ءدىني ءبىلىمدى مەكتەپ قابىرعاسىنان باستاپ قالىپتاستىرعان دۇرىس پا
ماماننىڭ ايتۋىنشا، ءدىن تۋرالى اڭگىمەلەردى جاس بالا مەكتەپ قابىرعاسىندا ەمەس، كوبىنەسە ۇيدە، تۋىس- تۋعاندارىنىڭ اراسىندا ەستيدى. ال مەكتەپ قابىرعاسىندا ءدىن تۋرالى تەك 9-سىنىپتان باستاپ وقىتىلادى. وعان دەيىن بالالاردىڭ ءدىني ۇعىم- تۇسىنىگى كورگەن تاربيەسىنەن قالىپتاسادى.
«سەبەبى مەكتەپتە «زايىرلىلىق جانە ءدىنتانۋ نەگىزدەرى» كۋرسى تەك 9-سىنىپتان باستاپ وقىتىلادى. دىنگە قاتىستى قۇداي، پەرىشتەلەر، پايعامبارلار، كۇنا، و دۇنيە جايلى اڭگىمەلەر ءدىني مەيرام كەزىندە جانە ادامدار دۇنيەدەن قايتقاندا جانازادا ايتىلادى. بۇل اڭگىمەلەردى ءدىني ءبىلىمى بار يمامدار ايتسا دا، ۋاقىت ازدىعىنا بايلانىستى نەگىزگى ءدىني ۇعىمدار تۋرالى بالالاردىڭ تولىق تۇسىنىگى قالىپتاسا قويمايدى.
بارلىق بالا بولماسا دا، 8-9 جاسقا تولعان ءبىراز بالا «مىنا دۇنيە قايدان پايدا بولدى؟ ەڭ العاشقى ادام قايدان شىقتى؟ جان، رۋح دەگەن نە؟ ءولىم دەگەن نە؟ ومىردەن وزعاننان كەيىن ادام قايدا بارادى؟ ءومىردىڭ ءمانى نەدە؟ ادام نەگە ازاپقا تۇسەدى؟ باقىتتى ءومىر ءسۇرۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟ » دەگەن سۇراقتاردى وزىنە جانە باسقالارعا قويا باستايدى. وسى كەزدە بالانىڭ العان جاۋابىنا بايلانىستى ونىڭ دۇنيەتانىمى قالىپتاسا باستايدى. بۇل سۇراقتار اتا- اناعا دا، ۇستازدارعا دا قويىلۋى مۇمكىن. سول كەزدە بالا كوڭىلى تولاتىن، ساۋاتتى ءدىني ماعۇلمات الۋى كەرەك»، - دەيدى قارلىعاش بورباسوۆا.
سونداي- اق، بالاعا تەك تۇسىندىرۋمەن شەكتەلمەي، ونىڭ ءوزىنىڭ ىزدەنۋىنە دۇرىس باعىت بەرىلگەنى ابزال.
«قانداي كىتاپتى، كىمنىڭ كىتابىن وقىعان جانە قانداي سايتتى قاراپ، كىمدى تىڭداۋ كەرەكتىگىن دە ناقتىلاپ ايتقان دۇرىس. بۇل جەردە تەرىس باعىتتى ۋاعىزدايتىن، قاۋىپتى اعىمداردىڭ بارلىعىن ايتىپ، ەسكەرتۋ ارتىق بولمايدى دەپ ويلايمىن. العان اقپاراتىنا قاناعاتتانباعان بالا وزدىگىنەن ىزدەنىسكە تۇسەدى دە ناتيجەسىندە يسلام ءدىنىن بۇرمالاپ، قازاق حالقىنىڭ ءداستۇرىن جوققا شىعاراتىن، بۇكىل مەملەكەت پەن قوعامداعى قالىپتاسقان كوزقاراس پەن ءتارتىپتى سىناپ، ونى جويۋعا ۇگىتتەيتىن يدەولوگياعا تاپ بولادى. بۇل يدەيالاردىڭ ىعىنا اقىل توقتاتقان ازاماتتار ەرىپ كەتىپ جاتقاندا، مۇلدە ءدىن تۋرالى بىلمەيتىن جاس بالالاردىڭ ساناسى بىردەن ۋلانادى»، - دەدى سپيكەر.
مەكتەپتە وقىلاتىن «زايىرلىلىق جانە ءدىنتانۋ نەگىزدەرى» كۋرسىن وقىتاتىن ۇستازدارعا ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك جۇكتەلىپ وتىر. سەبەبى بۇل كۋرستان كەز كەلگەن اتا- انا بالاسى ەڭ الدىمەن «ءدىني ءبىلىم» الادى دەپ تۇسىنەدى. سەبەبى كوپشىلىك قاۋىم ءدىني ءبىلىم مەن ءدىنتانۋ تۇسىنىگىنىڭ ايىرماشىلىعىن بىلە بەرمەيدى.
«بۇل ۇعىمداردىڭ ايىرماشىلىعىن كورسەتەتىن ولشەم ولاردىڭ نەگىزگى ماقساتتارىنىڭ ەرەكشەلىگىندە. ءدىني ءبىلىم بەرۋدىڭ ماقساتى - ناقتى ءبىر ءدىني سەنىمگە قاراستى دۇنيەتانىمدى قالىپتاستىرۋ جانە سوعان ساي ءدىني عۇرىپتاردى ورىنداۋعا داعدىلاندىرۋ. ال ءدىنتانۋلىق ءبىلىم بەرۋدىڭ ماقساتى عىلىمي، ءدىني ەمەس، سونىمەن قوسا بارلىق دىندەرگە تولەرانتتى دۇنيەتانىم قالىپتاستىرۋ. وسى ورايدا مەكتەپ ۇستازدارى ءدىننىڭ نەگىزگى قىزمەتىنە باسىمدىق كورسەتىپ، ءارتۇرلى ءدىني ىلىمدەردەگى ورتاق گۋمانيستىك يدەيالاردى، ادامگەرشىلىك پرينتسيپتەرى تۋرالى بالالارعا كەڭىرەك مالىمەت بەرگەنى دۇرىس.
مىسالى يسلام ءسوزى «بەيبىتشىلىك، اماندىق ەسەندىك» دەگەن ماعىناعا سايادى. سالەمدەسكەندە مۇسىلمان باسقالارعا «بەيبىتشىلىك پەن تىنىشتىقتى تىلەيدى. حريستياندار دا كەز كەلگەن ادامعا «جاقىنىڭدى جاقسى كور» دەگەن ۋاعىز ايتادى. بۋدديستەر ءۇشىن ادام اقيقات جولىندا رۋحاني دامۋعا ۇمتىلۋى كەرەك. وسى ءداستۇرلى ءۇش الەمدىك ءدىننىڭ ىلىمدەرى ادامدى نەگىزگى قۇندىلىق دەپ بىلەدى. ادام مەن قوعامنىڭ رۋحاني دامۋىنىڭ قاينار كوزىنىڭ ءبىرى - ءدىن ەكەنىن جاسوسپىرىم بالالارعا جان- جاقتى اشىپ ءتۇسىندىرۋ ابزال»، - دەيدى پروفەسسور.
اۆتور: گۇلميرا عوسمانالي