قارىز ءۇشىن بەرىلگەن جەزقازعاندىق قىزدىڭ حيكاياسى
جەزقازعاندىق وتباسى 3 جاسار قىزىن قارىزدان قۇتىلۋ ءۇشىن ساتىپ جىبەرگەن.
ارادا 26 جىل وتكەندە اناسىمەن قاۋىشقان مەرەكە ءوزىن ەش ىزدەمەگەن اتا-اناسىنان اقشا ءۇشىن ايىرباستاۋلارىنىڭ سەبەبىن سۇراۋعا دارمەنى جەتپەگەنىن ايتادى.
نەگە؟ el.kz ينتەرنەت-جوباسى بالالىق شاعىن ءوزى مۇلدە تانىمايتىن ورتادا وتكىزگەن قىزبەن سۇقباتتاسىپ قايتتى.
(سۋرەتتە: كەيىپكەرىمىز مەرەكە تاۋمانوۆا)
قوعامدا باسىن تاۋعا دا، تاسقا دا سوققان تالاي ادام بار. ولاردىڭ قيلى تاعدىرى سەلت ەتكىزبەي قويمايدى. ال مەرەكەنىڭ باسىنان كەشكەن اۋىر دا، ازاپتى كۇندەرى ەستىگەن جاننىڭ جۇرەگىن سىزداتادى. اتا-انا قامقورلىعىن اڭساپ بالالىق شاعىن وتكىزگەن ارۋدىڭ ءومىر جولى قۇددى تراگەدياعا تولى كينو ىسپەتتى.
90-جىلداردىڭ باسىندا ەل ابدىراپ، وكىمەت ىدىراپ جاتقان قيىن كەزەڭدەر مەرەكەنىڭ ءومىرىن كۇل-تالقان ەتكەن. كەيىپكەرىمىزدىڭ سوزىنشە، سول تۇستا تارشىلىق كورگەن تالاي وتباسىنىڭ تاۋى شاعىلىپ، قارا ناننىڭ ءوزىن تاۋىپ جەۋ قيىندىق تۋدىرعان ەكەن. بۇل اۋىرتپالىقتى ونىڭ جانۇياسى دا باستان كەشىرگەن. ال 3 جاستاعى قىزدىڭ وتباسىنان قول ءۇزىپ قالۋىنا سول جەتپەۋشىلىك اسەر ەتكەن.
مەرەكەنىڭ اتا-اناسى جەزقازعان مەن قىزىلوردا اراسىندا ەت پەن كۇرىش ساتۋمەن اينالىسقان. بىرەۋلەرگە جالدانىپ جۇمىس ىستەگەندەرىن نەمەسە وزدەرىنىڭ تاۋارلارىن ساتقانى بەلگىسىز. سەبەبى، بۇل ءبىزدىڭ كەيىپكەرىمىزدىڭ وزىنە دە جۇمباق. ءسويتىپ كۇندەردىڭ ءبىر كۇنىندە ەرلى-زايىپتىلار ۇلكەن كولەمدە كۇرىش الىپ، ويلاماعان جەردەن قىزىلوردالىق كۇرىششىگە قارىز بولىپ قالادى.
سودان ايىبى ءۇشىن قىزىن كەپىلدىك رەتىندە بەرىپ جىبەرىپ، ارتىنان الىپ كەتەتىندىكتەرى جونىندە ايتادى. اۋلادا ويناپ جۇرگەن 3 جاستاعى مەرەكە سودان بەرى اتا-اناسىن كورمەي، تەك اراعا 26 جىل سالىپ وتباسىمەن قاۋىشقان. ال ءىنىسى قۇرمانعازىنىڭ بەسىكتە جىلاپ جاتقان بەينەسى ەشقاشان كوز الدىنان كەتپەگەن ەكەن. باۋىرىن ەندى كورمەيتىنىن سەزگەندەي مەرەكە 10 ايلىق نارەستەگە سىلەيىپ ۇزاق قاراعانىن ايتادى. بۇل ءساتتى ەسكە السا ونىڭ ءالى-كۇنگە جۇرەگى قارس ايرىلىپ، كوز-جاسىنا ەرىك بەرەدى.
مەرەكە 5 جىل بويىنا ءوزىن الىپ كەتكەن وتباسىدا ءومىر سۇرەدى. كىشكەنتاي قىز تاڭنان قارا كەشكە دەيىن جالعىز قالىپ، ءتىپتى ءبىر ءتىلىم ناندى ىزدەپ كەتەتىن كۇندەرى دە بولعان. ول كىسىلەردىڭ سوگە سويلەپ، كۇش قولدانعانىنا ەمەس، وتباسىنان اجىراتقاندارى ءۇشىن عانا وكپەلى ەكەن.
- ءوزىڭىز ويلانىپ كورىڭىزشى. ءسىزدىڭ الدىڭىزدا ءبىر ادامدار قارىزدار. ول ءۇشىن ونىڭ بالاسىن الىپ كەتۋگە بولا ما؟ اقىلعا سىيمايتىن دۇنيە عوي. تۇسىنەم، مۇلكىن الىپ قويۋعا بولادى. ءبىراق تۋعان انا مەن بالانى اجىراتۋعا داتتەرى قالاي بارعاندارىنا ءالى كۇنگە تاڭعالام. مەنى ول كىسىلەر اندا-ساندا ۇراتىن، كەيدە اش جاتاتىنمىن. ول وتباسىنىڭ بالالارى ۇلكەن بولدى. بالا بولسام دا ول وتباسىعا ەش سىڭىسە المادىم. بۇل مەنىڭ اتا-انام ەمەس، مىنا كىسىلەر ماعان باۋىر ەمەس دەگەن وي ۇنەمى ميىمدا جۇرەتىن. انامنىڭ ىستىق الاقانى مەن قۇشاعىن ۇنەمى ىزدەپ تۇراتىنمىن. ءبىراق نەنىڭ دۇرىس، ال نەنىڭ بۇرىس ەكەنىن جاراتۋشى عانا بىلەدى دەيدى عوي. مۇمكىن جازىمىشتىڭ جازۋى وسىلاي بولدى. مەنىڭ تاعدىرىم سولاي باستالۋى كەرەك بولعان شىعار؟! دەگەنمەن، اتا-اناڭ بولا تۇرا وزگە ءبىر شاڭىراقتا، كەيىننەن بالالار ۇيىندە وسكەنىمە قىنجىلىپ كەتەم. مۇنىڭ ءبارىن ەسكە السام، ارينە ولارعا دەگەن رەنىش پەن وكپە ءورشىپ كەتەدى. سوسىن ءوزىمدى سابىرعا شاقىرامىن، - دەيدى ول.
اتا-اناسىنان قارىز ءۇشىن الىپ كەتكەن وتباسى 2 -سىنىپقا كوشكەندە ونى قىزىلورداداعى بالالار ۇيىنە وتكىزەدى. وعان بۇل شاڭىراقتاعى اقشا جەتىسپەۋشىلىگى سەبەپ بولعان. ال بالالار ۇيىنە قابىلداۋ ءۇشىن ونىڭ قۇجاتتارى قاجەت بولىپ، اتا-اناسىن ىزدەپتى. الايدا ولار تابىلمايدى. ءسويتىپ ول تاستاندىلار وسەتىن ورتاعا تاپ بولادى. مەرەكە وزىنەن باسقا بالالارعا اتا-انالارىنىڭ كەلىپ تۇرعانىن كورگەندە كوڭىلى ءتۇسىپ، ۇزاق وتىرىپ جىلايتىنىن قازىر كۇرسىنىسپەن ەسكە الادى.
- ءبىر عانا ماعان ەمەس، كەز-كەلگەن ادام ءۇشىن بۇل جاعداي ۇلكەن سوققى بولعان بولار ەدى. ويتكەنى، اتا-انادان جىراقتا، جالعىز، ارقا سۇيەيتىن ەشكىمىڭ جوق بولۋ ەڭ جامانى شىعار؟ بالالار ۇيىندە جۇرگەندە باسقا بالالارعا اتا-اناسى كەلىپ، تاتتىلەرىن اكەلىپ تۇرادى. سوندا نەگە مەنىڭ انام كەلمەيدى دەپ جىلايتىنمىن. ەشقاشان ءۇمىت سونگەن ەمەس. ولاردىڭ كەلەتىنىنە سەنەتىنمىن. ءبىراق بۇل ويىم ەشقاشان ورىندالمادى، - دەيدى.
مەرەكە 18 جاسقا كەلگەندە بالالار ۇيىنەن شىعادى. قايدا بارىپ، كىمنەن كومەك سۇرايتىنىن بىلمەگەن. قيىندىقتار ەندى باستالعانداي كورىنەدى. جۇمىس ىستەپ، اقشا تابۋى كەرەكتىگىن تۇسىنەدى. قىزىلورداداعى قورقىت اتا اتىنداعى ق م ۋ-دىڭ «حورەوگراف-پەداگوگ» ماماندىعىنا وقۋعا ءتۇسىپ، تويلار مەن مەرەكەلەردە بيلەپ اقشا تابادى. بۇل سالادا ول ۇلكەن جەتىستىكتەرگە جەتەدى. قىزداردان قۇرالعان بي توبىن اشىپ، ارۋلارعا بي ونەرىنىڭ قىر-سىرىن مەڭگەرتەدى. ءتىپتى، بيشىلەردىڭ كوستيۋمىن ءوزى تىگەدى. قازىر دە قىزىلوردالىقتاردىڭ تويىندا قىزمەت جاساپ، توي ۇيىمداستىرۋ ورتالىعىن اشقان.
- ادام تىعىرىققا تىرەلگەندە ءبىر امالىن تابۋعا تىرىسادى عوي. ءدال وسىنداي جاعداي مەنىڭ دە باسىمدا بولدى. ءبىراق بيشىلىككە اقشا نەمەسە امالسىزدىقتان كەلدىم دەپ ايتقىم كەلمەيدى. ماعان بيلەگەن ۇنەمى ۇنايتىن، - دەيدى.
ارادا 1 جىل وتكەننەن كەيىن ول ومىرلىك ماحابباتىن كەزدەستىرگەن. وزىنەن 14 جاسقا ۇلكەن جىگىت نەبارى 3 ايدىڭ ىشىندە جۇرەگىن جاۋلاپ الىپ، ۇيلەنۋگە ۇسىنىس جاسايدى. قازىر 3 قىزى، 1 ۇلى بار.
- جولداسىم بالالار ءۇيىنىڭ تاربيەلەنۋشىسى ەمەس. مەكتەپتە وقىپ جۇرگەندە قازاق تىلىنەن ساباق بەرەتىن ۇستازىمىز ءبىر كۇنى «سەنى ىنىممەن تانىستىرايىن دەپ ەدىم. ءبىر-ءبىرىڭدى ۇناتساڭدار جاراسىپ كەتەرسىڭدەر» دەدى. باستاپقىدا ىڭعايسىزدانعانىم بولماسا، كەيىن بارلىعى ءوز ورنىنا كەلدى. تاۋبە، قازىر باقىتتى جانۇيامىز. ءوزىم ارمانداعان، تۇسىنىگى، پايىم- پاراساتى، ويى مەنىمەن سايكەس كەلەتىن ازاماتتىڭ جارىمىن، - دەيدى كەيىپكەر.
(سۋرەتتە: مەرەكە جولداسى جانە بالاسىمەن)
جولداسى مەرەكەنىڭ اتا-اناسىن ءبىر كورسەم عوي دەگەن ارمانىن ورىنداپتى. اراعا 26 جىل سالىپ انا مەن قىزى كەزدەسكەن. مەرەكە ەگدە تارتقان اناسىن قىزىلورداعا الدىرىپ، ءبىر اپتا قوناق ەتكەن. الايدا كوكەيىندە جىلدار بويى ساقتالعان سان ساۋالدى قويۋعا ءداتى بارماپتى.
- «اناشىم، مەنى قالايشا قيدىڭ؟ نەگە ىزدەمەدىڭ؟ قيىندىقتاردى بىرگە كورسەك تە بولار ەدى عوي» دەگەن ساۋالدارعا جاۋاپ العىم كەلدى. ءبىراق ول كىسىنىڭ كوزدەرىنەن-اق بۇل سۇراقتاردى قويۋعا قۇقىعىم جوق ەكەنىن ءتۇسىندىم، - دەدى ول.
بۇل كەزدەسۋدىڭ وتكەنىنە دە ەكى جىلداي ۋاقىت وتكەن. دەگەنمەن، مەرەكە اناسىنا قانشا حابارلاسسا دا بايلانىسا الماعان. اندا-ساندا ول كىسىلەرگە كومەك قاجەت بولسا، قولدان كەلگەنشە جاردەمدەسۋگە دە دايىن ەكەنىن جەتكىزدى. اناسى مەن ءىنىسىنىڭ جەكە ءتولقۇجاتتارىن جاساتىپ، كومەكتەسۋگە ءازىر. ءتىپتى، اتا-اناسىنىڭ موينىنداعى قارىزدى قانشا رەت قايتارۋعا وقتالسا دا ءوزىن قارىز ءۇشىن الىپ كەتكەن وتباسىن ىزدەپ تاپپاعان.
مەرەكە قازىر قىزىلورداداعى تانىمال توي ۇيىمداستىرۋ ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى. تابىسى دا جاقسى. جەكە ءومىرى دە جونگە تۇسكەن. قازىر 4 بالاسىنىڭ باقىتىن تىلەپ، ءبىر ءۇيدىڭ ءتۇتىنىن ءتۇزۋ ۇشىرىپ وتىرعان بەرەكەلى شاڭىراقتىڭ كەلىنى. ءتاڭىردىڭ ءبىر باسىنا بەرگەن سىناعىن قايىسپاي كوتەرگەن ارۋ قازىر وتكەندى ۇمىتىپ، تەك كەلەشەكتەن ىزگىلىكتى عانا كۇتەدى.
ءبىزدىڭ كەيىپكەرىمىز سياقتى تاعدىردىڭ اۋىر سىناعىن باستان كەشىرگەندەر كوپ-اق. وتباسىنان ءتۇرلى سەبەپپەن كوز جازىپ قالعان ازاماتتاردىڭ ءومىرىن سوزبەن جەتكىزۋ مۇمكىن ەمەس. راسىندا، تاس تۇسكەن جەرىنە اۋىر دەمەكشى، بۇل جاعدايدى باستان وتكەرگەندەر عانا تەرەڭىرەك تۇسىنەتىن شىعار؟