنشا گرانت ۇتىپ، بيزنەسىن اشسا، بۇل باستاما كەلەسى جىلى دا جالعاسىن تابادى.

«جاس مامان» باعدارلاماسى اياسىندا ەلىمىزدىڭ 17 وڭىرىندە 180 گە جۋىق كوللەدج، 20 عا جۋىق جوعارى وقۋ ورنى جاڭعىرتىلىپ، سۇرانىسقا يە ماماندىقتار بويىنشا ءبىلىم بەرە باستايدى. ول ءبىر جىل ىشىندە تىڭدىرىلاتىن جۇمىس ەمەس.

«ديپلوممەن - اۋىلعا» باعدارلاماسىنا بولىنگەن قارجى بۇرىن 13 ميلليارد تەڭگە بولسا، جاستار جىلى اياسىندا مەملەكەت باسشىسى قارجى كولەمىن 20 ميلليارد تەڭگەگە دەيىن ۇلعايتۋدى تاپسىردى. بۇل دا كەلەسى جىلدان باستاپ ىسكە اسىرىلادى. دەمەك، جاستار جىلىنىڭ وزىندىك جالعاسى بولا بەرمەك.

بەرەكەلى وتباسى - باي- قۋاتتى مەملەكەت

جاستار جىلىنداعى باستى ماقسات - جاستاردىڭ الەۋمەتتىك ماسەلەسىن شەشىپ بەرۋ عانا ەمەس، جاستاردىڭ بويىنداعى ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى قالىپتاستىرۋدىڭ جاڭا باعىت- باعدارىن ايقىنداۋ دەپ ايتۋعا بولادى. ق ر پرەزيدەنتى بەرەكەلى وتباسى بولماي - باي- قۋاتتى مەملەكەت بولمايتىنىن، وعان جاستاردىڭ باسا نازار اۋدارۋ كەرەكتىگىن اتاپ ءوتتى.

1997 -جىلى ەلباسىمىز نۇرسۇلتان نازاربايەۆ جوبالىق مەنەدجمەنتتى مەملەكەتتىك باسقارۋعا ەنگىزگەن بولاتىن. بۇل جولى مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆ سونىڭ ساباقتاستىعى رەتىندە جاستار ساياساتىندا باعدارلاما دايىنداۋعا تاپسىرما بەردى. باعدارلاما الەۋمەتتىك توپتارعا قاراي ءبولىنىپ، بارىنە تۇسىنىكتى بولاتىنداي دايىندالۋى كەرەك. بۇل دا جاستار ساياساتىنا بەرىلەتىن مۇمكىنشىلىك.

فلەش- موبقا قاتىسۋ - ۆولونتەرلىك ەمەس

ءبىزدىڭ ەلدە ۆولونتەرلىكتى جاستارمەن بايلانىستىراتىندار كوپ. بۇل ءسوزدىڭ تاريحىنا ۇڭىلسەڭىز: باتىستا وتان قورعايتىن كەزدە تۇراقتى اسكەردەن بولەك، ازاماتتار ءوز ەركىمەن سوعىسقا قاتىسقان جانە سونى ۆولونتەرلىك دەپ اتاعان. قازىرگى تاڭدا بۇل ۇعىم وزگەرىپ، باسقاشا سيپاتقا يە بولدى. ۆولونتەرلىكتى ءتۇرلى فلەش- موبقا قاتىسۋ دەپ ۇعىناتىندار دا بار.

شىن نانىندە ۆولونتەرلىك دەگەن قازاقتىڭ داستۇرىندە بار دۇنيە. مىسالى، اسارلاتۋدى ايتۋعا بولادى. ءۇي سالۋعا، مال سويۋعا نەمەسە شابىندىققا كومەك كەرەك بولسا، اعايىن- تۋىس، كورشىلەر كەلىپ كومەكتەسەتىن بولعان. بۇرىن ول «اسار» دەپ اتالسا، قازىر «ۆولونتەرلىك» دەپ اتالادى. ەكىنشى مىسال - جىلۋ جيناۋ. بۇل دا قازىرگى تىلمەن ايتقاندا ۆولونتەرلىك بولادى. دەمەك، مۇنىڭ ءبارى داستۇرىمىزدە بار دۇنيەلەر، تەك جاڭعىرتۋ كەرەكپىز. اتاۋى باسقاشا بولعانمەن - رۋحاني جاڭعىرۋ دەگەن وسى.

ۆولەنتەرلىك - ىزگى قاسيەتتى وياتادى

ۆولونتەرلىكتىڭ ناقتى باعىتتارى بولاتىنىن پرەزيدەنت ءوزى جىك- جىككە ءبولىپ كورسەتىپ بەردى. مىسالى، مەديتسيناعا قاتىستى، ەكولوگياعا قاتىستى ۆولونتەرلىك. مۇنىڭ ءبارى قازاقستاندا ۆولونتەرلىكتىڭ دامۋىنا ىقپال ەتەدى. ءبىزدىڭ قوعامدا «مەن ءوز جۇمىسىمدى ىستەپ ءجۇرمىن، نە ءۇشىن قوسىمشا جۇمىس ىستەۋىم كەرەك؟» دەپ ويلايتىندار از ەمەس. ال نەگە «قوعامعا قايتسەم پايدام تيەدى؟ » دەپ ويلاماسقا؟ ومىرگە ادام بولىپ كەلگەننەن كەيىن ارتىڭدا ءىز قالاتىنداي ىزگىلىكپەن ءومىر سۇرۋگە نە جەتسىن؟ ۆولونتەرلىك ادام بويىنداعى وسى قاسيەتتى وياتادى دەپ ويلايمىن.

كەزىندە ءال-فارابيدىڭ «قايىرىمدى قالا تۇرعىندارىنىڭ كوزقاراستارى تۋرالى» تراكتاتىن وقىدىق. وندا «قايبىر قالادا ۇرلىق، زورلىق- زومبىلىق سياقتى نارسەلەر بولماس ءۇشىن ول جەردە قايىرىمدى ازاماتتار بولۋى كەرەك» دەپ ايتىلادى. ياعني، ءبىر- بىرىنە كومەكتەسەتىن ازاماتتار جينالعان قالا قۇقىق بۇزىلمايتىن قالاعا اينالاتىنىن ايتادى. ۆولونتەرلىكتى دامىتاتىن بولساق - جاستاردىڭ ۋاقىتىن ءتيىمدى وتكىزۋىنە جاعداي جاسايمىز.

كومەكتەسۋ ارقىلى تۇلعالىق دامۋعا بولادى

ۆولونتەرلىكتىڭ تاعى ءبىر قىرى - جاستاردىڭ تۇلعالىق دامۋىنا كوپ اسەر ەتەدى. وزگەگە كومەكتەسۋ ارقىلى دا تۇلعالىق دامۋعا بولادى. «جاس وتان» جاستار قاناتى جىل سايىن 4,5 مىڭنان استام جالعىزباستى قاريالارعا، ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس جانە تىل ارداگەرلەرىنە كومەكتەسەدى. سول كەزدە بايقايتىنىمىز: ۆولونتەرلىكپەن اينالىساتىن جاستار قىزمەتتىك جولدا تەز وسەدى. نەگە ەكەنىن بىلەسىز بە؟ سەبەبى ولار ۇلكەن كىسىلەردىڭ كەڭەستەرىن، اقىلدارىن ەستيدى، باتاسىن الادى، قۇندىلىقتىڭ نە ەكەنىن ءتۇسىنىپ، ءار نارسەنىڭ قادىرىن ءبىلىپ، قۇر ارمانمەن ۇيىقتاپ ءومىر سۇرۋگە بولمايتىنىن ۇعادى. ەكولوگيالىق اكسياعا شىققان كەزدە دە جاستاردىڭ وزدەرى سۋ ىشكەن پلاستيك ىدىستى تاستايتىن قوقىس ىزدەپ جۇرگەنىن، ياعني قورشاعان ورتانى لاستاماۋ جولدارىن ىزدەپ جۇرەتىنىن بايقاۋعا بولادى. دەمەك، ولار ۋاقىت وتە كەلە قازىر قورشاعان ورتانى لاستاسا - ەرتەڭ زاردابىن تارتاتىنىن تۇسىنە باستايدى.

2020 -جىلى ۆولونتەرلىكتى دامىتۋ باستالسا، ول 15-20 -جىلدا كۇندەلىكتى ءومىر ءسۇرۋ داعدىسىنا اينالۋى كەرەك. مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆ ءوز باستامالارىن ىسكە اسىرۋ ءۇشىن جاستاردى ءوز اينالاسىنا جۇمىلدىرىپ، وسى باعىتتا جۇمىس ىستەي بەرەدى.