توقايەۆ قازاقستان- قىتاي ىسكەرلىك قارىم-قاتىناستاردىڭ قالىپتاسۋ تاريحىن اتاپ ءوتتى
قاسىم-جومارت توقايەۆ ءوز سوزىندە قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەن قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسى اراسىنداعى ءوزارا سەنىم مەن ءتيىمدى ىنتىماقتاستىققا نەگىزدەلگەن تاتۋ كورشىلىك قارىم- قاتىناستاردىڭ قالىپتاسۋ تاريحىن اتاپ ءوتتى.
- قىتاي - قازاقستاننىڭ سىرتقى ساۋدا جانە ەكونوميكا سالاسىنداعى اسا ءىرى سەرىكتەستەرىنىڭ ءبىرى. مۇنىڭ ايقىن دالەلى - ەلدەرىمىز اراسىنداعى ساۋدا اينالىمى بىلتىر %11,4 ارتىپ، 12 ميلليارد دوللارعا جەتتى. تاۋەلسىزدىك جىلدارى قىتاي قازاقستانعا 20 ميلليارد دوللارعا جۋىق ينۆەستيتسيا سالدى. ءبىز بۇگىنگى ىسكەرلىك كەڭەستىڭ 6-وتىرىسىن ەكى ەل اراسىنداعى ىسكەرلىك جانە ينۆەستيتسيالىق ارىپتەستىكتىڭ زور الەۋەتىن ودان ءارى كەڭەيتۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن ماڭىزدى شارا دەپ ەسەپتەيمىز، - دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.
مەملەكەت باسشىسى قازاقستاننىڭ ينۆەستيتسيالىق احۋالىن مەيلىنشە قولايلى ەتۋگە بار كۇش- جىگەرىن جۇمىلدىرىپ وتىرعانىن ايتتى.
- دۇنيەجۇزىلىك بانكتىڭ «Doing Business» رەيتينگى بويىنشا قازاقستان الەمدەگى 190 مەملەكەتتىڭ ىشىندە 28- بولىپ، العاشقى وتىزدىققا كىردى. تاۋەلسىزدىك جىلدارى ىشىندە ەلىمىزدىڭ ەكونوميكاسىنا 300 ميلليارد دوللاردان استام تىكەلەي شەتەلدىك ينۆەستيتسيا تارتىلدى. بۇل كورسەتكىش بويىنشا قازاقستان ورتالىق ازيا وڭىرىندە كوش باستاپ تۇر، - دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.
پرەزيدەنت قىتايلىق بيزنەسمەندەردى «استانا» حالىقارالىق قارجى ورتالىعى بيرجاسىنىڭ قارجىلىق ءىس- قيمىلدارىن بەلسەندى پايدالانۋعا شاقىردى، سونداي-اق ونىڭ وسى ايماقتاعى بىرەگەي ينستيتۋت ەكەنىن جانە قازىردىڭ وزىندە قارجى ورتالىعىنا 250 دەن استام كومپانيا تىركەلگەنىن اتاپ ءوتتى.
مەملەكەت باسشىسى قازاقستاننىڭ ازيا مەن ەۋروپا اراسىنداعى كولىك ءدالىزىن قۇرۋعا جانە دامىتۋعا زور مۇمكىندىكتەر بەرىپ وتىرعانىنا ەرەكشە نازار اۋداردى.
- قازاقستان ارقىلى قىتاي جانە ازيانىڭ باسقا دا ەلدەرىن ەۋروپامەن، سونداي-اق تاياۋ شىعىسپەن بايلانىستىراتىن 5 تەمىر جول جانە 6 حالىقارالىق اۆتوكولىك جولى وتەدى. بۇل قازاقستان ارقىلى قىتايدان ەۋروپاعا جانە كەرى قاراي جۇكتەردى 15 كۇندە جەتكىزۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. ال، تەڭىز جولى ارقىلى 2-3 ەسە كوپ ۋاقىت جۇمسالادى، - دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.
پرەزيدەنتتىڭ ايتۋىنشا، قازاقستاندا جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقان «نۇرلى جول» مەملەكەتتىك ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋ باعدارلاماسى قىتايدىڭ ء«بىر بەلدەۋ، ءبىر جول» جوباسىمەن ۇندەسەدى. مەملەكەت باسشىسى ورتاق كۇش-جىگەرىمىزدىڭ ارقاسىندا ۇلى جىبەك جولىن قايتا جانداندىرىپ، قالپىنا كەلتىرە الامىز دەگەن سەنىم ءبىلدىردى.
مەملەكەت باسشىسى ءوزىنىڭ سوزىندە، قازاقستاننىڭ يننوۆاتسيا مەن زاماناۋي تەحنولوگياعا نەگىزدەلگەن جاڭا ەكونوميكانى دامىتۋعا باسا ءمان بەرىپ وتىرعانىن اتاپ ءوتتى. قاسىم-جومارت توقايەۆ ەلىمىز ءۇشىن جوعارى تەحنولوگيالىق وندىرىستەردىڭ، سونداي-اق 4.0 يندۋسترياسىنىڭ ستراتەگيالىق ءمان-ماڭىزى ايرىقشا ەكەنىن ايتتى. مەملەكەت باسشىسىنىڭ پىكىرىنشە، بۇل سالاداعى ەكى جاقتى كەزدەسۋلەر، سوڭعى جىلدارى قىتايدىڭ جاڭا تەحنولوگيالاردى دامىتۋ جانە ەنگىزۋ جونىنەن بۇكىل الەم مويىنداعان كوشباسشى ەلگە اينالۋىمەن دە ماڭىزدى.
- ءبىز قىتاي كومپانيالارىمەن بىرلەسكەن يننوۆاتسيالىق كاسىپورىندار مەن IT- ورتالىقتار قۇرۋعا مۇددەلىمىز. ەلوردامىز نۇر-سۇلتاندا «استانا حاب» IT- ستارتاپتارىنىڭ حالىقارالىق تەحنوپاركى اشىلدى. مۇندا Big DATA، ينتەرنەت زاتتار، جاساندى ينتەللەكت، بۇلتتى تەحنولوگيالار جانە سۋپەركومپيۋتەرلەر باعىتتارى بويىنشا ازىرلەمەلەر قارقىندى دامۋدا. بۇل تەحنوپاركتىڭ جۇمىسىنا قاتىسۋشىلار ءۇشىن جەڭىلدەتىلگەن ۆيزالىق، ەڭبەك جانە سالىق رەجيمدەرى قاراستىرىلعان، - دەپ اتاپ ءوتتى قاسىم-جومارت توقايەۆ.
پرەزيدەنت ەكىجاقتى ىنتىماقتاستىقتىڭ كەلەشەگى زور سالالارىنىڭ ءبىرى رەتىندە اۋىل شارۋاشىلىعىن اتاپ ءوتتى. قاسىم-جومارت توقايەۆ قىتاي نارىعىنىڭ اۋقىمى ۇلكەن ەكەنىن جانە ەلىمىز ءۇشىن وسى ەكسپورت باعىتى بويىنشا زور مۇمكىندىك اشىلاتىنىن ايتتى.
- بارشاڭىزعا ءمالىم، قازاقستان جوعارى ساپالى بيداي ەكسپورتى بويىنشا الەمدەگى الدىڭعى 10 ەلدىڭ قاتارىنا كىرەدى. بىلتىر قىتايعا ەكسپورتتالعان بيداي كولەمى 550 مىڭ تونناعا جەتتى. بيداي ەكسپورتىنىڭ كولەمىن 3,5 ەسەگە، ياعني 2 ميلليون تونناعا دەيىن ۇلعايتۋعا بولادى. قازاقستان تۇزىن حالىقارالىق نارىقتارعا ەكسپورتتاۋ كولەمى ارتىپ كەلەدى. ءبىز قىتايعا جىلىنا 100 مىڭ تونناعا دەيىن اس تۇزىن جەتكىزۋگە ءازىرمىز. سونىمەن قاتار قىتاي نارىعىنا ءسۇت ونىمدەرىن، قۇس ەتىن، سيىر ەتىن، قوي ەتىن، شوشقا ەتىن، ۇن، ءداندى جانە بۇرشاق، سونداي- اق مايلى داقىلدار جەتكىزۋگە دايىنبىز. ءبىز ەكولوگيالىق تازا ازىق- تۇلىك ءوندىرىسىن ۇلعايتىپ، قىتاي نارىعىنا شىعارۋعا نيەتتىمىز، - دەدى پرەزيدەنت.
سونىمەن بىرگە، مەملەكەت باسشىسى تۋريزم سالاسىنداعى ەكىجاقتى ىنتىماقتاستىق ماسەلەسىن قوزعادى. قاسىم- جومارت توقايەۆ قازاقستاننىڭ وسى سالانى دامىتۋعا ەرەكشە كوڭىل ءبولىپ وتىرعانىن اتاپ ءوتىپ، قىتايلىق ينۆەستورلاردى سەرىكتەس بولۋعا شاقىردى.
سوڭىندا پرەزيدەنت قازاقستان- قىتاي ىسكەرلىك كەڭەسىن دامىتۋ ىسىندە ماڭىزدى ءرول اتقاراتىن قازاقستان مەن ق ح ر اراسىنداعى ساۋدا-ەكونوميكالىق جانە ينۆەستيتسيالىق بايلانىستاردى كەڭەيتۋ ءۇشىن بەرىك نەگىز قالانعانىنا سەنىم ءبىلدىردى.
پلەنارلىق ءماجىلىس بارىسىندا «CITIC Group» كورپوراتسياسى ديرەكتورلار كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى، قازاقستان-قىتاي ىسكەرلىك كەڭەسىنىڭ قىتاي تاراپىنان تەڭ ءتوراعاسى چان چەنمين، «سامۇرىق قازىنا» ا ق باسقارماسىنىڭ ءتوراعاسى، قازاقستان-قىتاي ىسكەرلىك كەڭەسىنىڭ قازاقستان تاراپىنان تەڭ ءتوراعاسى احمەتجان ەسىموۆ، سونداي-اق «استانا» حالىقارالىق قارجى ورتالىعىنىڭ باسقارۋشىسى قايرات كەلىمبەتوۆ ءسوز سويلەدى.
ءىس-شارا قورىتىندىسى بويىنشا قازاقستان تاراپىنىڭ وكىلدەرى قىتايلىق بيزنەسمەندەرمەن ءبىرقاتار كوممەرتسيالىق كەلىسىمدەرگە قول قويدى.