جاھاندىق جىلىنۋ قارقىن الىپ كەلە مە؟
ەۋروپا عارىش اگەنتتىگىنىڭ مالىمەتىنشە، جەردىڭ ورتاشا تەمپەراتۋراسى جىل وتكەن سايىن جوعارىلاپ كەلەدى. ال 2019 -جىلدىڭ شىلدە ايىنىڭ العاشقى كۇندەرى ەعا باقىلاۋ جۇرگىزگەن ۋاقىتتان بەرى ەڭ جوعارعى ورتاشا تەمپەراتۋرانى كورسەتكەن. وسىنىڭ سالدارىنان ەۋروپاداعى مەملەكەتتەر اتوم ەلەكتر ستانتسيالارىنىڭ جۇمىسىن ۋاقىتشا توقتاتتى. 2014 -جىلى «كوپەرنيك» جوباسى اياسىندا وربيتاعا ۇشىرىلعان ەۋروپا عارىش اگەنتتىگىنىڭ سەرىكتەرى اتموسفەرانىڭ قۇرامىن زەرتتەپ، جەردىڭ تەمپەراتۋراسىن باقىلاپ وتىرعان. بەركليدىڭ كاليفورنياداعى كليماتتىق ينستيتۋتىنىڭ زەرتتەۋشىلەرى جۇرگىزگەن باقىلاۋىنا سايكەس، جەردىڭ سولتۇستىك جارتى شارىندا 1 - مامىر مەن 30 - تامىز ارالىعىندا اۋا تەمپەراتۋراسى بىردەن 29 مەملەكەتتە رەكوردتىق ناتيجەگە جەتكەن. ونىڭ ىشىندە اپتاپ ىستىق فرانتسيا، گەرمانيا جانە نيدەرلاندتا بايقالعان. زەرتتەۋشىلەر 2019 -جىلدىڭ جازىندا سولتۇستىك جارتى شاردىڭ 1200 نۇكتەسىندە ىستىق جەر تىركەلگەن. جىلۋ تولقىندارى ەۋروپانى وراپ الدى زەرتتەۋشىلەر سولتۇستىك جارى شارداعى مەتەوستانتسيالاردىڭ دەرەگىن پايدالانا وتىرىپ، سوڭعى 40 جىلدىڭ اناليزىن جاساعان. جىلۋ تولقىندارى ماۋسىم جانە شىلدە ايلارىندا ەۋروپادا بىرنەشە جەرگىلىك جانە ۇلتتىق رەكوردتاردى ورناتتى. اتاپ ايتقاندا، فرانتسيادا اۋا تەمپەراتۋراسى 46°C دەيىن كوتەرىلسە، ۇلىبريتانيا، بەلگيا، گەرمانيا، ليۋكسەمبۋرگ جانە نيدەرلاندتا بۇرىن- سوڭدى بولماعان اپتاپ ىستىق تۋرالى مالىمدەدى. سونداي- اق بيىل ا ق ش- تا باقىلاۋ جۇرگىزىپ كەلە جاتقان ۋاقىتتان بەرى 30 رەكوردتىڭ جاڭارعانى بەلگىلى بولدى. ال اۋا تەمپەراتۋراسى 10 رەكورد ورناتقان جاپونيادا اپتاپ ىستىقتان 11 ادام قايتىس بولعان.
جالپى العاندا 2019 -جىلدىڭ جازى 319 تەمپەراتۋرالىق رەكورد جاڭارتقان. بۇعان دەيىن وسىعان ۇقساس جايت 2003 جانە 2010 -جىلدارى بايقالعان. سوڭعى جىلدارى الەمدەگى مەتەوستانتسيالاردىڭ %5 ندە تەمپەراتۋرالىق رەكوردتار ورناتىلعان. زەرتتەۋشىلەردىڭ پىكىرىنشە، كليماتتىڭ وزگەرۋىنەن بولاشاقتا ءاربىر جىل سايىن رەكوردتار جاڭارتىلۋى مۇمكىن. 2019 -جىلى ەۋروپا وراپ العان جىلۋ تولقىندارى 2019 -جىلدىڭ شىلدەسى الەمدەگى ەڭ ىستىق اي بولدى بيىلعى ىستىق اۋا- رايى 2016 -جىلى شىلدە ايىندا تىركەلگەن رەكوردى جاڭارتتى. ارادا ەكى جىل وتكەندە تەمپەراتۋرا شامامەن℃ 0,56 گرادۋسقا كوتەرىلگەن. بۇل ادام بالاسى اتموسفەراعا پارنيكتىك گازدار شىعارماي تۇرعانداعى كورسەتكىشتەن 1,2 گرادۋسقا جوعارى. ال ورتاشا اۋا تەمپەراتۋراسىنان ℃0,04 ارتىق. عالىمدار اۋا رايىنىڭ بۇلاي قۇبىلۋى ءبىزدىڭ پلانەتامىز جاھاندىق جىلىنۋدى باستان كەشىپ جاتقانىنىڭ بەلگىسى دەيدى. ءقازىردىڭ وزىندە ماۋسىمدىق ىستىق ەۋروپانىڭ ۇلىبريتانيا، فرانتسيا جانە نيدەرلاند سەكىلدى ەلدەرىندەگى ورتاشا اۋا تەمپەراتۋراسىن 1,5تەن ℃3 كوتەرىپ جىبەردى. جازعى ىستىقتىڭ سالدارى وسىنداي بولماشى وزگەرىستىڭ سالدارى جويقىن بولعانى انىق. مىسالى، بيىل گرەنلانديا مۇزدىعى جىلداعىدان ەرتە، مامىر ايىندا ەري باستاعان. وسى سەبەپتى بولجانعان 60-70 ميلليون توننا مۇزدىڭ ورنىنا 197 ميلليون تونناسى ەرىگەن. سولتۇستىك افريكادان ەۋروپاعا كەلگەن ىستىق ءقازىر گرەنلاندياعا قاراي بەت الدى. بۇل مۇزدىڭ ەرۋىن ودان سايىن ارتتىرادى دەپ كۇتىلۋدە.
گرەنلانديانىڭ الىپ مۇز قاباتى تەڭىز دەڭگەيىنەن 3000 مىڭ مەترگە دەيىن بيىكتە. سينوپتيكتەر وسى اپتادا ونىڭ شىڭى نولدىك گرادۋسقا جۋىق جىلى بولادى دەپ بولجاپ وتىر. عالىمدار مۇزدىقتىڭ سۋى سولتۇستىك اتلانتيكاعا جەتىپ، سول جەردە تىرشىلىك ەتەتىن بالىقتارعا زيان كەلتىرەدى دەپ قاۋىپتەنىپ وتىر. وعان قوسا گرەنلانديا مۇزدىعىنىڭ ەرۋى جويقىن داۋىلداردىڭ تۇرۋىنا سەبەپ بولادى. ال الەم مۇحيتىنىڭ دەڭگەيى شامامەن 1 ميلليمەترگە كوتەرىلەدى ەكەن.
Massaget.kz