ءالىپبي ۇلتتىق رۋحتىڭ ءارىن كەلتىرەدى

نۇر-سۇلتان قازاقپارات - مەملەكەت باسشىسى قاسىم- جومارت توقايەۆتىڭ قازاق ءتىلىنىڭ لاتىن گرافيكاسىنداعى ولقىلىقتاردى جويىپ، جاڭا ءالىپبيدى جەتىلدىرۋ تۋرالى مادەنيەت جانە سپورت ءمينيسترى اقتوتى رايىمقۇلوۆاعا تاپسىرماسى ۇلت جاناشىرلارىنا وي سالدى.

ولاردىڭ كەيبىرى ۇكىمەتكە الفاۆيتكە قاتىستى ءوز ۇسىنىستارىمەن قايتا جۇگىنۋدە.

سولاردىڭ ءبىرى - زەرتتەۋشى عازيز نادىربايەۆ ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى اسحات ايماعامبەتوۆكە حات جولدادى.

«قۇرمەتتى، اسحات قاناعات ۇلى! سىزگە كوپتەگەن نۇسقالاردىڭ ءبىرى رەتىندە قازاق ءتىلىنىڭ جاڭا ءالىپبيىنىڭ مىنا ۇلگىسىن ۇسىنعىم كەلەدى. ارىپتەرگە دايەكشە نە اكۋت سەكىلدى قوسىمشا سيمۆول قوساقتاۋعا قارسى ادامداردىڭ ءبىرىمىن. سەبەبى قازىرگى زاماندا ادامدار قولمەن جازعاننان گورى، باسقانعا بەيىم تۇرادى. بايقاعانىم، جاستار قازاقشانى لاتىنشا قارىپتەرمەن تەرگەندە قوسىمشا سيمۆولدار قويۋعا تىرىسپايدى. ونداي ءماتىندى قازاقشا بىلەتىندەرى ينتۋيتيۆتى تۇردە وقي بەرەدى. ءبىراق بۇل كەلەر ۇرپاقتى نەمەسە وزگە ەتنوس وكىلدەرىن شاتاستىرۋى مۇمكىن. ويتكەنى ولار قازاق ءسوزىنىڭ دۇرىس دىبىستالۋىن بىلمەيدى. سالدارىنان، ۋاقىت وتە كەلە ءبىز قوسىمشا سيمۆولدار كەسىرىنەن ءتىلىمىزدىڭ ۇلتتىق دىبىس دارالىعىنان ايىرىلىپ قالۋىمىز مۇمكىن»، - دەي كەلە، مينيسترگە ءالىپبيدىڭ ءوز جوباسىن ۇسىندى.

ول مىسالى، «ءا» ءارپىن «Ah ah» (اhreket)، «ع»-نى «Gh gh» (qaraghaj)، «ڭ» - دى «Nh nh»، «ءو» -نى «Oh oh» (Ohzekti)، «ءۇ» -نىڭ «Uh uh» (Uhjrek)، «ۇ» - نى «Uu» (Ulghajtqysh)، «تس» -نى «Ts»، «چ»-نى «Ch ch»، «ءى» -نى «ى»، ال «ي» مەن «ي» -دى «Jj» دەپ تاڭبالاۋدى ورىندى سانايدى.

ءبىراق ب ع م باسشىسى بۇل ويمەن كەلىسپەيتىنىن جەتكىزدى.

«قۇرمەتتى، عازيز نادىربايەۆ! ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى ءسىزدىڭ قازاق الفاۆيتىنىڭ لاتىن گرافيكاسىنا كوشۋىنە قاتىستى ءوتىنىشىڭىزدى قارادى. لاتىنشاعا ءوتۋ ماسەلەسىنە قىزىعۋشىلىق بىلدىرگەنىڭىز ءۇشىن العىسىمىزدى بىلدىرەمىز. ءسىزدىڭ ءوتىنىشىڭىزدى ا. بايتۇرسىنوۆ اتىنداعى ءتىل ءبىلىمى ينستيتۋتىنىڭ ماماندارىنىڭ قاتىسۋىمەن قارادىق»، - دەدى مينيستر.

ول قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ 2018 -جىلعى 19 -اقپانداعى №637-جارلىعىمەن «قازاق ءتىلى ءالىپبيىن كيريلليتسادان لاتىن گرافيكاسىنا كوشىرۋ تۋرالى» پرەزيدەنتتىڭ 2017 -جىلعى 26 -قازانداعى №569-جارلىعىنا وزگەرىس ەنگىزىلگەنىن ەسكە سالدى. قازىرگى ۋاقىتتا ونىڭ مالىمەتىنشە، قازاق ءتىلى ءالىپبيىن 2025 -جىلعا دەيىن لاتىن گرافيكاسىنا كەزەڭ-كەزەڭمەن كوشىرۋ جونىندەگى ءىس-شارالار جوسپارىنا سايكەس، وسى جارلىقتى ىسكە اسىرۋ جۇمىستارى ارى قاراي جۇرگىزىلىپ جاتىر.

«عالىمداردىڭ بايلامىنشا، ءا، ع، ج، ڭ، ءو، ءۇ دىبىستارىن ah, g، zh, nh, oh, uh ديگرافتارىمەن تاڭبالاۋ، ترانسليتەراتسيالاۋ ولاردى جازۋدى قيىنداتادى. ءارى بۇلاي جازىلعان سوزدەردىڭ جاپپاي ءارتۇرلى وقىلۋىنا سوقتىرادى. بۇل فاكتىنى ماماندار عىلىمي زەرتتەۋلەرمەن، سىناق-تاجىريبەلەرمەن دالەلدەپ شىقتى. ماسەلەن، الەۋمەتتىك ساۋالنامالار، جازۋ تاجىريبەسى ماشىقتارىن باقىلاۋ جانە باسقا دا ءىس- شارالار جۇرگىزىلدى»، - دەيدى اسحات ايماعامبەتوۆ.

ول وزگە تىلدەن كەلگەن كىرمە ارىپتەردى جاڭا الىپبيگە كوشىرمەگەن دۇرىس دەيدى.

«ءسىزدىڭ جوباداعى ë (jo)، э (e)، ю (jw)، я (ja) سەكىلدى كيريلليتساداعى ءبىرقاتار ارىپتەر جاڭا الفاۆيتكە قوسىلمادى. سەبەبى قازاق ءتىلىنىڭ لاتىن قارپىندەگى جازۋىندا انا ءتىلىمىزدىڭ ۇلتتىق بىرەگەيلىگىن ساقتاۋعا ەكپىن ءتۇسىرۋ ۇيعارىلدى. تيىسىنشە، بۇل ارىپتەر تەك ورفوگرافيكالىق ەرەجەلەردە ناقتىلاناتىن بولادى»، - دەدى ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى.

ول بۇگىندە لاتىن گرافيكاسىنا نەگىزدەلگەن قازاق ءتىلىنىڭ جاڭا تۇرپاتتى ءالىپبيى ەلباسى قابىلداعان جارلىقتا بەكىتىلگەن ۇلگىمەن قولدانىلاتىنىن نىقتادى. پرەزيدەنت ق. توقايەۆ تاپسىرماسىمەن تەك سوعان وزگەرىستەر ەنگىزىلەدى جانە كەمەلىنە كەلتىرىلەتىنگە ۇقسايدى.

ب ع م باسشىسى ءالىپبيدى جەتىلدىرۋگە قاتىستى ءوز ۇسىنىستارى بار ازاماتتاردى مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ ءتىل ساياساتى كوميتەتىنە جۇگىنۋگە كەڭەس بەردى. جاڭا الىپبيگە كوشۋ بويىنشا نەگىزگى جۇمىستاردى دا سول ۇيلەستىرەدى.

«ايقىن» گازەتى