جامبىل ارتىقبايەۆ: توميريس قاي تىلدە سويلەگەن
«توميريس حانىمعا ارنالعان فيلم شىققان ەكەن، ءالى تاماشالاۋدىڭ مۇمكىندىگى بولعان جوق، قۇداي بۇيىرتسا رەتى كەلىپ قالار، كورەرمىز. قالىڭ وقىرمان قاۋىم فيلمنىڭ ءتىلى تۋرالى داۋلاسىپ جاتىر، بۇل پىكىرتالاس دۇرىس دەپ ويلايمىن. مەنىڭ وسىعان بايلانىستى ويىما كەلگەن ءبىر سۇراق، توميريس قاي تىلدە سويلەگەن؟»، دەپ جازادى تاريحشى.
«سىزدەر سياقتى مەن دە توميريس تۋرالى العاش رەت گەرودوتتان وقىدىم. گەرودوت ءتوميريستى سكيف (تۇپنۇسقادا - سكۋز) پاتشايىمى دەيدى، تاريحشىنىڭ ءتۇپنۇسقا جازباسىندا پاتشايىمنىڭ اتى تومير دەلىنەدى. كەيىن كەلە بۇل اتاۋدى ريمدىك تاريحشىلار لاتىن تىلىنە سالىپ توميريس قىلىپ وزگەرتكەنگە ۇقسايدى. پومپەي تروگ توميريس اڭگىمەسىن سيپاتتاي كەلە ونى سكۋزداردىڭ ىشىندە ماسساگەت ەدى دەيدى. ەندى وسى جەردە ءبىر قىزىق باستالادى. سىزدەر تەك گەرودوتتى وقىساڭىزدار، مەن گوت (گەت) تاريحشىسى يورداندى دا وقىدىم. ول ءبىزدىڭ زامانىمىزدىڭ 550 -جىلدارى ءومىر ءسۇردى. ونىڭ «Gotica» سەرياسىنان شىققان «گەتتەردىڭ شىعۋ تەگى مەن داڭقتى ىستەرى» دەگەن كىتابى بار. بۇل عاجاپ كىتاپ سكۋز (سكيف) جانە عۇندار تۋرالى تاماشا دەرەكتەر بەرەدى»، - دەيدى جامبىل ارتىقبايەۆ.
ونىڭ ايتۋىنشا، ەڭ باستى قىزىعى يوردان توميردى «ءوزىمىزدىڭ ارعى زامانداعى انامىز، پاتشايىمىمىز» دەپ نەمىس تاريحىمەن بايلانىستىرعان. سونىمەن قاتار، تاريحشى عۇنداردىڭ ۇلى قوزعالىسى كەزىندە گەرمان- گوت تايپالارى ءبىرى اتتيلامەن وداقتاسىپ، ءبىرى ريم جاعىنا شىققانىن، ايتەۋىر قارا تەڭىز ماڭىنان باتىسقا قاراي لىقسىپ، بۇكىل ەۋروپاعا تاراعانىن دا العا تارتادى.
«يورداننىڭ تاعى ءبىر دەرەگى - كيردى جەڭگەن سوڭ تومير قارا تەڭىز جاعالاۋىنا تومى قالاسىن سالدى دەيدى. يوردانعا ءتاپسىر جاساعاندار ول قالانى قارا تەڭىزدىڭ باتىس جاعالاۋىنداعى كونستانتسا دەيدى، ال مەن وسى قازىرگى ازوۆ قالاسى ەمەس پە ەكەن دەپ ويلايمىن. سەبەبى گەرودوت سياقتى يوردان دا كيرمەن ماسساگەتتەردىڭ سوعىسى پارسىلار (ءتۇرنۇسقادا - پارفيا) ءامۋداريادان بەرى وتكەن سوڭ، دالالىق القاپتا بولدى دەپ سيپاتتايدى. مىنە، توميريس حانىم تۋرالى وسىنداي قىزىقتى دەرەكتەر از ەمەس. بۇل تۇلعانى تولىق اشىپ كورسەتۋ ءۇشىن نەمىستىڭ تاريحشى- ەتنوگراف عالىمدارىمەن بىرلەسە جۇمىس ىستەۋ كەرەك دەپ بىلەمىن. مادەنيەت مينيسترلىگى وسى شارۋانى مويىنعا الىپ، ماسساگەت تاريحىنا قاتىستى زەرتتەۋلەردى گەرمانيا (المان) جەرىندە جالعاستىرۋعا مۇمكىندىك بەرسە بۇل شارۋا ناتيجەلى بولار ەدى»، - دەپ جازادى جامبىل ارتىقبايەۆ.
اۆتور: قانات مامەتقازى ۇلى