بالدىڭ دەنساۋلىققا قانداي پايداسى بار؟ ومارتاشى جاۋابى

نۇر- سۇلتان. قازاقپارات - ومارتا شارۋاشىلىعى مەن بالدىڭ ادام دەنساۋلىعىنا پايداسى، ونىڭ ەرەكشە قاسيەتتەرى تۋرالى شىعىس قازاقستان وبلىسىنداعى ومارتا شارۋاشىلىعىنىڭ قوجايىنى ساۋروۆ سۇلتان ەرعالي ۇلى سۇحبات بارىسىندا ايتىپ بەردى.

- ومارتاشىلىققا قالاي كەلدىڭىز؟ بۇل كاسىپكە دەگەن قىزىعۋشىلىعىڭىز نەدەن باستالدى؟

- مەنىڭ اكەم 1998 -جىلدان باستاپ ارا شارۋاشىلىعىمەن اينالىسادى. ومارتامىز شىعىس قازاقستان وبلىسى بورودۋليحا اۋدانىنداعى رايەۆو مەكەنىندە ورنالاسقان. ەندى ونى مەن دە جالعاستىرۋدامىن. رايەۆو مەكەنى تابيعاتى ءارتۇرلى شوپتەرگە، ەگىندىكككە باي، سوندىقتان ارا شارۋاشىلىعىنا وتە قولايلى.

- بالدى جاقسى كورمەيتىن ادام كەمدە- كەم. دەگەنمەن ارالاردىڭ بالدى قالاي وندىرەتىنىن كوبىسى بىلە بەرمەيدى. سول تۋرالى ايتىپ وتسەڭىز.

- گۇلدەردىڭ وزدەرىنىڭ گۇلدەيتىن بەلگىلى ءبىر ۋاقىتتارى بولادى. سول كەزدە ارالار گۇلدەردەن شىرىن الادى، ونى ۇياسىنا اپارعانشا اۋزىمەن وڭدەپ كەلەدى. ۇياسىندا جاس ارالار بالدى تولىعىمەن وڭدەپ، التى بۇرىشتى ۇياشىققا قۇيىپ، بالاۋىزبەن جابادى. وسىلايشا ارالار بالدى وزدەرى % 100 وڭدەپ شىعارادى.

- بالدىڭ دەنساۋلىققا پايداسى تۋرالى كەڭىرەك توقتالساڭىز. قانداي اۋرۋلارعا ەم؟

- بال اراسىنىڭ ونىمدەرى - مىڭ ءبىر اۋرۋعا شيپا. ەرتە زاماندا دارىلىك قاسيەتتەرى بويىنشا بال ونىمدەرى ءبىرىنشى ورىندا تۇرعان. عالىمداردىڭ دالەلدەۋى بويىنشا بالدى كۇندەلىكتى تۇتىنۋ قان قۇرامىن جاقسارتادى، ىشكى اعزالاردىڭ قىزمەتىن جانداندىرادى، يممۋنيتەتتى كۇشەيتىپ، ميدىڭ جۇمىسىن جاقسارتادى. سونداي- اق جۇرەك- قان تامىرلارى اۋرۋلارىنا، باۋىرعا، بۇيرەككە، ىشەك- قارىن جولىنا، وتكە پايدالى.

كوبىسى ارا بالىن اۋىرعان كەزدە عانا ىزدەپ جاتادى. ول كۇندەلىكتى اس ۇستەلىندە نانمەن بىرگە تۇرۋى كەرەك. ونى كۇندەلىكتى بەلگىلى ءبىر مولشەردە جەگەن ادام حيميادان جاسالعان دارىلەردى كەرەك تە ەتپەيدى.

- بەلگىلى ءبىر مولشەردە جەۋ كەرەك دەپ قالدىڭىز، تاۋلىگىنە قانداي مولشەردەن اسىرماعان ءجون؟ جالپى بالدى كوپ تۇتىنۋ دەنساۋلىققا زيانىن تيگىزبەي مە؟

- جاپون عالىمدارىنىڭ ايتۋىنشا، بالالار كۇنىنە كەم دەگەندە 25-30 گ ر، ال ۇلكەندەر 50 گ ر بال جەۋى كەرەك. مىسالى، جاپون، نەمىس حالىقتارىندا ستاتيستيكا بويىنشا ءبىر ادام جىلىنا 3-4 كيلوگرام بال تۇتىنادى ەكەن، ال بىزدە جىلىنا 60 گرام. سول سەبەپتەن ولار سيرەك اۋىرادى، دەنساۋلىعى مىقتى بولىپ كەلەدى. بالعا اللەرگياسى بار ادامداردى ءالى كەزدەستىرگەن جوقپىن.

- بالدى تۇتىنۋدىڭ قانداي دا ءبىر قاعيدالارى بار ما؟

- بالدى جەۋدىڭ ءادىسى بار. بالدى ءتىلدىڭ استىنا سالىپ، ەرىتىپ قابىلداعان كەزدە ونىڭ فەرمەنتتەرى ىشەك قۇرىلىسى ارقىلى ارنايى وڭدەۋدى قاجەت ەتپەي، اسقازانعا تۇسپەي، بىردەن جاسۋشالار ارقىلى تاراپ، قانعا بارىپ سىڭەدى. مىنە، بالدى وسىلاي قابىلداعاندا ونىڭ قاسيەتى ادامنىڭ جۇيكەسىن جاڭارتىپ، شارشاعانىن تەز باسىپ، بويىنا قۋات بەرەدى. بالدى تاڭەرتەڭ جانە تۇسكى تاماقتان ءبىر ساعاتتاي بۇرىن، كەشكى تاماقتان سوڭ ەكى ساعاتتان كەيىن جەگەن ءجون. سوندا بال اسقازان ءسولىنىڭ ءبولىنۋ پروتسەسىن تەجەپ، قىشقىلىن تومەندەتەدى، اسقازاننىڭ قىجىلىن باسادى.

- بالدىڭ سۇيىق جانە قويۋ تۇرلەرىن كەزدەستىرەمىز. بالدىڭ سۇيىق نەمەسە قويۋ بولۋى نەگە بايلانىستى؟

- تازا بال جازدىگۇنى عانا سۇيىق تۇردە بولادى. بالدى شايقاپ ۇيشىكتەن العاننان كەيىن تۇرىنە بايلانىستى 1 اپتا نەمەسە 2-4-اي ىشىندە قويۋلانىپ قاتا باستايدى. تازا، قوسپاسى جوق بال مىندەتتى تۇردە قاتادى.

- ءوزىڭىز ومارتاشى رەتىندە وسى كاسىپكە قىزىعۋشىلىق تانىتاتىندارعا نە ايتار ەدىڭىز؟

- اۋىلداعى جاستاردىڭ ارا ۇستاۋعا مۇمكىندىكتەر مول. اۋلاعا ءبىر- ەكى ۇيشىك قويۋعا بولادى. قازىرگى كەزدە ۇكىمەتتەن گرانت جەڭىپ الىپ، ومارتا شارۋاشىلىعىن كاسىپ رەتىندە اشۋعا ۇلكەن مۇمكىندىك بار. ارا شارۋاشىلىعى جالقاۋلىقتى ۇناتپايدى. سوندىقتان سالاعا تولىعىمەن كىرىسىپ، ونى شىنىمەن جاقسى كورۋ كەرەك، سوعان ساي ارالار دا ەڭبەكتىڭ جەمىسىن بەرەدى. - سۇحباتتاسقانىڭىزعا كوپ راقمەت!

www.24.kz