قازاقستان مەن رەسەيدىڭ ءوڭىرارالىق فورۋمى: قانداي قۇجاتتارعا قول قويىلدى؟
شەكارا ماڭى ىنتىماقتاستىعىن دامىتۋدىڭ وزەكتى ماسەلەلەرىنە ارنالعان فورۋم جۇمىسىنا وڭىرلەر مەن وبلىستاردىڭ باسشىلارى، سالالىق مەملەكەتتىك ورگاندار مەن ەكى ەلدىڭ ىسكەر توپتارىنىڭ وكىلدەرى قاتىستى.
قازاقستان پرەزيدەنتى فورۋمنىڭ مەملەكەتتەر اراسىنداعى ءوزارا ىقپالداستىقتى دامىتۋعا باعىتتالعان يگى داستۇرگە جانە تولىققاندى مەحانيزمگە اينالعانىن، وتكەن جىلدارداعى ىنتىماقتاستىقتىڭ ناتيجەسى وسىنىڭ ايقىن دالەلى ەكەنىن اتاپ ءوتتى.
«ءوزارا ساۋدا-ينۆەستيتسيالىق ىقپالداستىعىمىز ايتارلىقتاي كەڭەيدى. 2003-2018-جىلدار ارالىعىندا ساۋدا كولەمى 3,5 ەسە ۇلعايدى. 2018-جىلى تاۋار اينالىمى 6,5 تريلليون تەڭگەدەن استى نەمەسە 19 ميلليارد ا ق ش دوللارىنا جەتتى»، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.
قاسىم-جومارت توقايەۆ ەنەرگەتيكا، مۇناي-گاز سالالارىنداعى ەكىجاقتى ءىس-قيمىلداردىڭ ءوسۋ قارقىنىنا وڭ باعا بەردى.
«كاسپي قۇبىر كونسورتسيۋمى قۇرىلعان ساتتەن باستاپ «تەڭىز-نوۆوروسسيسك» مۇناي قۇبىرى ارقىلى الەمدىك نارىققا 500 ميلليون توننادان استام مۇناي جەتكىزىلدى. بۇل - ايتارلىقتاي كورسەتكىش. سونىمەن قاتار كونسورتسيۋم ءبىزدىڭ ەلدەرىمىزدىڭ كۇش-جىگەرىن بىرىكتىرۋ جانە سەنىمدى شەتەلدىك ينۆەستورلاردى تارتۋ ارقىلى الىناتىن سينەرگيا تۇرعىسىنان ءتيىمدى. ءبىزدىڭ كاسىپورىندارىمىز قازاقستاننىڭ «تەڭىز»، «كوروليەۆسكوە» جانە «قاراشىعاناق» كەن ورىندارىندا، سونداي-اق، ترانسشەكارالىق «حۆالىنسكوە»، «تسەنترالنوە» جانە «قۇرمانعازى» كەن ورىندارىندا بىرلەسكەن جۇمىستار جۇرگىزۋدە»، - دەدى پرەزيدەنت.
مەملەكەت باسشىسى ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق اياسىندا جۇرگىزىلىپ جاتقان ىقپالداستىقتاردىڭ ناتيجەلەرىنە توقتالدى. ونىڭ ايتۋىنشا، وڭىرلەردىڭ ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداقتىڭ مۇمكىندىكتەرىن بەلسەندى پايدالانۋى ءوزارا ساۋدا-ساتتىقتىڭ ارتۋىنا، جەتكىزىلەتىن تاۋار نومەنكلاتۋراسىنىڭ كەڭەيۋىنە جانە ينۆەستيتسيانىڭ ۇلعايۋىنا ىقپال ەتتى.
قاسىم-جومارت توقايەۆ قازاقستان مەن رەسەيدىڭ ىنتىماقتاستىعى ەكونوميكانىڭ تۇراقتى ءوسىمىن قامتاماسىز ەتۋدىڭ جانە حالىقتىڭ ءال-اۋقاتىن ارتتىرۋدىڭ نەگىزگى تەتىگى بولا الادى دەپ ەسەپتەيدى.
«ەكى ەلدە دە ينۆەستيتسيا تارتۋ جانە ەكسپورتقا ىقپال ەتۋ ءۇشىن قۇرىلعان ارنايى دامۋ ينستيتۋتتارى جەتكىلىكتى. بۇل ينستيتۋتتار تاۋارلاردى جەتكىزۋ ءۇشىن پەرسپەكتيۆالى نارىقتار مەن وڭىرلەرىمىزدىڭ ينۆەستيتسيالىق جانە ينفراقۇرىلىمدىق مۇمكىندىكتەرىن ساراپتاپ، ول جايىندا بيزنەستى اقپاراتتاندىرىپ، ەلدەرىمىزدىڭ شەكارالاس وڭىرلەرىنىڭ نارىقتارىن زەرتتەۋ جونىندەگى بىرلەسكەن باعدارلامانى ازىرلەپ، ىسكە اسىرا الادى. بۇل جۇمىستى تۇراقتى ءارى جۇيەلى جۇرگىزۋ كەرەك دەپ ەسەپتەيمىن»، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.
قازاقستان پرەزيدەنتى شەكارا ماڭىنداعى وڭىرلەردىڭ ينفراقۇرىلىمدىق الەۋەتىن نىعايتۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن شەكارا ماڭى ىنتىماقتاستىعىنىڭ باعدارلاماسىن ازىرلەۋدى ۇسىندى.
«شەكارا ماڭى ايماقتارىنىڭ ينفراقۇرىلىمدىق الەۋەتىن كەڭەيتۋ جانە دامىتۋ قاجەت. قولدانىستاعى ينفراقۇرىلىم زاماناۋي تالاپتارعا ساي كەلمەيدى. سوندىقتان الدىمىزدا اۋقىمدى جۇمىس بار. قۇرىلعان ترانسۇلتتىق دالىزدەردى، سونىڭ ىشىندە «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول» جانە «سولتۇستىك - وڭتۇستىك» مەگاجوبالارىن ەسكەرە وتىرىپ، شەكارالىق وتكىزۋ بەكەتتەرىن جاڭعىرتۋ كەرەك. بۇگىندە وتكىزۋ بەكەتتەرىن كەڭەيتىپ، قوسىمشا بىرنەشەۋىن اشۋ قاجەتتىگى تۋىنداپ وتىر»، - دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.
باياندامادا ەكى ەلدىڭ وندىرىستىك كووپەراتسياسى سالاسىنداعى بىرلەسكەن ءىس-قيمىلدار باعدارلاماسىنىڭ ماڭىزدى ءرول اتقاراتىنىنا باسا ءمان بەرىلدى. پرەزيدەنت سالالىق مينيسترلىكتەردى، وڭىرلەردى، ەكسپورتتى دامىتۋ جانە قولداۋ ينستيتۋتتارىن ءۇشىنشى ەلدەردىڭ نارىقتارىنا بىرلەسە شىعۋ كەزىندە ءوزارا بەلسەندى ءىس-قيمىل جاساۋعا شاقىردى. سونىمەن قاتار ول ەكى ەلدىڭ باقىلاۋشى ورگاندارىنىڭ اراسىندا تىعىز ىنتىماقتاستىق ورناتۋ پايدالى دەپ سانايدى.
«اۋىل شارۋاشىلىعى - كەز كەلگەن ەكونوميكانىڭ اسا ماڭىزدى سەكتورلارىنىڭ ءبىرى ەكەنى جاسىرىن ەمەس. باقىلاۋشى ورگانداردىڭ وسى سالاعا ەرەكشە نازار اۋدارۋى تۇسىنىكتى جانە ءتيىمدى. ءبىراق ول شەكتەن شىقپاۋى ءتيىس. سوندىقتان اكىمشىلىك كەدەرگىلەردى بولدىرماۋ، تۋىندايتىن ماسەلەلەردى شەشۋدە جەدەلدىكتى قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن ءتيىستى مينيسترلىكتەر مەن ۆەدومستۆولار اراسىندا تولىققاندى، كۇندەلىكتى بايلانىس قاجەت»، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.
قاسىم-جومارت توقايەۆ سپورت سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىق باعدارلاماسىن ازىرلەۋدى، سونداي-اق، قازاقستان استاناسىندا باۋمان اتىنداعى ۋنيۆەرسيتەتتىڭ بازاسىندا فيزيكا- ماتەماتيكا مەكتەبىن اشۋ جونىندەگى باستامانى قولدادى. سايكەسىنشە، رەسەيدىڭ شەكارالاس ايماقتارىنىڭ بىرىندە «نازاربايەۆ زياتكەرلىك مەكتەبىنىڭ» فيليالىن اشۋعا بولادى دەپ سانايدى.
قاسىم-جومارت توقايەۆ ءسوزىنىڭ سوڭىندا ەكولوگيالىق پروبلەمالاردى شەشۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن ايتا كەلە، كەلەسى ءوڭىرارالىق فورۋمدى 2020-جىلى كوكشەتاۋ قالاسىندا وتكىزۋدى، سونداي-اق، ونىڭ تاقىرىبىن «ەكولوگيا جانە جاسىل ءوسىم سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىق» دەپ اتاۋدى ۇسىندى.
فورۋم قورىتىندىسى بويىنشا مىناداي قۇجاتتارعا قول قويىلدى:
- «قازاقستان-رەسەي» شەكارا ماڭى ىنتىماقتاستىعى باعدارلاماسىنىڭ تۇجىرىمداماسى؛
- قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگى مەن رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ مادەنيەت مينيسترلىگى اراسىنداعى 2020-2022-جىلدارعا ارنالعان ىنتىماقتاستىق باعدارلاماسى؛
- قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ يندۋستريا جانە ينفراقۇرىلىمدىق دامۋ مينيسترلىگى مەن رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ كولىك مينيسترلىگى اراسىنداعى قازاقستان- رەسەي شەكاراسىنداعى وتكىزۋ بەكەتتەرىنىڭ جۇمىسى جونىندەگى بىرلەسكەن ءىس-قيمىل باعدارلاماسى؛
- قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ مينيسترلىگى مەن رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ جاستار ءىسى جونىندەگى فەدەرالدىق اگەنتتىگى اراسىنداعى جاستار ساياساتى سالاسىنداعى ءوزارا تۇسىنىستىك تۋرالى مەموراندۋم؛
- قوستاناي وبلىسىنىڭ اكىمدىگى مەن چەليابى وبلىسىنىڭ ۇكىمەتى اراسىنداعى ساۋدا-ەكونوميكالىق، عىلىمي-تەحنيكالىق، الەۋمەتتىك، مادەني جانە گۋمانيتارلىق ىنتىماقتاستىق تۋرالى كەلىسىم؛
- پاۆلودار وبلىسىنىڭ اكىمدىگى مەن قورعان وبلىسىنىڭ ۇكىمەتى اراسىنداعى ساۋدا-ەكونوميكالىق، عىلىمي-تەحنيكالىق، گۋمانيتارلىق جانە وزگە دە سالالارداعى ىنتىماقتاستىق تۋرالى كەلىسىم؛
- قازاقستان رەسپۋبليكاسى پاۆلودار وبلىسىنىڭ اكىمدىگى مەن رەسەي فەدەراتسياسى ءنوۆوسىبىر وبلىسىنىڭ اكىمشىلىگى اراسىنداعى 2019-2021 -جىلدارعا ارنالعان ساۋدا- ەكونوميكالىق، الەۋمەتتىك، عىلىمي-تەحنيكالىق جانە مادەني ىنتىماقتاستىق تۋرالى كەلىسىمدى ىسكە اسىرۋ جونىندەگى ءىس-شارالار جوسپارى؛
- «دامۋ» كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ قورى» اكتسيونەرلىك قوعامى مەن «رەسەيدىڭ شاعىن جانە ورتا كاسىپكەرلىكتى قولداۋ بانكى» اكسيونەرلىك قوعامى اراسىنداعى ىنتىماقتاستىق تۋرالى كەلىسىم.