كىل وسەك ەستىپ ءجۇرمىن – ۋاليبەك ءابدىرايىموۆ

نۇر-سۇلتان. قازاقپارات - «شانشار» ءازىل-سىقاق تەاترى دەسە، ۋاليبەك ءابدىرايىموۆ، ۋاليبەك دەسە، ءجۇسىپ اقشورا كوز الدىمىزعا كەلەدى. سول «شانشاردا» بيىل مەرەيتوي.

ونەر ايدىنىندا 25 جىل جاناشىر كورەرمەنىمەن بىرگە ءجۇزىپ كەلەدى.

وسى شيرەك عاسىردىڭ ىشىندە قانشاما تەاتر اشىلىپ، جابىلىپ ۇلگەردى. باسقا-باسقا «شانشار» وزگەرگەن جوق. ونىڭ باسى-قاسىندا جۇرگەن ۋاليبەك پەن ءجۇسىپ كوكەلەرىمىز دە سول باياعى سەرگەك قالپىندا. ۋاقىت شىركىننىڭ بۇل ەكەۋىنە ءامىرى جۇرمەيتىن سياقتى. ۋاكەڭدى قازىرگى قازاق ءازىلىنىڭ گەنەرالى دەپ ايتۋعا بولادى. سويتكەن ءابدىرايىموۆتىڭ بۇگىنگى قازاق ساتيراسىنا، جاستارىنا ايتار بازىناسى بار. بۇدان بولەك، كوكەمىزدىڭ كوكەيتەستى ويلارىن وزدەرىڭىزگە ۇسىنعاندى ءجون كوردىك.

- «شانشاردىڭ» قۇرىلۋىنا ادەبيەت زەرتتەۋشىسى، جازۋشى، مارقۇم ءادىھام شىلتەرحانوۆ سەبەپكەر بولعان دەسەدى. وسىناۋ ىرگەلى ونەر وشاعىنىڭ قۇرىلعانىنا بيىل 25 جىل تولىپ وتىر. مەرەيتوي قۇتتى بولسىن، اعا! دايىندىق قالاي؟ ون بەس جىلدىقتارىڭىز ەسترادا انشىلەرىنىڭ قاتىسۋىمەن قىزىقتى دا تارتىمدى بولىپ ءوتىپ ەدى...

- بۇيىرتسا، جەلتوقسان ايىندا استانا، الماتى جانە شىمكەنت قالالارىندا 25 جىلدىق مەرەيتويىمىزدى دۇركىرەتىپ وتكىزسەك دەپ جوسپارلاپ وتىرمىز. نەگىزگى كونسەرت الماتىدا وتەدى. بۇل جولى بىزدەن تۇلەپ ۇشقان ءانشى، ارتىستەردىڭ باسىن قوسامىز. ۇلكەن ساحناداعى تۇساۋى ءبىزدىڭ تەاتردا كەسىلگەن نۇرجان تولەنديەۆ، ايمان وتەبايەۆا، ينديرا، الما، امانعالي، داركەن سياقتى ارتىستەر مەن ساكەن مايعازيەۆ، ءومىرقۇل اينيازوۆ، جۇبانىش جەكسەن ۇلى، مەرۋەرت تۇسىپبايەۆا سىندى انشىلەرمەن بىرگە ونەر كورسەتەتىن بولامىز.

مۇنىڭ ءوزى - ءبىر تاريح. «شانشاردىڭ» ساحناسىنا قالاي كەلگەنىنە جەكە- جەكە توقتالىپ، وتكەنگە كوز جۇگىرتەمىز. «ونەر قىراندارى»، «الداراسپان»، «شىمكەنت شوۋ» تەاترلارى دا كەزىندە كاسىبي ساحناعا بىزدەن باتا الىپ شىققان. بۇگىندە ۇلكەن ساحنادا داۋىرلەپ تۇرعان تۇرسىنبەك تە مونولوگ ايتۋدى سىرتتاي مەنەن ۇيرەنگەنىن سول كونسەرتىمىزدە جەتكىزبەك. وسىلايشا 25 جىلدىق تاريحتى ەسكە الساق پا دەگەن جوسپارىمىز بار.

كورەرمەننىڭ قوشەمەتى يۋتۋب قارالىمىمەن ولشەنبەيدى

- بۇگىنگە دەيىن «شانشاردىڭ» نەشە البومى جارىق كوردى؟

- جالپى سانى 13 البوم جارىق كوردى. ال سوڭعى 5-6 جىلدىڭ كولەمىندە البوم دەگەن مۇلدە شىقپايتىن بولدى. ويتكەنى، ينتەرنەت قاتتى دامىدى. ءبىراق، مەن ينتەرنەت قارالىمىنىڭ كورسەتكىشىن بىزگە بەرىلگەن باعا دەپ ەسەپتەمەيمىن. ساحنادا كورەرمەنىم رياسىز كوڭىلمەن قوشەمەت كورسەتسە، شىن باعا سول.

- زەينەپ احمەتوۆا اپامىز «شانشار» تەاترىنداعى «وگىزبايدىڭ وتباسى» اتتى قويىلىمنىڭ ماعىنالىق سيپاتىن، ونىڭ جاستارعا بەرەر ونەگەسىن ءسوز ەتىپ، سىنعا العانى بار. جالپى سول سىن ايتىلعان ساحنالىق قويىلىم تۇزەلدى مە؟

- ءيا، «وگىزبايدىڭ وتباسى» اتتى ينتەرمەديامىزدى زەينەپ اپامىزدىڭ سىناعانى بار-تىن. وندا جىگىتتەردىڭ ءبارى كەلىن وبرازىندا وينايدى. «جاپ-جاس كەلىن اتاسىنىڭ موينىنا ءمىنىپ الىپتى. ونىڭ ۇستىنە ەركەكتەردىڭ ايەلدىڭ ءرولىن سومداعانى - سۇمدىق قوي» دەگەن سىڭايدا پىكىر ايتقان بولاتىن. بۇل تەاتردان حابارى جوق ادامنىڭ سىنى دەپ ەسەپتەيمىن. ەگەر تەاتردى بۇگە-شىگەسىنە دەيىن بىلەتىن تەاتر سىنشىسى بولسا، ءبىز ول سىندى قابىلدار ەدىك. ءبىراق، ءبىز اپامىزدىڭ سىنىن دۇرىس سىن دەپ قابىلدامادىق.

ويتكەنى، زەينەپ اپامىز بۇگىنگى كەيبىر كەلىنشەكتەردىڭ بولمىسىن بىلمەيدى-اۋ دەيمىن. ونىڭ ويىنشا، قازاقتىڭ بۇتكىل كەلىندەرى يناباتتى، يبالى سياقتى. بۇگىنگى كۇندە اتاسىنىڭ عانا ەمەس، بۇتكىل اۋلەتتىڭ موينىنا ءمىنىپ العاندارى بار. سالەمىن سالىپ، ءيىلىپ تۇرعاندارى نەكەن- ساياق كەزدەسەتىنى اشى دا بولسا اقيقات. كەيىننەن وسى قويىلىمدى دۋلات يسابەكوۆكە كورسەتىپ: «درامادان گورى ينتەرمەدياعا جاقىن» دەپ ەدىم، «باسى، ورتاسى، اياعى بار. ارسىڭ- گۇرسىڭ، ۇلكەن- كىشى دەمەي، بەتكە «بىلش» ەتكىزەتىن كەلىندەر جوق ەمەس.

ومىردەن الىنعان دراما عوي بۇل»، - دەدى دۋلات اعامىز. ۋاليبەككە ءسال سىن ايتسا، كوتەرە المايدى ەكەن دەپ ويلاپ قالماڭىزدار.

ماسەلەن، «و دۇنيەنىڭ وقيعاسى» دەگەن قويىلىمىمىزدا قۇدايدىڭ داۋىسىن سالاتىنىمىز بار. پايعامبار تۋرالى فيلم بار، ءبىراق پايعامباردىڭ بەينەسى جوق. وسىنى اقىن جىگىتتەر جۇزبە-ءجۇز كەلىپ، «قۇدايدىڭ داۋىسىن سالۋ دۇرىس ەمەس» دەپ ايتتى. سول كەزدە ءوزىمنىڭ ءدىني ساۋاتسىزدىعىمدى مويىندادىم.

- سىزدەر تەاترعا اكتەردى قالاي قابىلدايسىزدار؟ ءسىزدىڭ شەكپەنىڭىزدەن تالاي تالانتتار شىقتى عوي. بەلگىلى ءبىر تالاپتارىڭىز بار ما؟

- ءبىرىنشى تالاپ، اللادان بەرىلگەن تالانتى بولۋى كەرەك. «مەن ماسكەۋدەگى ۆ گ ي ك-تى ءبىتىردىم» دەپ كەۋدە قاعاتىنداردىڭ بىزگە قاجەتى جوق. ماسەلەن، دراما تەاترلارىنىڭ قاتىپ قالعان ادىستەرى بار. ال كومەديالىق ساتيرا تەاترىنا قابىلداعاندا «كۇلدىرە الۋ» دەيتىن دارىنىنا قارايمىز. اتتى ءومىر بويى باپتاعان ادام قاي اتتىڭ جاراۋ، قاي اتتىڭ بايگەگە شاباتىنىن بىردەن بىلەدى عوي.

سول سياقتى ءبىز دە ءازىل سالاسىندا 35 جىل ىستەگەننەن كەيىن ونىڭ ويىنىنىڭ راس- وتىرىگىن بىلە قويامىز. سىرتى جىلتىراپ تۇراتىن جىگىتتەر بولادى، ءبىراق ىشكى دۇنيەسىندە «كومەدياسى» جوق. ءبىز ونداي بالالاردى الا بەرمەيمىز. ەكىنشى تالابىمىز، بيلەي الاتىن پلاستيكاسى، ءان ايتا الاتىن داۋىسى بولۋى ءتيىس.

- ۇلى گەتە «1 پايىز تالانت پەن 99 پايىز توگىلگەن تەر» شىنايى تالانتتى جاسايتىنىن ايتقان. ءوزىڭىز ءبىر سۇحباتىڭىزدا «مەن ءارتىس بولامىن دەپ ويلاعان جوقپىن، قۋ تىرشىلىكتەن ءارتىس بولىپ كەتتىك» دەيسىز. بالا كەزىڭىزدە قانداي بالا بولدىڭىز؟ ءارتىس بولامىن دەپ ارمانداماي قالاي اكتەر بولىپ كەتتىڭىز؟

- بالا كەزىمدە ۇشقىش بولسام با دەپ ارماندادىم. ءبىراق، مەن اكتەر بولامىن دەپ ويلامادىم. ارتىستەرگە قاتتى قىزىقتىم. ۆوكالدى- ينسترۋمەنتالدى انسامبلگە عاشىق بولعانداردىڭ ءبىرىمىن. ۇيدەگىلەر قولىمداعى گيتارامدى قانشا مارتە تارتىپ السا دا، تىعىلىپ وينايتىنمىن. سول سۇيىكتى اسپابىمدى وقۋعا تۇسكەندە دە، بىتىرگەننەن كەيىن دە تاستامادىم. ۇلكەن ساحناعا دا سول مۋزىكالىق اسپاپپەن شىقتىم.

شاعىن ورتادا، دوس- جارانداردىڭ، اعايىن- تۋىستىڭ اراسىندا ءازىل ايتاتىنىم بار ەدى. كاز گ ۋ-دىڭ فيلولوگيا فاكۋلتەتىندە 3-كۋرس وقىپ جۇرگەن كەزىمدە «تاماشانىڭ» تالانتتى اۆتورلارىمەن كەزدەسۋ» كەشى بولدى. «تاماشانىڭ» ساتيريگى، اۆتور- رەجيسسەرى مارات ساقاتوۆ كوپ ستۋدەنتتىڭ ىشىنەن مەنىڭ ازىلدەرىمدى تىڭدادى. اۆتوبۋستا قىسىلىپ كەلگەنىمىزدى ءاجۋالاپ ايتقان بولاتىنمىن. مارات ساقاتوۆتىڭ «سەنەن ساحنا ساتيريگى شىعادى» دەگەن ءبىر اۋىز ءسوزى مەنى قامشىلادى.

جوعارعى وقۋ ورنىن ءبىتىرىپ، تۋعان جەرگە بارعانىمدا اۋىل كلۋبىندا شارۋاشىلىق مەڭگەرۋشىسى بوپ ىستەيتىن انامنىڭ جۇمىسىنا قولعابىس ەتىپ ءجۇردىم. سول كەزدە ستۋدەنت كەزدەگى ينتەرمەديالارىمدى ورىندايتىنمىن. سودان ءبىر كۇنى جەرگىلىكتى تۇرعىندارعا شاعىن كونسەرت قويدىق. ول كونسەرتىمىز اۋدان باسشىلارىنا ۇناپ، مەنى جاڭادان سالىنعان مادەنيەت ءۇيىنىڭ ديرەكتورى ەتىپ تاعايىندادى. جالپى مەن ساحنا ساتيريگى بولۋ ءۇشىن كوپتەگەن سىنداردان وتكەنمىن.

اۋىلدا ەڭ العاش ادەبيەت زەرتتەۋشىسى، جازۋشى ءادىھام شىلتەرحانوۆتىڭ سىنىنا ىلىكتىك. شاۋىلدىردە جۇرگەندە قويىلىمداردىڭ اراسىنا «اتاڭا نالەت» دەگەن سياقتى بەيادەپ سوزدەر ارالاسىپ كەتەتىن. قوعام جاناشىرىنىڭ سىنىنان كەيىن ءسوز ساپتاۋىمىز تۇزەلدى. ءبىز ونەر الەمىنە وزىمىزدەن ءوزىمىز اسپاننان سالبىراپ تۇسپەدىك. ۇلكەن ساحنادان تابىلۋ ءۇشىن قانشاما ءومىر بەلەستەرىنەن وتتىك. ال قازىرگى جاستار بىردەن تەاتر اشىپ، قارىق بولعىسى كەلەدى.

- ءبىزدىڭ بىلۋىمىزشە، ءسىزدىڭ جاستىق شاعىڭىز ارۋ الماتىدا، كاز گ ۋ- دىڭ كوركەم قالاشىعىندا ءوتتى. نەگىزگى ماماندىعىڭىز ديپلوم بويىنشا اراب ءتىلىنىڭ مامانى، ال ومىردە يۋموريسسىز. تاعدىرىڭىزداعى ماڭىزدى بەتبۇرىس قالاي جاسالدى؟ ستۋدەنت كەزىڭىزدەگى باستان وتكەرگەن قىزىقتارىڭىزدى ەسكە الساڭىز...

- ءيا، مەنىڭ نەگىزگى ماماندىعىم - اراب ءتىلىنىڭ مامانى. ءبىزدىڭ فاكۋلتەتتە ءبىلىمدى قىزدار كوپ ەدى. سولاردىڭ سومكەسىنەن كونسپەكتىنى الا سالاتىنمىن. جىگىتتەر ساناۋلى بولعان سوڭ با، سىيلى بولاتىنبىز. ءبىر كۇنى ەسىرىپ كەتكەنىم سونشالىقتى، ءبىر قىزدان ك پ س س تاريحىنا قاتىستى دايىن رەفەرات الدىم.

سماعۇلوۆ دەگەن مۇعالىمنىڭ ساباعى ەكەنى ءالى كۇنگە دەيىن ەسىمدە. سويتسەم، تۋرا سول تاقىرىپتى قازاق بولىمىندە وقيتىن ءلاززات تولەنديەۆا دەگەن قىز جازىپ، ءبىر اپتا بۇرىن قورعاپ قويعان ەكەن. ال مەن ونىڭ ءبىر ءارپىن وزگەرتپەي الىپ العام. سونى ەڭ بولماسا كوشىرىپ جازىپ، الدىن الا وقىپ السامشى. مۇعالىم ءبىر-ەكى سۇراق قويدى. مىڭق-مىڭق ەتىپ جاۋاپ بەردىم. قانداي ادەبيەتتەر قولداندىڭ؟ - دەدى قامشىلاپ ءارى كوڭىلى تولماي. كارل ماركس پەن لەنيننەن باستاپ ءبارىن ءتىزىپ وقىپ شىقتىم. - تاعى؟ - دەدى.

پايدالانىلعان ادەبيەتتەر ءتىزىمىنىڭ سوڭىنداعى ل. تولەنديەۆا دەگەن جازۋدى وقي سالدىم. بۇكىل زال دۋ كۇلدى. سويتسەم رەفەراتتى جازعان قىزدىڭ اتى-ءجونى ەكەن عوي. اعاي ەستىمەي قالدى-اۋ، «نە دەيدى؟» دەدى.

- قازاق بولىمىندە ءلاززات تولەنديەۆا دەگەن ءبىر قىز بار، سول ەكەۋمىز زورعا دەگەندە جازىپ شىقتىق، - دەپ قۇتىلدىم عوي.

زيالىنىڭ ءتىلى بولەك، كۇلكىسى باسقا

- «حابار»، «قازاقستان» تەلەارنالارىنداعى ءبىرشاما جوبالارعا قاتىسىپ، تەلەجۇرگىزۋشى بولعانىڭىز راس. «دۋداراي» ويىن- ساۋىقتىق كوڭىلاشار باعدارلاماسىندا قازىلار قۇرامىندا وتىردىڭىز. قازىر تۋرا ماعىناسىندا كوك جاشىكپەن، ياعني تەلەارنالارمەن بايلانىسىڭىز قالاي؟

- كەزىندە تەلەارنادا كوپ جۇمىس ىستەدىم. قازىر كوگىلدىر ەكرانعا ءتۇر-تۇرپاتى اسەمدەۋ ادامداردى الادى. ءبىز سەكىلدى ەگدە تارتقانداردى جولاتا بەرمەيدى. بايقاۋلارعا دا كوبىنە جاستاردى قاتىستىرادى. بۇنى جاقسى ءۇردىس دەپ ايتا المايمىن. الدىڭعى بۋىندى دا ءتۇرلى بايقاۋلارعا تارتۋ كەرەك. وتكەندە ساكەن مايعازيەۆتىڭ «بەۋ» دەگەن باعدارلاماسىن كوزىم شالىپ قالدى. سونىڭ بىرىندە قازىلىقتا وتىرعانداردىڭ اراسىندا يسرايل ساپاربايدىڭ عانا دۇرىس سىني پىكىر ايتقانىن ەستىدىم.

كوبىسىنىڭ بىلىكتىلىگى تومەن، دۇرىس سىن، باعىت-باعدار بەرە المايتىندىعى بايقالدى. سوندىقتان ايتارى بار، كورگەنى كوپ يسرايل، دۋلات اعالارىمىزعا ميلليون دوللار بەرسە دە، قازىلار القاسىنا شاقىرۋ كەرەك. سەبەبى، ۇلكەن كىسىلەر ءادىل باعاسىن بەرەدى. سوندا قاراپايىم كورەرمەن اداسپايدى، مادەنيەتىمىز دامي تۇسەدى. «يسرايل اعانىڭ «بەۋدە» ايتقانىن ەستىدىڭدەر مە؟» دەپ جۇرگەن جەرىمىزدە تىلگە تيەك قايتىپ ايتۋ كەرەك.

ءبىرىنشى كۋرستا وقىعان كەزىمىزدە عابيت مۇسىرەپوۆ «قازاق ادەبيەتى» گازەتىنە «قايراتتى» كورۋگە بارىپ قايراتىمىز كەمىپ قايتادى» دەگەن سىڭايدا سىني ماتەريال جازعان. «ۇلتتىق قۇرامادا نەگە قازاقتىڭ جىگىتتەرى دوپ تەپپەيدى؟» دەپ سىناعان عوي. ساباق ۇستىندە ءبىزدىڭ ۇستازدارىمىز: «ءبىزدىڭ زيالى قاۋىم، جازۋشىلار ەشنارسە بايقامايدى دەپ ويلاماڭىزدار، ءتىپتى، كەشە فۋتبول كورەتىندىكتەرىن ءبىلدىرىپ قويدى» دەپ سول ماقالانى تالداعانى ەسىمىزدە قالىپتى. ءتىپتى، ول ماقالا ورتالىق كوميتەتكە دەيىن جەتكەن. قازىر دۇرىس سىن جوق. زيالىنىڭ ءتىلى بولەك، كۇلكىسى باسقا.

تەاتردىڭ مەتوديكاسى، ويىن، فاكتۋراسى، ءبارى- ءبارىن ورىستاردان ۇيرەنگەنبىز. سوندىقتان، ءبىزدىڭ تابيعاتىمىزعا كەلىڭكىرەمەيدى. ۇلتتىق تەاترلار ءالى قازاقي قالپىنا تۇسە الماي جاتىر. قازىرگى جاستار ورىسشادان اۋدارىلعان ازىلدەرگە كۇلىپ ءجۇر. ىنتى- شىنتىسىمەن ەمەس، كۇلكى دەگەن وسى ەكەن عوي دەپ كۇلەدى. ءجۇسىپ ايتپاقشى، كۇلمەي بارا جاتسا، ارتىنان مۋزىكا بەرىپ، بىرنارسە قىپ قول سوقتىرادى. ك ۆ ن دەگەن كۇلكىنىڭ تۇرپايى تۇرىنە ءمان بەرىپ كەتتىك.

ول دا كەرەك شىعار، ءبىراق، جەڭىل ءازىل ءبىرىنشى ورىنعا شىعىپ كەتپەۋى ءتيىس ەدى. ءالى دە بولسا جاستاردى تەاترعا شاقىرىپ، ادەبي كىتاپ وقىتۋ قاجەت. كوركەم شىعارمانى وقۋ ءۇشىن ولاردىڭ ءبىلىم دارەجەسى، ساناسى سوعان سايكەس بولسا قانەكي؟! بۇگىنگى جاس بۋىننىڭ سانا- سەزىمى يۋتۋبتىڭ دەڭگەيىمەن شامالاس بوپ قالدى عوي.

- اعا، ءسىز قوعامعا قاپالىسىز عوي. كوپ نارسەگە كوڭىلىڭىز تولمايتىنىن اڭعاردىق. ءدال قازىرگى قازاق ءازىلىنىڭ سەركەسى رەتىندە ساتيرامىزعا قانداي باعا بەرەسىز؟ ارزانقول قالجىڭدارعا قايتسەك جول بەرمەيمىز؟

- ءتىل دامىعان جەردە ساتيرانىڭ دا باعى جانىپ، تاسى ورگە دومالايدى. «بالىق باسىنان ءشىريدى» دەمەكشى، جاستار قازاقشا سويلەۋى ءۇشىن جوعارعى وقۋ ورىندارىنىڭ باسشىلارى قازاق تىلىندە سويلەسىن. جينالىستارىن انا تىلىمىزدە وتكىزسىن. بۇل اۋدان، قالا، وبلىس باسشىلارىنا دا تىكەلەي قاتىستى. بارلىق بيلىك تارماقتارىنداعى ازاماتتار تۋعان تىلىمىزگە قۇرمەتپەن قاراسا، ءبىزدىڭ قويىلىمدارىمىزعا اقشا تولەۋدىڭ دە قاجەتى بولمايدى. سوندا ساتيرا وزىنەن ءوزى داميدى. كىرمە ازىلدەر شەتتەپ قالادى. ومىردەن تۇيگەنىم وسى.

اڭگىمەدەن اڭگىمە شىعادى عوي. 2012 -جىلى جاپونيادان يپو يچچي دەگەن زەرتتەۋشى عالىم مەنىمەن سۇحباتتاسۋعا كەلىپتى. قازاقتىڭ ۇلتتىق ءازىلى تۋرالى اۋدارماشى ارقىلى سويلەستىك. جەڭگە مەن قايىنىنى، بالدىز بەن جەزدە، قۇرداستار قالجىڭى، ناعاشى مەن جيەن، قازاقى قالجىڭنىڭ بارلىق ءتۇرىن قال-قادىرىمشە تۇسىندىرگەن بولدىم. «بۇل قالجىڭدار قازىر سول كۇيىندە قولدانىلا ما؟» دەدى.

- مەنىڭ جاسىمداعىلاردا عانا قولدانىلادى، - دەپ ەدىم.

- بىزدە دە سولاي، - دەپ ۇنجىرعاسى ءتۇسىپ قالدى. ءبىراق، بىزگە قاراعاندا ولاردىڭ ءتىلى جاقسى ساقتالىپتى. تەك، ۇلتتىق ازىلدەرىن قايتارا الماي ءجۇر.

...اندا-ساندا تويعا شىعاتىنىم بار. سونداي ءبىر ۇزاتۋ تويىندا قىزدىڭ اكەسى «قىزىمدى كوتەرىپ شىعارىپ سالام، كۇيەۋبالا دا كوتەرىپ الىپ كەتسىن جانە ءومىرىنىڭ سوڭىنا دەيىن الاقانىندا ايالاسىن، اۋىر جۇمىس ىستەتپەسىن، ۇيىنە قىزمەتشىلەر جالداسىن» دەدى. «ءبىر ەلدىڭ ءتۇتىنىن تۇتەتەسىڭ، بارعان جەردە يبالى بول، سالەمىڭدى سال، ىزەتىڭدى كورسەت، شىراعىڭدى جاق» دەيتىن تاربيە جوق. ۇلكەندەردىڭ ءوزى ويىنا نە كەلسە، سونى ىستەيدى. وسىندايلاردىڭ كەسىرىنەن ءتىلىمىز بۇدان دا تومەن بەيشارالىققا ءتۇسىپ بارادى.

ءجۇسىپ - مەنىڭ كۇيەۋبالام

- ومىردە دە، ونەردە دە ۇزەڭگىلەس دوسىڭىز ءجۇسىپ اقشورايەۆپەن ساحنادا ۇنەمى باقتالاس وبرازىن سومدايسىزدار. ومىردە، شىعارماشىلىققا كەلگەندە كەلىسپەي قالاتىن جەرلەرىڭىز بولا ما؟ جالپى شيرەك عاسىر شىنايى دوستىققا سىزات تۇسىرمەي، قالاي ساقتاپ كەلدىڭىزدەر؟

- ءجۇسىپ ەكەۋمىز ءاۋ باستان ءبىر تەرىنىڭ پۇشپاعىن يلەپ كەلە جاتقاندىقتان مۇڭىمىز دا، سىرىمىز دا ءبىر. ال ساحناداعى باقتالاستىعىمىز - ءجاي عانا وبراز عوي. ەكەۋمىزدىڭ كەلىسپەي قالاتىن تۇستارىمىز وتە سيرەك. ساتيرالىق شىعارمالارىمىزدى ءومىر اعىمىنا قاراي دامىتىپ وتىرامىز. مىسالى، قايبىر كونسەرتتە جۇكەڭ مايكل دجەكسوندى بيلەپ شىقتى.

ءبىز دە ءومىر اعىمىنا ىلەسە الامىز دەگەندى ءبىر بيمەن كورسەتتىك. وي-ءورىسىمىزدى كۇلكى قۋالاپ، ارزانداتىپ جىبەرمەيىك دەپ كەيدە كەلىسپەي قالامىز. ازىلمەن ايتسام دا، باسقالاي ايتسام دا، مەن ونىڭ باستىعىمىن. جۇمىستان تىس ۋاقىتتا دا «ۇستىنەن قارايمىن». ويتكەنى، ول - مەنىڭ كۇيەۋبالام. بىلايعى ومىردە دە مەنەن كەڭەس سۇراپ وتىرادى. ارامىزدا ءوزارا تۇسىنىستىك بار.

- ءبىر سۇحباتىڭىزدا ەسترادالىق تەاترلار وداعىن قۇرامىز دەگەن ەكەنسىز. سول ءسوزدىڭ اياعى نە بولدى؟

- 2013 -جىلى «ەسترادالىق تەاترلار وداعى» قۇرىلعان-دى. باۋىرجان يبراگيموۆ وداققا ءتوراعا بولدى. ءبىراق، عۇمىرى كوپكە سوزىلمادى. تاعى دا اشساق پا دەپ ءجۇرمىز. ونى قۇرۋداعى سەبەبىمىز، كونسەرتتى ەكىنىڭ ءبىرى وتكىزە بەرمەسىن، ونەر اياقاستى بولماسىن دەگەن وي. وداق اشىلسا، كەز كەلگەن ونەرپاز ءوزىنىڭ تالانتىن دالەلدەپ، باعدارلاماسىن كورسەتىپ، ءبىر جىلعا ليتسەنزيا الۋى كەرەك. ونىڭ ىشىندە كونسەرتتىڭ بيلەت باعاسى دا بەلگىلەنبەك. فونوگرامماعا جول بەرىلمەۋى ءتيىس. ەگەر وركەسترسىز ءبىر-اق ادام ورىنداسا، وندا ونىڭ باعاسى 1000 تەڭگەدەن اسپاسىن.

وركەسترمەن جاندى داۋىستا ايتسا، 5000 تەڭگەگە دەيىن بەلگىلەۋگە بولادى. سوندا تەاترلار وداعىنىڭ كوميسسياسى ساحناعا «اسپانعا قاراپ، جۇلدىز سانايتىن» اندەردى جىبەرمەيتىن بولادى. ماسەلەن، ءابدىجاپپار ءالقوجاعا قاراساڭ، اجەپتاۋىر ءانشى. ءبىراق، اندەرىنىڭ باسىم كوپشىلىگى - تويدىڭ اندەرى. ساحنادا كورەرمەننىڭ جۇرەگىنە جەتەتىن اسەرلى اندەر ايتىلۋى كەرەك. سوندا ونەر ولمەيدى.

- اعا، ءسوزىڭىز اۋزىڭىزدا، «شانشارعا» قاتىساتىن انشىلەر ءتىرى داۋىسپەن ايتا ما؟

- ءبارى جاندى داۋىستا ايتپايدى، اراسىندا ەكى- ۇشەۋىنە شىرقاتامىز. ءجۇسىپ ءبىر-ەكى رەت جاندى داۋىستا ايتىپ شىقتى. كورەرمەن جاقسى قابىلدادى.

- ساحناعا ءبىر كورىنىستى الىپ شىعۋ ءۇشىن قانشا ۋاقىت دايىندالاسىز؟

- ءبىر مونولوگتارعا دايىندالۋ ءۇشىن 2-3 كۇن كەتەدى. كەيبىرىنە 1-2 جىل ۋاقىت جۇمسايمىن. جەكە اۆتورلاردىڭ مونولوگىن وزىمە سايكەستەندىرىپ وزگەرتەمىن. مىسالى، ساتيريك جارىلقاسىن داۋلەتتىڭ «فۋتبول ماتچىنان رەپورتاج» مونولوگىن التى اي ويلانىپ، تولعانىپ، ءوڭىن اينالدىرىپ وزگەرتىپ شىعاردىم.

- بىزدە پاروديا سالاسى اقساپ تۇر. ءبىردى- ەكىلى پاروديستەرىمىز اينالىپ بەكبولاتتى، ءجۇرسىندى سالادى. ولجاس سىدىقبەكوۆ يمانعالي تاسماعامبەتوۆتى ءبىر- ەكى رەت سالدى دا قويدى. ساياساتكەرلەردى مۇلدە سالمايدى. نەگىزى پاروديا ارقىلى دا ءبىراز دۇنيەنى ايتۋعا بولادى عوي.

- پاروديا - ءبىزدىڭ ەلىمىزگە 80-جىلداردىڭ سوڭىندا كەلىپ، كەنجە دامىعان جانر. جالپى، بۇل الەم بويىنشا وتە قيىن ونەر ءتۇرى سانالادى. كەز كەلگەن ءپاروديستىڭ ونەردەگى عۇمىرى ۇزاققا بارمايدى. ومىرشەڭ بولعانى وتە سيرەك. ولجاستىڭ يمانعالي تاسماعامبەتوۆتى سالعان سەبەبى، پرەمەر-مينيستر بولىپ تۇرعانىندا حالىقتىڭ الدىندا ۇدايى قازاقشا سويلەگەن وسى كىسى عانا. سوندىقتان، حالىق ونى جاقسى كوردى، سوزدەرى ەل جادىندا جاتتالىپ قالدى، قۇلاعىندا داۋسى قالىپ قويدى. ءجۇرسىن مەن بەكبولات تا سولاي. باسقالارىن ونشا تاني بەرمەيدى.

سولاردىڭ ايتقان ءسوزىن كەلتىرە باستاسا بولدى، قول شاپالاقتاي جونەلەدى. قوعام قايراتكەرلەرىنىڭ قوعامعا تانىمال بولعاندارى از، سودان دا پاروديستەر جوقتىڭ قاسى. قازىرگىلەردەن سەرىكجان ءبىلاشتى سالۋعا بولادى. قالعان شەنەۋنىكتەردى تەك باسىن يزەپ قانا سالسا جەتكىلىكتى.

ۇيدە جەكسۇرىن بولعىم كەلمەيدى

- «جاقسىلار، داستان ايتايىن»، «تۇلپار ءمىنىپ، تۋ العان» ۇلتتىق جوبالارىن ءبىر كىسىدەي قولداپ جۇرەسىز. ءوزىڭىز ۇيدەگى نەمەرەلەرىڭىزگە جىر-داستان وقىپ بەرەسىز بە؟ جالپى، بۇگىنگىنىڭ بالاسىنا باتىرلار جىرىن وقىتۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك دەپ ويلايسىز؟

- شىنىمدى ايتسام، بۇگىنگى بالاعا «باتىرلار جىرى» مەن ەرتەگى ايتىپ بەرۋ ءۇشىن ونىڭ اكەسى مەن شەشەسىنىڭ ساناسى دۇرىس بولۋى كەرەك. ويتكەنى، ءسىزدىڭ اتا رەتىندە ايتقان ءاربىر ءسوزىڭىزدىڭ ماڭىزدىلىعىن بالانىڭ ساناسىنا سىڭىرمەسە ءبارى بەكەر. ال ولار سەنىڭ كوز الدىڭدا بالاسىن جاڭا كورگەندەي بەتىنەن ءسۇيىپ، موينىنا مىنگىزىپ جۇرگەندە، جارماسىپ بالانى الا المايدى ەكەنسىڭ. «قويىڭدار!» دەيسىڭ دە قوياسىڭ. تۇسىنگەن بولادى، ءبىراق، قۇلاققا ىلمەيدى. ال، بالانىڭ قولىندا - گادجەت، كومپيۋتەر.

اكە-شەشەسى قولىنان سول تەلەفوندى تارتىپ الىپ، قاسىڭا وتىرعىزىپ قويسا، باسقا اڭگىمە. ال ءوزىڭ تارتىپ الايىن دەسەڭ، ۇيدەگى ەڭ جەكسۇرىن ادام سەن بولاسىڭ. بالاعا تىيىم سالىپ، «وتىر دا اتاڭنىڭ ەرتەگىسىن تىڭدا، بالام!» دەيتىن اكە مەن شەشە بولماعاننان كەيىن، اباي ايتپاقشى، «باياعى جارتاس سول جارتاس، قاڭق ەتەر، تۇكتى بايقاماس». بۇل مەنىڭ عانا شاڭىراعىمداعى جاعداي ەمەس، كوپ قازاقتىڭ ۇيىندەگى ءحال وسى. اباي اتامىز وسىندايلاردى كورىپ، كۇيىنگەننەن ايتقان ەكەن عوي.

- بەلگىلى سىنشى، مارقۇم ساعات اشىمبايەۆ سىرلاسقان ادامدارىنان «نە ەستىپ، نە وقىپ، نە كورىپ ءجۇرسىڭ؟» دەپ سۇرايدى ەكەن. ءسىز شە؟

- كىتاپ وقىماعانىما كوپ بولدى. سوڭعى رەت كىتاپحاناعا بارىپ ءجۇسىپ بالاساعۇننىڭ «قۇتادعۋ بىلىك» اتتى كىتابىن الىپ كوز جۇگىرتتىم. كونە تۇرىك ادەبيەتىن جانىم سۇيەدى. ويتكەنى، ونىڭ ىشىندە ءالى كۇنگە ءمان- ماعىناسىن جويماعان سوزدەر كوپ. سول افوريزمدەردى جاتتاپ العىم كەلەدى. احمەت يۇگىنەكيدىڭ «اقيقات سىيى» اتتى كىتابى قولىما تۇسپەي ءجۇر. قولىما تيسە، بالالارىما دا وقىتامىن، بۇيىرتسا.

ەستىپ جۇرگەنىم - وسەك. وسەكتەن باسقا ەشنارسە ەستىمەيمىن. تەك ساياساتتى، پارلامەنتتى جىر عىپ ايتامىز. ءجۇسىپ ونىمەن دە اينالىسپايدى. «نەعىلاسىڭ، بالا-شاعاڭدى ويلا دا، قويساي» دەگەن سوڭ قويا سالامىز. ءومىر وسىلاي سىرعي بەرەدى ەكەن. وزگەرگەن ەشنارسە جوق.

ءبىراق، وزگەرگەنىن قالايمىز. پرەزيدەنتىمىز قاسىم-جومارت توقايەۆ حالىققا جولداۋىندا كوپتەن قوردالانعان ماسەلەلەردىڭ شەشىلۋ ءتۇيىنىن ايتتى. ءۇمىتسىز شايتان دەگەن. الداعى كۇندەردەن كۇتەر جاقسىلىعىمىز كوپ. حالىقتىڭ بىرلىك تۇرعىسىندا ءبىر قولدىڭ سالاسىنداي بولا الاتىنىن ارىس وقيعاسى كورسەتتى. اللا مەملەكەتىمىزدى قۋاتتى ەتىپ، ىنتىماعىمىزدى ارتتىرا بەرگەي.

- اعا، تىعىز جۇمىس كەستەڭىزگە قاراماي، اراسىندا ۋاقىت تاۋىپ، بىزبەن سۇحباتتاسقانىڭىزعا العىسىمىزدى بىلدىرەمىز. امان بولىڭىز!

دەرەككوز:shymkala.kz