قاراقۋ قانداي قۇس؟

نۇر-سۇلتان. قازاقپارات - اققۋ -  قۇس پاديشاسى. قازاق ۇشقان قۇستى، جۇيرىك اتتى قاستەر تۇتقان. قۇس ىشىندەگى قىراندى، قارلىعاشتى، اققۋدى قاسيەتتى قۇستار ساناعان.

ۇيىنە ۇيا سالعان قارلىعاشتى كورسە، «قۇت كەلدى» دەپ قۋانعان. ال قىراندى اڭعا سالىپ ساياتشىلىق قۇرعان. اققۋدى قۇستىڭ سۇلۋى دەپ ەرەكشە جاقسى كورگەن. پاكتىك پەن سۇلۋلىقتىڭ سيمۆولى ساناعان. اقىندار مەن سۋرەتشىلەر قۇس تورەسىنە قانشاما شىعارما ارنادى. «اققۋ مويىن» نەمەس «اققۋدايىن سۇڭقىلداپ» دەپ نەشە ءتۇرلى تەڭەۋلەر جازدى. جىگىت پەن قىزدىڭ ماحابباتىن كورىپ، «اققۋداي ايرىلمايتىن جۇپ بولسىن» دەپ تىلەك ايتتى. جالپى اققۋدىڭ التى ءتۇرى بار. ءبىزدىڭ جەرىمىزدى قىستايتىنى ەكەۋى: سۇڭقىلداق اققۋ، سىبىرلاق اققۋ. قاراقۋ (تەك اۋستراليادا كەزدەسەدى) ، بۇدان بولەك كىشكەنتاي اققۋ، امەريكا اققۋى بار. ءبىر قىزىعى اققۋ تەك اق بولمايدى ونىڭ قاراقۋ دەپ اتالىن ءتۇرى بار. تابيعاتتىڭ عاجابى ادامزات جاماندىق پەن جاقسىلىقتى قارا جانە اق تۇستەرگە تەڭەسە اققۋ مەن قاراقۋ دا سونداي قاسيەتتەرگە يە. مىسالى ءبىز جوعارىدا ايتىپ كەتكەن تەڭەۋلەر اققۋعا ءتان قاسيەتتەر. ال قاراقۋ كەرىسىنشە باسقىنشىلدىق مىنەزىمەن ەرەكشەلەنەدى. ولار ءتىپتى جاڭادان تۋعان بالاپانداردى ولتىرەدى ەكەن. قارا اققۋ -  ۇيرەكتەكتەستەر وتباسىنا جاتاتىن قۇس. اۋستراليالىقتاردىڭ ەڭ سۇيىكتى قۇستارىنىڭ ءبىرى سانالادى. ولاردى بىزگە جاقىن تانىس اق قاناتىن سابالاپ، اسىر سالاتىن اققۋلارمەن سالىستىرۋعا بولمايدى. وتانى -  اۋستراليا مەن تاسمانيا. ⅩⅨعاسىردىڭ ورتا تۇسىندا ولاردى جاڭا زەلانديا جەرىنە جەرسىندىرەدى. ال سولتۇستىك امەريكا مەن ەۋروپادا ولار قورىقتار مەن ساياباقتاردا وسىرىلەدى ەكەن.

قارا اققۋلاردىڭ تاعى دا ءبىر ەرەكشەلىگى، ولار جىل قۇستارىنىڭ قاتارىنا جاتپايدى. وزدەرىنىڭ دۇنيەگە كەلگەن جەرلەرىندە ءوسىپ- ءونىپ، سول جەردە قارتايادى. ەرەسەكتەرىنىڭ ۇزىندىعى 110 جانە 140 سانتيمەتر ارالىعىندا بولسا، سالماقتارى 4-8 كەلى بولىپ كەلەدى. قارا اققۋدىڭ موينىنىڭ ۇزىندىعى باسقالارعا قاراعاندا ۇزىنىراق كەلەدى. ولار 31 گە جۋىق مويىن ومىرتقاسىنىڭ ارقاسىندا سۋ استىنا تەرەڭ بويلاپ، وزىنە قاجەتتى قورەگىن وپ- وڭاي تابا الادى.  قىزىعى، ولاردىڭ قاناتتارىنىڭ استىنداعى ءجۇنى بۇيرا بولىپ كەلەدى ەكەن. تۇمسىعى قىزىل ءتۇستى جانە ونىڭ اينالاسى اق ساقينامەن بەزەندىرىلگەن. كوزدەرىنىڭ ءتۇسى -  اشىق قوڭىر، سارعىلت كەلەدى. قاناتى قىرقىلعان قاراقۋ (الماتىداعى وقيعا) جاقىندا الماتى قالاسىنداعى تۇرعىن ءۇي اۋماعىنداعى ارنايى كولشىكتە جۇرگەن قاناتى قىرقىلعان قاراقۋدى كورگەن جۇرت ونىڭ ايانىشتى جاعدايىنا الاڭداپ، الەۋمەتتىك جەلىلەردە نارازىلىعىن ءبىلدىرىپ جاتىر. قاناتتارى كەسىلگەن قۇس نازاربايەۆ داڭعىلىندا ورنالاسقان ارنايى كولشىكتە ءجۇزىپ ءجۇر. وسىعان بايلانىستى الماتى وبلىستىق ورمان جانە جانۋارلار دۇنيەسى اۋماقتىق ينسپەكتسياسى مەن الماتى زوولوگيالىق پاركى مەن قۇستار بولىمىنەن ارنايى كوميسسياسى بارىپ انىقتادى.

«رەنەسسانس» ويىن- ساۋىق كەشەنىندەگى قارا اققۋ كولشىككە زاڭدى تۇردە جىبەرىلگەن. ونىڭ جۇبى بولعان ەكەن، ءبىراق جاز ايىندا اۋىرىپ ءولىپ قالعان. «2018 -جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنا وزبەكستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تابيعاتتى قورعاۋ جونىندەگى مەملەكەتتىك كوميتەتىنىڭ رۇقساتى جانە ۆەتەرينارلىق انىقتاما نەگىزىندە ەكى قارا اققۋ (اتالىق پەن انالىق) اكەلىندى. 2019 -جىلدىڭ شىلدەسىندە ءبىر قۇس اۋرۋىپ ولگەن. پاتولوگيالىق زەرتتەۋدەن قورىتىندى بار. قۇستاردى جەكە ادام اكەلگەن. رەسمي كەلىسىم نەگىزىندە تۇرعىن ءۇي كەشەنىنە سىيلاعان»، - دەيدى ورمان شارۋاشىلىعى جانە جانۋارلار دۇنيەسى كوميتەتىنىڭ باسپا ءسوز حاتشىسى ساكەن دىلداحمەت. ساراپشىلار قاراقۋدىڭ جاعدايىن زەرتتەپ، ءوز پىكىرلەرىن ءبىلدىردى. «رەنەسسانس» تۇرعىن ءۇي كەشەنىندە جانۋارلاردى تۇتقىندا جانە جارتىلاي بوس كۇيىندە ۇستاۋ ەرەجەلەرىنە سايكەس، قارا اققۋدى ۇستاۋعا قويىلاتىن تالاپتار ورىندالعان. قۇستى ازىقتاندىرۋ «ايبوليت» ۆەتەرينارلىق كلينيكاسىنان ورنيتولوگ ۇسىنعان كۇندەلىكتى راتسيونعا سايكەس جۇزەگە اسىرىلادى. ۆەتەرينارلاردىڭ ايتۋىنشا، قۇستىڭ قاناتتارى كاسىبي تۇردە كەسىلمەگەن. جاعدايى قاناعاتتانارلىق»، - دەيدى ساكەن دىلداحمەت.

Massaget.kz