جەردە ءبىرتۇتاس قۇرلىق بولۋى مۇمكىن بە؟
ويتكەنى تەكتونيكالىق تاقتالاردىڭ قوزعالۋى اسەرىنەن ءتۇرلى پروتسەستەر بولىپ، مۇحيت پەن تاۋ پايدا بولادى. اراگىدىك عالىمدار مىنا تاقتا وسىنشا سانتيمەترگە جىلجىپ كەلەدى دەپ اقپارات تاراتپاسا، كۇندەلىكتى ومىردە ادام تەكتونيكالىق تاقتالاردىڭ قوزعالىسىن سەزبەيدى. ءبىزدىڭ تۇسىنىگىمىزدە تەكتونيكالىق تاقتالاردىڭ ۇزدىكسىز قوزعالۋىنىڭ ارقاسىندا پانگەيا ءبىرتۇتاس قۇرلىعى بىرنەشە بولىككە ءبولىنىپ، قازىرگى ماتەريكتەردى قۇرايدى. جەردە ءتورت مۇحيت جانە التى قۇرلىق بار. ال بىرنەشە ميلليون جىلدا جەردە قانداي وزگەرىستەر بولادى؟
عالىمداردىڭ باسىم بولىگى ءبىراز ۋاقىت وتكەننەن سوڭ جەردە پانگەيا سەكىلدى ءبىرتۇتاس قۇرلىق پايدا بولادى دەگەن پىكىردە. جەردىڭ سىرتقى قاباتى بىرنەشە تەكتونيكالىق تاقتالارعا بولىنگەن. ال تاقتالار ءوز كەزەگىندە ۇزدىكسىز قوزعالىس ۇستىندە. ءدال وسى تەكتونيكالىق تاقتالاردى زەرتتەۋمەن اينالىساتىن سولتۇستىك- باتىس ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ جەر تۋرالى كافەدراسىنىڭ پروفەسسورى كريس سكوتەزە 250 جىلدان سوڭ جەردىڭ قانداي بولاتىنىن بولجاپ كوردى. مۇنداي بولجامدار گەولوگتارعا جەردىڭ سەيسميكالىق توموگرافياسىن زەرتتەۋگە كومەگىن تيگىزەدى.
قازىرگى بار اقپارات بويىنشا قۇرلىقتار جىلىنا بىرنەشە سانتيمەرگە عانا جىلجيدى ەكەن. وسى قارقىنمەن بىرنەشە ميلليون جىلدان سوڭ قۇرلىقتار ءبىر- بىرىمەن سوقتىعىسىپ، ۇلكەن ءبىر ماتەريككە اينالادى. پروفەسسور كريس سكوتەزەنىڭ تەورياسى Pangea Ultimate دەگەن اتاۋ العان. تەوريا بويىنشا اتلانت مۇحيتى ۋاقىت وتە كىشىرەيىپ، امەريكانى ەۋروپاعا جاقىنداتا تۇسەدى. جەرورتا تەڭىزى شوگىپ، ەۋروپا پەن افريكا سوقتىعىسادى. بۇعان قوسا، اۋستراليا مەن وڭتۇستىك- شىعىس ازيا بىرىگىپ، گيمالاي سەكىلدى بيىك تاۋ تىزبەگىن تۇزەدى. ال انتاركتيدا بولسا افريكا مەن ازياعا قاراي جاقىندايدى. گرەنلانديا دا پوليۋستەن الشاقتاپ، ەۋروپاعا قاراي بەت الادى.
Massaget.kz