مەن ونداي ايەل ەمەسپىن
جىگىت ەر جەتكەندە اكەسى ۇيلەنۋ تۋرالى ءسوز كوتەرسە، ول قاشقالاقتاي بەرەدى ەكەن. سەبەبى ول ەركەكتىك قۋاتتان ماقۇرىم بولاتىن. بۇل جاعدايدان مۇلدە حابارى جوق اكەسى بالاسىنىڭ قارسىلىعىنا كونبەي، ءبىر قىزدى تاۋىپ، نەكەلەستىرىپ، ۇيلەندىرىپ قويادى. توي ءوتىپ، ەكى جاس جەكە قالعان شاعىندا الگى جىگىت قالىڭدىعىنا: «سەن مەنى كەشىر، سەنى باقىتتى ەتە المايمىن، ساعان تەڭ جار ەمەسپىن»، - دەپ اعىنان جارىلىپ، ايىبىن ايتادى. قالاسا، ەرتەڭ-اق كەتۋىنە رۇقسات بەرەدى. اتا-اناسىنا سەبەبىن ءوزى تۇسىندىرەتىنىن بىلدىرەدى.
سوندا الگى جاس كەلىن: «ورتامىزدا نەكە وقىلدى، مەن ءسىزدىڭ شاريعي ايەلىڭىز بولدىم، ەندى ارامىزدا ءبىر-بىرىمىزدەن ەشقانداي سىر بولماۋى ءتيىس. ءسىزدىڭ سىرىڭىز - مەنىڭ سىرىم، كۇيەۋىنىڭ سىرىن اشكەرە ەتكەن ايەلدىڭ ەكى دۇنيەسى دە قاراڭ بولادى، ول ءارتۇرلى ازاپ- قيىنشىلىقتارعا دۋشار بولادى. مەن ونداي ايەلدەردەن ەمەسپىن، ءسىزدىڭ سىرىڭىزدى اشىپ، ەش پەندەنىڭ الدىندا ماسقارا ەتپەيمىن»، - دەپ سول ۇيدە قىزمەتىن ىستەپ قالا بەرەدى.
ارادان جەتى جىل ءوتىپ، «بەدەۋ» دەگەن جامان اتقا قالسا دا، كۇيەۋىنىڭ سىرىن اشپايدى. بارلىق قيىنشىلىقتارعا سابىر ەتىپ، كۇيەۋىمەن ءومىر سۇرە بەرەدى. ءبىر كۇنى نەمەرە سۇيگىسى كەلگەن جىگىتتىڭ اكەسى، بالاسىن شاقىرىپ الىپ: «قاشانعى بۇل تۋماس كەلىنمەن ءومىر ءسۇرىپ، جاستىق شاعىڭدى وتكىزە بەرەسىڭ؟ سەن اكە، مەن اتا بولۋىم كەرەك ەمەس پە؟ جەتەر ەندى، بۇل كەلىننىڭ رۇقساتىن بەرىپ جىبەر، مەن ساعان باسقا كەلىن الىپ بەرەمىن»، - دەيدى. جىگىت وتە قيىن جاعدايعا تۇسەدى. ءوزىن جانىنان جاقسى كورگەن، كەمشىلىگىنە كوز جۇما قاراعان ايەلىنە قالايشا كەت دەپ ايتپاق؟
مىنە، سونداي ءارى-ءسارى كۇندەرىنىڭ بىرىندە ايەلى: «بەكزادام، سوڭعى كۇندەرى ءجۇرىس- تۇرىسىڭىز وزگەرىپ، قينالىپ ءجۇرسىز، مەنەن بىردەڭەنى جاسىراتىن سياقتىسىز. ايتىڭىز، ءسىزدى قيناپ جۇرگەن ماسەلەنى بىرگە شەشەرمىز»، - دەپ ايتپاسىنا قويماپتى. سوڭىندا جىگىت اكەسىنىڭ سوزدەرىن ايەلىنە ايتۋعا ءماجبۇر بولادى.
وزىنە قاتىستى قانشالىقتى اشى سوزدەردى ەسىتكەندە كوزدەرىنە جاس تولىپ تۇرىپ، كۇيەۋىنە اشۋلانباي نازىك داۋىسپەن: «جارايدى، مەن رازىمىن! ءبىراق، ءبىر ءوتىنىشىم بار: مەن كەتكەن كۇننەن باستاپ قىرىق كۇن وتكىزىپ بارىپ ۇيلەنىڭىز»، - دەيدى دە، اتا-اناسىنىڭ ۇيىنە جول تارتادى. ءوز اكە- شەشەسىنىڭ ۇيىنە كەلگەن سوڭ ولارعا: «مەن قىرىق كۇن بويى ءوز بولمەمدە وتىرىپ، اللاعا عيبادات- قۇلشىلىق جاسايمىن، ماعان ەشكىم كەدەرگى جاساماسىن»، - دەيدى. ول قىرىق كۇن بويى اللاعا جالىنىپ-جالبارىنىپ، كۇيەۋىنىڭ اقىسىنا دۇعا ەتىپ، ونى ايىبى اشىلۋىنان، ماسقارا بولۋىنان ساقتاۋىن سۇرايدى.
بۇل ارادا جىگىت ۇيلەنىپ، باسقا ايەلىمەن نەكەسى قيىلىپتى. ەكى وت اراسىندا قالعان جىگىت قاتتى قايعىرادى. ءبىر جاعىنان ءبىرىنشى حالال پاك بولعان ايەلىن ويلاسا، ەكىنشى جاعىنان ايىبىنىڭ بارشاعا ايان بولاتىنىن ويلاپ كۇيىنەدى. سوندا ول ءوزى ءۇشىن سوڭعى شارا ءولىمدى ابزال كورىپ، ۋ ءىشىپ جانىنا قاستاندىق جاسايدى. جاڭادان كەلگەن جاس كەلىن بولمەسىنە كىرگەندە، جىگىت ەسىنەن تانىپ قالادى. سوندا اللانىڭ كەرەمەتىمەن قىرىق كۇننەن بەرى كۇيەۋىنىڭ تىلەۋىن تىلەگەن ءبىرىنشى جۇبايىنىڭ دۇعاسى قابىل بولىپ، جىگىت ىشكەن ۋ شيپاعا اينالادى.
كوپ جىلدان بەرى ەركەكتىك قۋاتسىز بولعان جىگىتكە اللا تاعالا ەركەكتىك قۋات بەرىپ، ماسقارالىقتان ساقتايدى. ەرتەڭگى كۇنى جاڭا كەلىن كۇيەۋىنىڭ ءبىر توپ ايەل تۋىستارىمەن توركىنىنە بارا جاتىپ، جولدا كەنەتتەن دۇنيە سالادى. مارقۇم بولعان كەلىننىڭ جانازاسى شىعارىلىپ، جەرلەنگەننەن ەكى-ءۇش كۇن وتكەن سوڭ، جىگىتتى اكەسى شاقىرىپ الىپ: «بالام، بۇل دا ماڭدايىڭا جازىلعان ەكەن، كوپ قايعىرما، ءبىراز ۋاقىت ءوتسىن، تاعى دا ۇيلەندىرەمىز»، - دەيدى.
سوندا جىگىت اكەسىنە كوپتەن بەرى جاسىرىپ جۇرگەن دەرتى بولعانىن ايتىپ، ودان قالاي ايىققانى تۋرالى بايانداپ جاتقانىندا، اكەسى ءسوزىن سوڭىنا دەيىن تىڭداۋعا شىداماي بۇرىنعى كەلىنىنىڭ ۇيىنە بەتتەيدى. ۇيىنە كىرگەندە الدىنان كەلىنى شىعىپ قارسى الادى. سوندا جىگىتتىڭ اكەسى كەلىنىنىڭ ماڭدايىنان ءسۇيىپ، كوزىنە جاس الىپ، ۇيىنە ەرتىپ كەلگەن ەكەن.
نۇرسەيىت وماروۆ، «ازىرەت سۇلتان» مەشىتى