ورالحان بوكەي پارسى تىلىندە سويلەدى - شەتەلدەگى قازاق ءتىلدى ب ا ق- قا شولۋ

None
None
نۇر-سۇلتان. قازاقپارات - «قازاقپارات» حالىقارالىق اقپارات اگەنتتىگى ادەتتەگىدەي شەتەلدەگى قازاق تىلىندە تارايتىن اقپارات كوزدەرىنە اپتالىق شولۋىن ۇسىنادى.

وزبەكستاندا حالىق سانى قانشا؟ - ءو ز ا

مەملەكەتتىك ستاتيستيكا كوميتەتىنىڭ مالىمەتىنشە، وزبەكستاندا حالىق سانى 2019-جىلدىڭ 1- قازانىنداعى جاعداي بويىنشا 33,7 ميلليوندى قۇرادى. حالىقتىڭ ءوسۋ قارقىنى وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا 1,9 پايىزعا جوعارىلاعان، دەپ حابارلايدى وزبەكستاندىق uza.uz اقپارات پورتالى.

«ءو ز ا» اقپارات اگەنتتىگىنىڭ مالىمەتىنشە، رەسپۋبليكالىق وبلىستار ستاتيستيكاسىنا سايكەس، ءدال وسى 2019-جىلدىڭ 1- قازانىنداعى جاعداي بويىنشا ەڭ كوپ حالىق سامارقاند وبلىسىندا تۇرادى. وزبەكستانداعى حالىقتىڭ 11,4 پايىزى وسىندا قونىستانعان. فەرعانا وبلىسى - 11,1 پايىزدى قۇراسا، قاشقاداريا - 9,7 پايىزدى كورسەتكەن.

«ستاتيستيكا كوميتەتىنىڭ دەرەگىنە سايكەس، وزبەكستان حالقىنىڭ 30,5 پايىزى - ەڭبەك جاسىنا تولماعاندار. ال، 59,1 پايىزى - ەڭبەككە قابىلەتتى جاستاعىلار. ەڭبەككە قابىلەتتى جاستان جوعارىلار - 10,4 پايىز. 1- قاڭتار مەن 1- ءساۋىر ارالىعىنداعى حالىق سانىنىڭ كورسەتكىشى 33,3 ميلليون بولعان» دەپ تۇيىندەيدى وزبەكستاندىق ب ا ق.

موڭعوليا-قازاقستان اراسىنداعى توتە جولعا تەمىر جول سالىنا ما؟ - kaznews

قازاقستاننىڭ موڭعولياداعى ەلشىلىگى قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى ق. توقايەۆ جاريالانعان «سىندارلى قوعامدىق ديالوگ - قازاقستاننىڭ تۇراقتىلىعى مەن وركەندەۋىنىڭ نەگىزى» اتتى جولداۋىنىڭ نەگىزگى باسىمدىقتارىن، ق ر تۇڭعىش پرەزيدەنتى - ەلباسى ن. نازاربايەۆتىڭ جاھاندىق انتيادرولىق باستاماسى مەن موڭعوليانىڭ پرەمەر-ءمينيسترى ح. حۇرەلسۇحتىڭ قازاقستانعا جاساعان رەسمي ساپارىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا باسپا ءسوز بريفينگىن وتكىزدى، دەپ حابارلايدى موڭعوليالىق kaznews اقپاراتتىق پورتالى.

سونىمەن قاتار، ەلشى ق ر تۇڭعىش پرەزيدەنتى - ەلباسى ن. نازاربايەۆتىڭ جاھاندىق يادرولىق قارۋدى تاراتپاۋ سالاسىنداعى باستاماسىن ىسكە اسىرۋ بارىسى جونىندە اقپارات بەرە وتىرىپ، 2019-جىلى قازاقستاننىڭ يادرولىق قارۋدى تاراتپاۋ تۋرالى شارتقا جانە ماگاتەگە مۇشە بولىپ قوسىلعانىنا 25 جىل تولعانىن ب ا ق وكىلدەرىنە جەتكىزدى.

بۇدان باسقا، موڭعوليالىق ب ا ق وكىلدەرىنە 10-12- قازان كەزەڭىندە ق ر پرەمەر-ءمينيسترى ا. ماميننىڭ شاقىرۋىمەن موڭعوليانىڭ پرەمەر-ءمينيسترى ح. حۇرەلسۇحتىڭ قازاقستانعا جاساعان رەسمي ساپارىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا تولىق اقپارات بەرىلگەن.

وسى ساپاردىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ەكىجاقتى ىنتىماقتاستىقتىڭ نەگىزگى باعىتتارىنا جاڭا سەرپىنىس بەرەتىن 7 حالىقارالىق قۇجاتتارعا جانە 8 كوممەرتسيالىق شارتتارعا قول قويىلعانى حابارلاندى.

موڭعوليالىق اقپارات كوزىنىڭ دەرەگىنە سۇيەنسەك، ەلشى ەكىجاقتى دوستىق قارىم-قاتىناسىنىڭ جىلدان جىلعا ۇلعايىپ، بەكۋىنىڭ تاعى ءبىر سەبەبى رەتىندە ماۋسىم ايىنان باستاپ «SCAT Airlines» كومپانياسى ۇلان-باتىر - نۇر-سۇلتان باعىتى بويىنشا تىكەلەي رەيستىڭ تۇراقتى ورىندالىپ وتىرعانىن حابارلادى. بۇل ءوز كەزەگىندە ازاماتتار اراسىندا ءوزارا الماسۋ جوعارىلاپ، ناتيجەسىندە ەكىجاقتى ساۋدا-ەكونوميكالىق قاتىناس جانە ەكى ەلدە تۋريزمنىڭ جاندانا تۇسەتىنىنە سەپتىگىن تيگىزەتىنىن جەتكىزدى.

«سونداي-اق، كوپ كەشىكپەي ۋلاانبااتار-الماتى باعىتىنا تىكەلەي رەيس اشۋ جوسپارلانىپ وتىرعانىن، جانە ەكى ەل ازاماتتارى جەرمەن 49 كيلومەتر ءجۇرىپ شەكاراعا جەتەتىن مۇمكىندىك بار. بۇل باعىتقا تەمىرجول سالۋ ماسەلەسىن زەرتتەپ جاتقانىن ايتتى» دەپ تۇيىندەيدى kaznews اقپاراتتىق پورتالى.

جانار - حالىقتىڭ شەكسىز ريزاشىلىعىنا بولەنىپ تۋعان قىز - CNR

وسى اپتادا قىتايدىڭ «ورتالىق حالىق راديوسى» اقپارات اگەنتتىگىندە قىتايداعى بەلگىلى كينورەجيسسەر جانار ساعات قىزى جايلى «ءۇش جاقسىلىقتان تۋعان رەجيسسەر» اتتى كولەمدى ەسسە جارىق كوردى. جازبا اۆتورى بۇل ماقالاسىنىڭ باسىندا تانىمال رەجيسسەردىڭ اكەسى، اۋدارماشى، باسپاگەر ساعات جايپاق ۇلى مەن اناسى، جۋرناليست، اقىن تۇرسىن جولىمبەت قىزى جايىندا ايتادى. ولاردىڭ ايرىقشا كىشپەيىل، سونداي مەيىرىمدى جاندار ەكەنىنە توقتالادى.

اۆتور «جانارداي كۇللى قىتاي ەلىنە تانىمال بولعان سانالى ۇرپاقتى تاربيەلەپ جەتكىزۋدىڭ سىرى نەدە؟» دەگەن ساۋالعا جاۋاپ العىسى كەلەتىنىن رەجيسسەردىڭ اناسىنا ايتادى. بۇل ساۋالعا قارت جۋرناليست تۇرسىن جولىمبەت قىزى ەلەڭ ەتكىزەرلىك جاۋاپ بەردى دەپ جازادى اۆتور.

«پەندەنىڭ داڭقتى بولۋى ونىڭ قاجىرى مەن قابىلەتىنە يەك سۇيەيدى دەسەك تە، كوزگە كورىنبەيتىن ءبىر كۇش سول پەندەنىڭ جولىن اشادى دەگەنگە كوزىم جەتتى. ءسۇت كەنجەمنىڭ ەلگە تانىلۋىن مەن مىنا ءبىر ىزگىلىكتى ىسپەن بايلانىستىرامىن، - دەدى دە تۇرسىن اپاي توسىننان اڭگىمەسىن باستاۋعا ىڭعاي تانىتتى» دەپ جازادى ماقالا اۆتورى. ءسۇت كەنجەم دەپ وتىرعانى - تانىمال رەجيسسەر جانار ساعات قىزى.

اقىلىنا اجارى، تالانتىنا تالپىنىسى ساي كەلگەن قىران قىزدىڭ ومىرگە كەلۋىن شەشەسى وسىدان ەلۋ جىل بۇرىنعى ءبىر كۇدىرى مول، سوقپاعى اۋىر جىلمەن ساباقتاستىرادى.

«بۇل - وسىدان 51 جىل بۇرىنعى ۋاقيعا، مەن شىڭجاڭ گازەتى قازاق رەداكتسياسىندا بىردە رەداكتور، بىردە ءتىلشى بولىپ قىزمەت ىستەپ جۇرگەن 29 جاستاعى جالىندى جاس كەلىنشەك ەدىم»، - دەپ باستادى ول كىسى اڭگىمەسىن.

«ومىراۋدا مايگۇل ەسىمدى ءبىر جارىم جاسار قىزىم، جەتەگىمدە 4 جاستاعى امانتاي ەسىمدى ۇلىم بار بولاتىن. ول كەزدە ءومىر بۇگىنگىدەي بارشىلىقتىڭ ىشىندەگى ماي بۇيرەك ەمەس، دۇنيە تاپشىلىقتىڭ ۇستىنە جايىلعان كوكباۋىر سياقتى سۇرەڭسىز ەدى. 1965-جىلدىڭ جەلتوقسانىندا مەكەمەمىز «سوتسياليستىك تاربيە» قيمىلى نەگىزىندە اۋىل-قىستاقتى كوركەيتۋگە باراتىن بەلسەندى كادرلاردى تىزىمدەپ جاتتى. بەلسەندى رەتىندە وعان مەن دە تىزىمدەلدىم... ءسويتىپ، ون كۇن ءجۇرىپ قاشقار ايماعىنىڭ پايزاۋات اۋدانىنىڭ قۇلتۇعراق اۋىلىنا باردىم...

بارعان ءۇيىم مامەت دەگەن كەدەي ۇيعىر ديقاننىڭ ءۇيى بولدى. قالشام ەسىمدى اۋرۋ ايەلى بار ەكەن. بار جەگەنى - جۇگەرى نان، سونىڭ ءوزى كەيدە ارەڭ تابىلادى.

كوشەگە شىقسام جارىم دەنەسى جالاڭاش قارتتاردى كورەمىن، كيىمى بار دەگەندەرىنىڭ ءوزى قىرىق جاماۋ، «قارتى بار ءۇيدىڭ قازىناسى بار» دەگەندى جاتتاپ وسكەن قازاقتىڭ قارشاداي قىزى ەدىم. اينالامداعى اقساقالداردىڭ يىنىنە ءجوندى ءتۇزۋ ماتا ىلمەگەنىنە جانىم اشىدى. ميىما ەڭ العاش كەلگەن وي قاريالاردى كيىندىرۋ بولدى. قولداعى قارجىمدى سولارعا بەرۋگە بەكىدىم دە، ساعاتقا «ەل كيىمسىز ءجۇر، تاماعى شيكى، قولداعىنى ايامايىق، اسقان قاراجاتىڭ بولسا، ماعان سالىپ جىبەر» دەپ حات جازدىم. ءبىر جىل ىشىندە اينالامداعى ۇلكەندەرگە بىردەن سۋداي جاڭا كوك شاپان كيگىزىپ شىقتىم. سول كەزدە ولاردىڭ قالاي قۋانعانىن كورسەڭ عوي... ولار مەنى كورسە «تۇرسىناي بالام، بالام» دەپ باس بارماعىن شوشايتىپ، قولدارىن كەۋدەسىنە قويىپ سالەم قىلاتىن. وسى كۇنگە دەيىن سول قاريالاردىڭ مەنى كورسە سونادايدان كۇلىپ، قول قۋسىرىپ امانداساتىنى كوز الدىمنان كەتپەيدى» دەيدى تۇرسىن جولىمبەت قىزى.

سودان ءبىر جىل ىشىندە تۇرسىن جولىمبەت قىزى بۇكىل اۋىلداعى ايەلدەردى تۇگەلدەي شيپاحاناعا تەكسەرتىپ، اۋىرعاندارىن ەمدەتىپ شىعادى. قولداعى ءوز قاراجاتىمەن ءتىپتى، ايەلدەرگە قاجەتتى جەكە گيگيەنالىق بۇيىمدارىنا دەيىن الىپ بەرەدى. ولاردىڭ وسىنداي ايانىشتى حالدە بولۋىنىڭ باستى سەبەبى - وقۋ-ءبىلىمنىڭ جوقتىعىنان ەكەنىن بىلگەن تۇرسىن اۋىل حالقىنىڭ ساناسىن اشۋعا قارەكەت جاسايدى. ول ۇرىمجىدەگى كۇيەۋى ساعاتقا تاعى حات جازىپ، كەرەكتى كىتاپتار مەن گازەت-جۋرنالداردىڭ ءتىزىمىن بەرەدى. سونداي قيىن كۇندەردە اسىل جارى ساعات تا سەرىك بولا بىلگەن. شيەتتەي ەكى بالاعا اكە دە، انا دا بولعان ساقاڭ حات تيىسىمەن تاپسىرمانى تاباندا ورىنداپ وتىرعان.

«مەن 1966-جىلى 6- جەلتوقسان كۇنى قۇلتۇعراقتاعى مىندەتىمدى وتەپ، ۇرىمجىگە قايتاتىن بولدىم. بۇل حاباردى ەستىپ اۋىلدىڭ تايلى-تۇياعىنا دەيىن جينالدى. ءبىزدىڭ كەتەتىنىمىزدى اۋىل اكىمى حابارلادى دا، ماشينا ۇستىنە قولتىقتاپ شىعاردى. وڭدەرى توتىققان، كوك شاپان كيگەن قارت ديحاندار «تۇرسىناي، كەتمەڭ، كەتمەڭ» دەپ جەڭىمنەن تارتىپ جىلاي بەردى. اۋىل ادامدارى مەنى جىل باسىندا كەتەدى دەپ ويلاماسا كەرەك. بىرەۋى قالاش نانىن بەرىپ، بىرەۋى ورىك-مەيىزىن بەرىپ جاتىر. كولىك وتالدى. وتىرعانىمىز جۇك كولىگى ەدى، كوپشىلىكتىڭ ءبىرازى ماشيناعا شىعىپ الدى، اۋىل باستىعى ولاردى ارەڭ ءتۇسىرىپ الىپ قالدى.

ماشينا ءجۇردى. اۋىلدىقتار «كەتمەڭ، كەتمەڭ» دەپ قولىن بۇلعاپ زار يلەپ جىلاپ ارتىمىزدان جۇگىرىپ كەلەدى.

ءيا، مىنە وسىلاي مۇلدە بوتەن وزگە ۇلت ەگىنشىلەرىنىڭ ىستىق جاسى مەن ىرىزدىق ىقىلاسىنا ورانىپ ۇرىمجىگە قايتتىم.

ءبىر جىلدان سوڭ 1968-جىلى 1- شىلدە كۇنى ومىرگە جانارىم كەلدى. بۇل سوناۋ قيىردا شەت جايلاعان جارلى-جاقىباي حالىقتىڭ ىستىق پەيىلى مەن شەكسىز ريزاشىلىعىنا بولەنىپ تۋعان ءتاتتى قىز ەدى» دەپ ويىن تۇيىندەيدى تانىمال رەجيسسەر جانار ساعات قىزىنىڭ اناسى، اقىن، جۋرناليست تۇرسىن جولىمبەت قىزى.

پامير ۇستىرتىندەگى اسپان جولى - «جەنمين جيباو» (People Daily)

قىتايدىڭ باتىس ءوڭىرى شىڭجاڭنىڭ پامير ۇستىرتىندەگى تاسقورعان تاجىك اۆتونوميالى اۋدانىنىڭ ورتالىعى مەن ۋاچا اۋىلى اراسىندا يرەلەڭدەگەن ەرەكشە تاۋ جولى ىسكە قوسىلعان. بۇل تۋرالى وسى اپتادا People Daily اقپارات پورتالى جازعان بولاتىن.

اقپارات كوزىنىڭ مالىمەتىنشە، بۇل جەر تەڭىز دەڭگەيىنەن 4200 مەتر بيىكتىكتە، جالپى ۇزىندىعى - 36 شاقىرىم. جولدىڭ ەڭ بيىك ورنى مەن ەڭ الاسا ورنىنىڭ بيىكتىك پارقى 1000 مەترگە جۋىقتايدى. جەرگىلىكتى تۇرعىندار بۇل جولدى «ۇستىرتتەگى اسپان جولى» دەپ اتايدى. يرەلەڭدەگى تاۋ جولى ماڭىنداعى تاۋ كوركىمەن استاسىپ، اسەم سۋرەت قالىپتاستىرعان.

بۇل جولدىڭ رەسمي اتى ۇعيات تاۋ جولى. 2019-جىلى شىلدە ايىندا ىسكە قوسىلعان جول جەرگىلىكتى تۇرعىندار ومىرىنە قولايلىلىق تۋدىرعان.

انكارادا قازاقتىڭ ءۇش ارىسىنا تاعزىم ەتىلدى - TRT

تۇرىك مادەنيەتىنىڭ حالىقارالىق ۇيىمى تۇرىكسويدىڭ انكارا تورىندەگى باس عيماراتىندا قازاقتىڭ ءۇش ارىسىن ەسكە الدى، دەپ حابارلايدى تۇركيا راديو تەلەۆيزيا پورتالى.

«الاشتىڭ ءۇش ارىسىن» ەسكە الۋ جيىنىنا تۇركياداعى قازاقستاننىڭ وكىلەتتى جانە توتەنشە ەلشىسى ابزال ساپاربەك ۇلى، قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇركياداعى وكىلەتتى جانە توتەنشە ەلشىسى قۋانىشبەك ومىراليەۆ، قوجا احمەت ياساۋي حالىقارالىق قازاق-تۇرىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ وكىلەتتى كەڭەس ءتوراعاسى مۋسا يىلدىز، ەۋرازيا جازۋشىلار وداعىنىڭ ءتوراعاسى ياكۋپ ومەروعلۋ قاتىستى. سونىمەن بىرگە تۇرىك الەمىنە جانى جاقىن زيالىلار، قازاقستاندىق جانە تۇرىك ستۋدەنتتەر، انكارادا تۇراتىن قازاق قانداستاردا اتالعان جينالىسقا كەلگەن.

ۇلتىمىزدىڭ ءۇش بىردەي پەرزەنتىنىڭ 125 جىلدىقتارى اتاپ وتىلگەن حالىقارالىق جيىندى تۇرىكسوي ۇيىمىنىڭ باس حاتشىسى دۇيسەن قاسەيىنوۆ اشىپ بەردى. دۇيسەن قاسەيىنوۆ «قازاق تاريحىنا تەڭدەسى جوق قىزمەت جانە پيداقورلىقپەن تاڭباسىن باسقان ءۇش ۇلى بايتەرەكتىڭ رۋحىنا تاعزىم ەتەمىز» دەدى.

«قازاقستاننىڭ تۇركياداعى وكىلەتتى جانە توتەنشە ەلشىسى ابزال ساپاربەك ۇلى ءوز سوزىندە «ءۇش ارىس جونىندە ءالى دە اشىلماي جاتقان شىندىقتار، تاريحي فاكتىلەر بار. ولاردى ەسكە الىپ وتىرۋ، شىعارمالارىن دۇرىس ءتۇسىنىپ وقۋ - ءبىزدىڭ مىندەتىمىز» دەي كەلە، تۇركى الەمىنىڭ بىرلىگى ءۇشىن تىڭ ۇسىنىسىن ورتاعا قويدى. تۇركى الەمىنىڭ بەدەلدى ۇلدارىن، قادىرلى تۇلعالارىن تۇركيادا جاستارعا، وقۋشىلارعا ەتەنە تانىستىرۋ كەرەكتىگىن، سول ءۇشىن انكارادا ماڭىزدى تۇلعالارعا ارناپ مۇراجاي قۇرۋ كەرەكتىگىن باسا ايتتى» دەپ جازادى تۇركيالىق باسىلىم.

حالىقارالىق جيىننىڭ كەلەسى بولىمىندە ءۇش ارىستى انكارادا ۇلىقتاۋ ءۇشىن قازاقستاننان كەلگەن بەلگىلى عالىمدار مەن مادەنيەت قايراتكەرلەرى بايانداما جاساعان.

تۇركيادان دا عالىمدار پروفەسسور مۇستافا ونەر، پروفەسسور گۇلجانات قۇرمانعاليەۆا ەردجيلاسۋن، دوتسەنت دجەميلە كىنادجى تاريحي دەرەكتەرگە سۇيەنىپ، ءۇش ارىستىڭ قاسيەتتەرى، قازاق حالقىنىڭ تاريحىنداعى ماڭىزى مەن تاعىلىمىن اشىپ ايتقان.

«قازاق حالقىنىڭ ءۇش بايتەرەگى، ادال پەرزەنتتەرى ساكەن، يلياس، بەيىمبەتتىڭ رۋحى 23- قازان كۇنى تۇركيانىڭ ساكاريا قالاسىندا دا اسقاقتايدى» دەپ جازادى TRT.

ورالحان بوكەي پارسى تىلىندە سويلەدى - «فارس» اقپارات اگەنتتىگى

شىعارمالارى الەمنىڭ كوپتەگەن تىلىنە اۋدارىلعان جازۋشى-دراماتۋرگ، جۋرناليست ورالحان بوكەيدىڭ «بەس تيىن» اڭگىمەسىن ايناش قاسىم تۇڭعىش رەت پارسى تىلىنە اۋدارىپ، پارسى تىلدەس وقىرمانعا ۇسىندى. بۇل تۋرالى وسى اپتادا يراندىق parstoday اقپارات پورتالى حابارلادى.

«جازۋشىنىڭ «قاسقىر ۇلىعان تۇندە» اڭگىمەسىنىڭ دە پارسى تىلىنە اۋدارىلعانىن، جۋىردا يراندىق ادەبي جۋرنالدا جاريالاناتىنىن ايتقان ءجون» دەپ جازادى يراندىق باسىلىم.

«فارس» اقپارات اگەنتتىگىنىڭ دەرەگىنە سۇيەنسەك، قازاق ادەبيەتىنىڭ ۇلى اقىنى ابايدىڭ قارا سوزدەرى مەن پوەزياسىنىڭ، م. اۋەزوۆ شىعارمالارىنىڭ، ن. كەلىمبەتوۆتىڭ ءبىر شىعارماسىنىڭ پارسى تىلىنە ورىس ءتىلى ارقىلى اۋدارىلعانىن ەسكەرسەك، پارسىعا اۋدارىلعان شىعارمالاردىڭ سانى ساۋساقپەن سانارلىق ەكەن.

«پارسى تىلدەس وقىرماننىڭ قازىرگى قازاق ادەبيەتىنىڭ تىنىس-تىرشىلىگىمەن كوپ تانىستىعى جوق ەكەنى دە اۋدارما ءىسىنىڭ كەنجەلىگىمەن تىكەلەي بايلانىستى. ونىڭ ۇستىنە شىعارما دەلدال ءتىل ارقىلى اۋدارىلعان كەزدە ونىڭ ۇلتتىق رەڭكىنىڭ سولعىنداي تۇسەتىنى دە شىندىق. وسىنداي جاعدايدا ورالحان بوكەي شىعارمالارىن قازاقشادان تىكەلەي پارسى تىلىنە اۋدارۋ ۇدەرىسىنىڭ باستالۋى كوڭىل قۋانتاتىن ءىس» دەپ تۇيىندەيدى يراندىق ب ا ق.

اۆتور: بەيسەن سۇلتان

سوڭعى جاڭالىقتار