حوش كەلدىڭىز، ءازيز بەي

نۇر-سۇلتان. قازاقپارات - تۇرىكتىڭ اتاقتى ساتيريك جازۋشىسى ءازيز نەسيننىڭ شىعارمالارى قازاق قوعامىنا جازۋشىنىڭ كوزى ءتىرى كەزىندە اق ەتەنە بولدى.

ءازيز بەيدى ءبىزدىڭ قالامگەرلەر باستاپقىدا ورىس تىلىنەن اۋدارعان بولسا، سوڭعى جىلدارى تىكەلەي تۇرىك تىلىنەن اۋدارۋشىلار دا بار.

نەسين شىعارمالارىنىڭ شىنايىلىعى، شور بوپ قاتقان ءتۇيىندى ماسەلەلەردى جەڭىل يۋمورمەن جەتكىزە بىلەتىندىگى، اڭگىمەنى قيىننان قيىستىرىپ جاتپاي-اق، بىردەن باستاپ كەتىپ، وقىرماندى ماگنيتتەي تارتىپ تۇرۋى تۇرىك جازۋشىسىنىڭ تۋىندىلارىنا قىزىعۋشىلىقتى، سۇرانىستى ارتتىرا بەرمەك.

نەسيندى قازاقشا سويلەتكەن قالامگەرلەردىڭ ىشىندە حالىقارالىق «الاش» سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى، جازۋشى عابباس قابىش ۇلىنىڭ ورنى ەرەكشە. ولاي دەيتىنىمىز عاباڭ نەسين شىعارمالارىن اۋدارۋعا وتكەن عاسىردىڭ 80-جىلدارى كىرىسكەن ادام. ءوزى ەستەلىكتەرىندە ءازيز نەسينمەن 1981 -جىلى ماسكەۋدە ك س ر و جازۋشىلارىنىڭ جەتىنشى قۇرىلتايىندا كەزدەسكەنىن جازادى.

سول كەزدەسۋدە نەسين تۋرالى ماقالاسى بار كىتابىن سىيلاپ تۇرىپ، اتاقتى ساتيريكتىڭ ءتورت اڭگىمەسىن اۋدارعانىن وزىنە باياندايدى.

ودان كەيىن دە جازۋشىنىڭ نەسين شىعارمالارىن قازاقشا سويلەتكەنىن كوبىمىز بىلەمىز. اتاپ ايتقاندا «فۋتبول سۇلتانى» رومانى مەن «اڭگىمە وقي وتىرىڭىز» دەگەن اتپەن اڭگىمەلەر جيناعىن شىعارعان. ال جۋىردا ءدال وسى اۆتوردىڭ تارجىماسىمەن نۇر-سۇلتانداعى «فوليانت» باسپاسىنان ءازيز نەسيننىڭ «سيقىر اينا» كىتابى شىقتى. «سيقىر اينا» «ۇزدىك شەتەل كلاسسيكاسى» سەرياسىمەن جارىق كوردى.

نەسين سوڭىنا باي مۇرا قالدىرعان قالامگەر. ول قولىنا قالام ۇستاعان 56 جىلدا ءازىل-سىقاق اڭگىمەلەرىنىڭ 34 جيناعىن، 5 ولەڭ جيناعىن، 8 رومانى مەن 6 پەسا قالدىرىپتى. سونشا كوپ دۇنيەنى بۇكىل ادامزاتقا ورتاق دۇنيە دەسەك تە، ءتۇبى ءبىر تۇركى دۇنيەسىنىڭ وكىلى رەتىندە ونىڭ كەيىپكەرلەرى ءدىنى مەن ءدىلى بولەك بوتەندەردەن گورى وزىمىزگە ەتەنە، ءتىپتى ولاردى ءبىز جاقسىراق تانيتىن سياقتىمىز.

بۇل ءبىر جاعىنان مەنتاليتەتكە قاتىستى بولسا، ەكىنشىدەن، كەيىپكەرلەرىنىڭ قيال دۇنيەسىندە ەمەس، كادىمگى تۇرمىستىق-الەۋمەتتىك ماسەلەلەرمەن كۇنىنە بىرنەشە مارتە جولىعىپ، «جەر بەتىندە» ءومىر سۇرۋىمەن دە بايلانىستى بولۋى مۇمكىن. ءتۇرلى تاعدىر، ءتۇرلى ماماندىق يەسى، ءتۇرلى مىنەز-قۇلىق، ءتۇرلى سيپاتتاعى بەينەلەر ءازيز نەسين قالامىنا ىلىنگەندە ءتىرى بەينەلەردەي اسەر ەتەتىنىن دە ايتۋ كەرەكپىز.

مىسالى، «گازەت نەگە جابىلدى؟» اڭگىمەسىنىڭ كەيىپكەرىن ءوزىمىز جۋرناليست بولعان سوڭ با، شىنايى قابىلدايمىز. ول كەيىپكەر نە دەيدى: «مەنىڭ ماقالام گازەتتىڭ ەڭ ەلەۋلى، ەڭ كولەمدى ماتەريالى بولدى. جۋرناليستىك تىرلىكتەگى ەڭ ءبىرىنشى ءىرى تابىسىم بولدى. ءسويتىپ ءبىزدىڭ گازەت باسقا گازەتتەرگە شاڭىن دا كورسەتپەي كەتتى. باسقا گازەتتەردىڭ ءبارى دە كونسەرت جايىندا ءبىرىنشى بەتتەرىنە بىرەر جول عانا حابار بەرىپ، ونىڭ كەيىنگە قالدىرىلعانىن ايتىپتى. ال مەن قويىلماعان كونسەرت تۋرالى ماقالا جازۋدا دۇنيە جۇزىندەگى تۇڭعىش سىنشى بوپ شىعا كەلدىم». كۇلكىلى ءيا.

ءبىراق گازەت ودان جابىلماعان عوي. شەتەلدى ارالاۋعا اتتانعالى تۇرعان مەملەكەت قايراتكەرلەرىنەن قۇرىلعان دەلەگاتسيا سۋرەتىنىڭ استىنا «جەرگىلىكتى اسىل تۇقىمدى سيىرلار» دەپ، ال اسىل تۇقىمدى سيىرلاردىڭ سۋرەتىنىڭ استىنا «ءبىزدىڭ دەلەگاتسيانىڭ ەۋروپانى ارالاۋعا ۇشقالى تۇرعان ءساتى» دەپ تۇسىنىكتەمە بەرىلگەن. مۇنداي كۇلكىلى دە قىزىقتى جايتتار ءبىزدىڭ گازەتتەردە دە تالاي ورىن العان شىعار!

ءازيز نەسيننىڭ «سيقىر اينا» كىتابىنا جيىنى ەلۋ ءتورت اڭگىمە ەنگىزىلگەن. ونىڭ ىشىندە وزىمىزگە ەتەنە تانىس «پوليتسەيلەرگە جانىم اشيدى»، «بالەنىڭ ءبارى شۇلىقتان باستالادى»، «شاراپحاناداعى سىرلاسۋ»، «شەرمەندە قاشان تۋعان؟»، «سيرەك كەزدەسەتىن سۇمىراي»، «مىسەكەڭ سورلادى»، «ءۇش پەرىشتەنىڭ شەشەسى»، «كادىمگى ەسەكپىز»، «ءوزىن ءوزى تانىماعان كورول» سىندى اڭگىمەلەردى دە كورىپ قۋانىپ قالدىق.

كلاسسيكانىڭ اتى كلاسسيكا ەمەس پە؟ قاشان وقىساڭ دا جاڭا قىرىنان اشىلا بەرەدى. ءازيز نەسين اڭگىمەلەرى دە سونداي. «بۇرىن وقىعام» دەپ تومسارىپ قالمايسىڭ. وقىرماندارىن كۇلدىرىپ وتىرىپ مۇڭايتاتىن، مۇڭايتىپ وتىرىپ ويلانتاتىن نەسين اڭگىمەلەرىنە «حوش كەلدىڭىز» دەيمىز.

ايگۇل سەيىلوۆا