تالدىقورعانداعى تاريحي قويىلىمدى تاماشالاعاندار تۋرا ۇرىس الاڭىندا جۇرگەندەي اسەر الدى
اشىق الاڭدا شايقاستى ورىنداۋعا 1500 ادام تارتىلدى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.
جوڭعار شاپقىنشىلىعىنداعى وربۇلاق شايقاسى قازاق باتىرلارىنىڭ ەرلىگىمەن تاريحتا قالدى. وقيعا 1643 -جىلى جوڭعار الاتاۋى بوكتەرىندە وربۇلاق سايىندا بولعان. جوڭعارلاردىڭ 50 مىڭ قولىنا قارسى جاڭگىر حان باستاعان قازاقتى نەبارى 600 ساربازى تويتارىس بەرىپ، سامارقاننان ءجالاڭتوس باتىرى قالىڭ قولىمەن جەتكەنشە جاۋدى ۇستاپ تۇرعان.
بۇل شايقاس قازاق باتىرلارىنىڭ العاش مىلتىق اتىپ، ءتۇرلى ءادىس-ايلالار قولدانۋىمەن ەرەكشەلەندى.
جاۋىنگەرلەر تەرەڭ ور قازىپ، بەتىن جاۋىپ، جوڭعارلاردى سول جەرگە قۇلاتقان. ساداقشىلار جاساعى ءبىراز جوڭعاردى ۋلى جەبەلەرىمەن جەر جاستاندىرادى. ودان قالعان جاۋدى «ساسىقتەكە» شوبىنەن دايىندالعان ۋلى تۇتىنمەن ۋلايدى. قازاق ساربازدارى وزدەرى ۋلانىپ قالماۋى ءۇشىن بەتتەرىن ەشكىنىڭ مايى جاعىلعان شۇبەرەكپەن تۇمشالاپ الادى.
بۇل شايقاستا جاۋىنگەرلەر ۇرىس تاكتيكالارىن دۇرىس قولدانىپ، بىرلەسكەن ارەكەتتەرىنىڭ ارقاسىندا جاۋدىڭ ساعىن سىندىرىپ، كەرى شەگىنۋىنە ماجبۇرلەدى. ال سامارقاننان جەتكەن جالاڭتوس باتىردىڭ 20 مىڭ قولى بۇل سوعىستا جوڭعارلاردىڭ جەڭىلىسىنە اكەپ سوعادى.
تالدىقورعان اتشابارىندا تاريحي وقيعا بارىنشا شىنايى سۋرەتتەلدى. كورەرمەندەر تۋرا ءبىر ХVII عاسىرعا تاپ بولىپ، ۇرىس الاڭىندا قالعانداي اسەر الدى. كاسكادەرلار مەن كاسىبي اكتەرلار ۇرىستىڭ شىتىرماندىلىعىن ەسەلەي ءتۇستى.
شايقاستى قايتا جاڭعىرتۋعا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى، تەاتر جانە كينو اكتەرى بولات ءابدىلمانوۆ، «مىڭ بالا» كينوتۋىندىسىمەن ايگىلى بولعان جاس اكتەرلار اسىلحان تولەپوۆ پەن ايان وتەپبەرگەن قاتىستى.
ءتۇرلى تاريحي تۇلعالاردى سومداپ جۇرگەن كاسىبي اكتەر بولات ءابدىلمانوۆتىڭ ايتۋىنشا بۇگىنگى تاۋەلسىزدىكتىڭ اق تاڭى باتىر بابالاردىڭ ەرلىگى.
«ەل ءۇشىن، جەر ءۇشىن، حالقى ءۇشىن جانىن پيدا ەتىپ، ومىردەن وتسە دە وسىنداي كەڭ بايتاق جەردى قالدىرىپ كەتتى. بۇكىل الەمدە توعىزىنشى ورىن الاتىن جەردى قالدىرىپ كەتكەنى بابالارىمىزدىڭ ەرلىگىنىڭ ارقاسى» - دەپ كورسەتىلىمنەن ءوزى دە ەرەكشە ءبىر تەبىرەنىپ، تولقىعانىن، رۋحتانعانىن اتاپ ءوتتى.
ماماندار وربۇلاق شايقاسىنداعى قازاق باتىرلارىنىڭ ەرلىگى «300 سپارتاندىقتاردىڭ» ەرلىگىنەن ەش كەم ەمەس ەكەنىن، تاريحي وقيعانىڭ «بورودينو»، «كۋليكوۆو» ۇرىستارىنان قالىس قالمايتىنىن ايتۋدا. الەمدە بولعان كەيبىر تاريحي شايقاستاردى بەينەلەۋ سول ەلدىڭ نامىسى مەن باتىلدىعىن، قايسارلىق رۋحىن پاش ەتۋمەن بىردەي.
مۇنداي قويىلىمدار تۋريستەردىڭ ادەيى ىزدەپ كەلىپ تاماشالايتىن نىسانىنا اينالعان. تالىدقورعانداعى كورسەتىلىمگە نۇر-سۇلتان مەن الماتىدان جانە باسقا قالالاردان حالىق ارنايى كەلدى. قوناقتار اراسىندا شەتەلدىكتەر دە بولدى.
شايقاستى تاماشالاعان جۇرت ءوز اسەرلەرىن الەۋمەتتىك جەلىلەردە قالدىرىپ، بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ وكىلدەرىمەن دە ءبولىسىپ جاتتى. ايگىلى ديزاينەر، ءسان ءۇيىنىڭ ديرەكتورى گاۋحار وتەلبايەۆا پىكىر ءبىلدىردى.
«مەن كوپتەگەن تاريحي كىتاپتاردى وقىعان ادام رەتىندە وربۇلاق شايقاسىنان ەرەكشە اسەر الدىم. ءتىپتى وتىرعان جەرىمنەن قۇلاپ قالا جازدادىم. ۇرىس الاڭىندا جۇرگەن ءاربىر جاۋىنگەرگە، قويىلىمنىڭ ءاربىر سيۋجەتىنە قىزىعا دا، قىزعانا قاراي بەردىم. اكتەرلار مەن كاسكادەرلاردىڭ ويىندارىنىڭ شىنايىلىعىن ۇيالى تەلەفوننىڭ كامەراسى جەتكىزە المايدى. سوندىقتان مۇنداي قويىلىمدى كەلىپ تاماشالاۋ قاجەت. ۇيىمداستىرۋشىلار جوبانى جالعاستىرۋعا مىندەتتى. ال ءبىلىم سالاسىنداعى باسشىلار تالدىقورعانعا وقۋشىلار مەن ستۋدەنتتەردى ەلىمىزدىڭ بارلىق ايماعىنان اكەلىپ، ولاردىڭ كورۋىنە مۇمكىندىك بەرۋ كەرەك. وربۇلاق شايقاسىندا پاتريوتيزم دە، رۋحاني جاڭعىرۋ دا بار»، - دەدى گاۋحار وتەلبايەۆا.
شارانىڭ جوعارى دەڭگەيدە وتۋىنە ۇيىتقى بولعان الماتى وبلىسىنىڭ اكىمى اماندىق باتالوۆ وربۇلاق شايقاسىن دارىپتەۋ «رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلامالىق ماقالاسى اياسىندا ءالى دە جالعاسادى دەپ اتاپ ءوتتى. بولاشاقتا دەرەكتى فيلمدەر ءتۇسىرىپ، شايقاستى كوركەم فيلم رەتىندە ۇسىنۋ جاعىن قاراستىرۋ كەرەك ەكەنىن ايتقان ءوڭىر باسشىسى ويىن بۇل ۇرپاق تاربيەسىندە ماڭىزى زور جوبا دەپ قورتىندىلادى.
تالدىقورعان يپپودرومىنداعى اۋقىمدى شارا تەك شايقاس كورسەتىلىمىمەن شەكتەلگەن جوق. 2 توننا باۋىرساق ءپىسىرىلىپ قوناقتارعا تەگىن تاراتىلدى. وسىلايشا ۇيىمداستىرۋشىلار قازاقستان رەكوردتار كىتابىنىڭ سەرتيفيكاتىنا يە بولدى.
سونداي-اق ۇلتتىق قولونەر شەبەرلەرى، ۇستالار مەن زەرگەرلەر شەبەرلىك ساباقتارىن وتكىزدى. ۇلتتىق كيىم ۇلگىلەرىنىڭ كورسەتىلىمى بولىپ، قازاق كۇرەسى، جامبى اتۋ، ساداق اتۋدان، اسىق ويناۋدان سايىستار ۇيىمداستىرىلدى. شارا سوڭىندا بالپىق ءبيدىڭ 325 جىلدىعىنا وراي ات سپورتى ويىندارى ءوتتى.
اۆتور: سامال قابىشەۆا